Tíminn - 24.07.1977, Qupperneq 17

Sunnudagur 24. júli 1977.
17
nilWfcilt
AN í SUÐUR-EVRÓPU
.....
Gamlar venjur eru lif-
seigar með kaþólsku
þjóðunum i Suð-
ur-Evrópu. Ein sú rót-
grónasta, yfirburðir og
völd karlmannsins, er
nú i hættu vegna her-
skárrar kvenfrelsis-
hreyfingar, sem náð
hefur að skjóta rótum i
þessum ihaldssömu
þjóðfélögum. Barátta
kvennanna snýst eink-
um um hjónaskilnaði,
fóstureyðingar, og
nauðgun.
manna. 1 þingkosningunum
fyrir skömmu voru tiu konur
kosnar á þing úr flokki Felipe
Gonzales, sósíalfska verka-
mannaflokknum. I kosninga-
baráttunni kváöust sósíalistar
berjast fyrir fullu jafnrétti
handa konum, ókeypis þvotta-
húsum, tíkeypis dagvistun
barna verkakvenna. En þetta
nægði ekki sumum hérskáustu
konunum. Þegar Gonzales
deildi á það i ræðu að Spánn
væri karlaveldi kölluðu konur i
hópi áhe'yrenda „Já, en hver
straujar skyrturnar þinar —
konan þin?”
Minnisverðir sigrar.
Róttækar kvenfrelsiskonur
um alla rómönsku Evrópu van-
treysta öllum viðurkenndum
st jórnmálaflokkum, lika
kommiínistum, sem þær litu
einu sinni á sem bandamenn
sina. ítalskar konur eru reiðar
yfir því að kommúnistaflokkur-
inn hikaði við að styðja
skilnaðarlöggjöfina og karlafor-
ystan i flokknum hikaði enn
meira við að styðja frjálslega
fóstureyðingarlöggjöf. Svar
kvenfrelsishreyfingarinnar hef-
ur verið að starfa sjálfstætt ut-
an hefðbundinna stjórnmála-
flokka, hafa áhrif eftir venju-
bundnum leiðum þegar þess
hefur verið kostur en leita ann-
arra leiða þegar nauðsyn kref-
ur. Vinstri flokkamir hafa ekki
unnið sigra eins og kvenna-
hreyfingin með þjóðaratkvæða-
greiðslunni 1974. Það mikilvæg-
asta við þessar breytingar er að
þær boða endalok þess tima að
karlaveldið og kaþólska kirkjan
geti stjórnað þróun þjóöfélags-
umbóta á ttaliu.
En til þess að verða áhrifa-
mikið sjálfstætt stjórnmálaafl
til frambúðar þarf kvenna-
hreyfingin viðtækari stuðning,
en hún hefur hafttil þessa. „Við
portúgalskar konur erum hús-
bændur á heimilunum — við
þurfum ekki allt þetta kven-
frelsistal,” segir María Fem-
anda Correia, eiginkona
miðstéttarmanns. ,,Það er ekk-
ert annað en vitleysa”. Og
Francoise Bourdet, 30 ára
þriggja barna móðir, sem vinn-
ur hjá franska sjónvarpinu er
jafnákveðin i að hafna kvenna-
hreyfingunni. „Ég vil ekki
hrópa og kalla,” segir hún. ,,
Það eru aðrar leiðir til að sanna
ágæti sitten að veifa fánum. Og
hvað sem öðru liöur eru fransk-
ar konur ánægðar. Þær vilja
vera heima.”
Það sem kann að verða er að
margar konur, sem ekki vilja
láta kalla sig kvenréttindakon-
ur, bindist á endanum annars
konar málstað fyrir breyting-
um. A Spáni hafa húsmæður
myndað samtök, sem berjast
gegn háu vöruverði, mengun og
ófullnægjandi samgöngum og
menntun. Þegar þær eru farnar
að starfa á þennan hátt verður
þeim auðveldara að stiga
skrefið til fulls til kvenfrelsis-
stefnu. Franski kvenfrelsis-
höfundurinn Benoite Groult
teiur kvennahreyfinguna hafa
náð út fyrir hóp menntafólks i
Paris. ,,Ég hef tekið eftir að
samstaða fer vaxandi meðal
kvenna úti á landi,” segir hún.
„Lif kvenna úr borgarastétt
mun breytast, og þeir karlar,
sem ekki trúa þvi, eru haldnir
sjálfsblekkingu.
Konur ei-u tortryggnar þegar
karlar styðja réttindikvenna og
óttast að þeir séu ekki heils hug-
ar. „Eiginmaður minn er einn
þeirra fáu karla af hans kyn-
slóð, sem styðja kvenna-
hreyfinguna heils hugar og trúa
raunverulega á kvenfrelsi,”
segir Anne-Marie Vinciguerra,
kanadisk kona sem er gift
fertugum Itala. *,Margir jafn-
aldrar hans styðja hana i orði
en aldrei á borði. Konur þeirra
eru enn þrælar sem sjá ekki upp
úr heimilisstörfum, barnaupp-
eldi og eldamennsku, og þær fá
enga hjálp eða „frelsun” frá
framfarasinnuðum eiginmönn-
um sinum.
Skoðanir karla úr hópi verka-
manna og bænda eru ótvíræðar.
„Þaö er gerður greinarmunur á
körlumog konum i þjóðfélaginu
og hann er réttlætanlegur hvaö
snertir fjölskyldulifið,” segir
Pino Barbagallo, 27 ára gamall
nýkvæntur Sikileyingur. „Karl-
maðurinn er enn húsbóndinn á
heimilinu.” Kvenfrelsiskona i
Madrid lýsir spönskum körlum
sem fornaldarlegum I hugsun.
Og nefnd, sem portúgalska
stjórnin skipaði til að bæta kjör
kvenna hefur komizt að þvi, að
algengt er að eiginkonum sé
misþyrmt. Nýlega börðu þrir
eiginmenn konur sinar til bana,
en nágrannarnir létu það af-
skiptalaust þrátt fyrir hróp
kvennanna. Alkunnur portú-
galskur málsháttur lýsir vel af-
stöðu þeirra enþar segir að eng-
inn skuli skipta sér af málum
hjóna.
Minnst metnu störfin
Þetta er ekki það eina sem
gefur ástæðu til svartsýni.
Skýrslur sýna aðmikil þátttaka
kvenna I atvinnuiifiþarf ekki að
tákna framfarir. 1 flestum til-
fellum vinna konurnar aðeins af
einskærri f járhagslegri nauðsyn
og þær eru i lægst launuðu og
minnst metnu störfunum. Og
jafnvel þegar konur komast
áfram eru laun þeirra yfirleitt
lægri en laun karla, til þessa
hafa jafnlaunalögin I Frakk-
landi t.d. í fáum tilfellum verið
framkvæmd.
En lifnaðarhættir kvenna i
rómönsku Evrópu eru að breyt-
ast þótt I mismiklum mæli sé og
mishratt. Þótt misrétti sé enn i
atvinnu og launamálum, hafa
ný tækifæri gefizt. Þrátt fyrir
harða andstöðu karla geta
portúgalskar konur nú orðið
dómarar eða sendiherrar og
boðið sig frami kosningum: sex
konur 1 Portúgal eru nú borgar-
stjórar. Franskar konur hafa
komizt mjög langti útgáfustarf-
semi og blaðamennsku. Og
spánskar konur hafa í vaxandi
mæli snúið sér að lögfræði,
læknisfræði og þjóðfélagsfræði.
Margvisleg tákn breyt-
inga
Lifnaðarhættir kvenna al-
mennt i rómönsku Evrópu eru
einnig að breytast. Þær munu
sennilega eiga færri börn en
áður, bæði vegna þess að
getnaðarvarnir eru nú útbreidd-
ari og vegna þess að fóstur-
eyðirigar, löglegar og ólöglegar,
eru nú algengari. Áætlað er, að
á ítaliu hafi 1.5 milljón ólögleg-
ar fóstureyðingar verið fram-
kvæmdar i fyrra — samsvar-
andi tala 1968 var áætluö
800.000. Hjónaskilnaðir færast
einnig i vöxt. I Frakklandi f jölg-
ar hjónaskilnuðum með ári
hverju. Og er það enn ein sönn-
un þess að rómanska Evrópa er
að brjótast úr fjötrum kaþólsku
fyrri ára og alda.
Einn vottur þessarar nýju
þjóðfélagsþróunar er sá að kon-
ur fremja nú fleiri glæpi en
áður, einkum er það þáttur I
þeirri öldu stjórnmálaóeirða,
sem gengur yfir ttaliu. Fyrir
skömmu skutu tvær ungar kon-
ur i bláum gallabuxum i fætur
prófessors Remo Cacciafesta,
forseta hagfræðideildar háskól-
ans í Róm — en með þessum
hætti hræða „Rauðu her-
deildimar”, öfgafullir vinstri-
menn, gjarnan fólk, en þeir
stunda hryðjuverk. Fyrr á árinu
réðust sex vopnaðar og grimu-
klæddar konur inn i herrafata-
búð i úthverfi Rómar, bundu
eigandann.konu hans og bróður
og máluðu vigorðá alla veggi og
rændu á annað hundrað þúsund
krónum.
Það eru þessar skyndilegu
breytingar i hegðun, sem sýna
að margt er að breytast. Þótt
flestir karlar hafiekki meðtekið
markmið kvennahreyfingarinn-
ar vottar fyrir skilnings-
glömpum. „Ég skil jafnvel rót-
tækustu kvenfrelsiskonur,”
segir Mario de Tommasti,
italskur verkalýösforingi. „Þær
hafa fullan rétt til að njóta jafn-
réttis I þjóðfélaginu.” André
Balbo útgefandi tekur i sama
streng? „Það er ekki hægt að
traðka á konum lengur eða
virða þærvettugi.” Og með rétti
halda baráttukonur þvi fram að
margar konur eigi sömu mark-
mið og þær þótt þær vilji ekki
ganga f formlega hreyfingu.
„Kvenfrelsishreyfingin er að
verða menningararfur allra
italskra kvenna,” segir italski
blaðamaðurinn Carla Ravioli.
„Menningararfur, sem smám
saman er að siast út I alla af-
kima þjóðfélags okkar.”
Baráttan hefur breiðzt um
alla rómönsku Evrópu og hefur
skapað nýja sigurvissu, — nýtt
trúnaðartraust meðal baráttu-
kvenna Hún er ekki jafnsterk og
andinn i baráttusöng áströlsku
söngkonunnar Helen Reddy,
sem fyrir nokkrum árum varö
þjóðsöngur kvenfrelsis-
hreyfingarinnar: „Ef ég verð
get ég horfzt i augu við hvað
sem er. Ég er sterk, ég er ósigr-
andi, ég er kona. En hún kemst
nálægt þvi, miklu nær en einu
sinni virtist mögulegt.
Fólk hélt
ég væri
vitlaus
eða spillt
Maria Antonia Palla
Lengst af á sinni 44 ára ævi
efaðist Maria Antonía Palla
ekki um hvert væri hlutverk sitt
sem kona. Hún giftist tvitug,
skildi þritug, giftist aftur og
skildi á ný. „Næstu tiu árin þar
á eftir bjó ég ein”, segir hún.
„Ogþáfórégað hugsa og vinna.
Þá fann ég sjálfa mig”.
Það tlðkaðist ekki aö ungar
portúgalskar konur byggju ein-
ar, og I fyrstu fannst Mariu
Antoniu það erfitt. „Fólk hætti
að tala við mig”, sagði hún.
„Þaö hélt ég væri vitlaus eða
spillt. Vinkonur minar héldu að
af því að ég kaus að búa ein hlyti
ég aö eiga elskhuga og hefði
augastað á mönnum þeirra”.
Þá fékk hún vinnu hjá Diario
Popular og — sér til undrunar —
gat hún sér gott orð sem blaða-
maður og vann fyrir sér. „Eig-
inmenn minir sögðu mér að ég
gæti aldrei unniö”, sagði hún.
„En ég komst aö þvi að ég gat
það. Og ég varð fullorðin”.
Vorið 1968 fór Maria Antonia
til Parisar til að skrifa um
stúdentaóeirðimar. Hún samdi
bók „Bylting ástin mín”, sem
seldist vel þótt stjórnin bannaði
hana eftir aðeins mánuð. Næst
varð hún fréttaritari timaritsins
O Século Illustrado. Hún var
send til Angola til aö skrifa um
striðið og bjó i tjaldi nálægt
þorpi innfæddra.
Hún skrifaöi einnig frá Vestur
Afriku og Brasiliu. „Timaritið
gat aldrei borgaö neitt svo ég
varð aö skipuleggja allt og ráða
fram úr vandamálum sjálf”,
sagði hún. „I Rió var það erfitt.
Ljósmyndarinn og ég höfðum
aðeins 20.000 kr. á viku. Við
bjuggum á hóteli þar sem var
fulltaf kvikindum og við sultum
hálfu hungri.
1 gegnum vinnuna hitti Marfa
Antonía aðrar konur sem höfðu
sjálfstæöa vinnu og voru tengd-
ar kvenfrelsishreyfingunni.
Loks fékk hún samning um að
gera 41 sjónvarpsdagskrá um
málefni kvenna. „Ég var
ánægðustmeðþáttum 48konur,
sem unnu i verksmiðju og
ákváöu að fara i verkfall án
þess að nokkur stjórnmála-
flokkur ætti þar hlut að máli.
„Framkvæmdast jóri fyrir-
tækisins, sem var franskur,
hafði komið fram við þær eins
og börn og þótt þær færu í verk-
fall til að fá betra kaup, voru
þær ekki siður að mótmæla
meðferðinni, sem þær uröu að
búa við”.
Nú er Maria Antonia gift aft-
ur, liðsforingja i portúgalska
hernum. Hún erf réttaritstjóri O
Século Ilustrado. Og hún veitir
forystu áhrifamiklum hópi
kvenfrelsiskvenna. Hún vonast
til að hún sé aö vinna að „kven-
frelsis hreyfingu, sem nær til
allra hinna ýmsu hópa, sem
hafa áhuga á réttindum
kvenna”. En hún bætir við að
hún haldi ekki að nokkurn tima
verði hægt að mynda vel upp-
byggðan kvenfrelsishóp. Kven-
réttindi eiga eitthvaö sameigin-
legt með stjómleysisstefnu”.
Hugsið
ykkur
konu,
sem
hefur
vald
Carmen Diez de Rivera
Strax og hún varö aðstoðar-
maöur og blaðafulltrúi spænska
forsætisráðherrans Adolfo
Suarez varð það ljóst að
umskipti voru orðin. Og þau
reyndust of mikil. Hún var ógift
35 ára, bláeyg og ljóshærð og
kom á skrifstofuna i gallabux-
um og peysu, drakk bjór meðan
hún útskýrði stefnu spænsku
stjórnarinnar og lá ekki á eigin
skoðunum. „Hún var eins og
ferskur vindgustur”, segir
spænskur ritstjóri. „En fas
hennar fór illa i menn Suarezar.
Hugsið ykkur konu, sem hefur
vald, fagra konu, sem veit eins
mikið og meira en þeir, konu,
sem getur haft áhrif á forsætis-
ráðherrann og e.t.v. konunginn,
konu, sem segir það sem henni
býr i brjósti”.
Diez fór sérlega i taugarnar á
körlunum i stjórninni þegar hún
sagði i blaðav-iðtali i vetur að
hún væri kvénfrelsiskona, sem
Framhald á bls. 27,