Tíminn - 13.08.1978, Blaðsíða 10

10
Sunnudagur 13. ágúst 1978
Nútíminn, listin og
Haraldur Ólafsson skrifar:
Ennþá ér Eiffel-turninn ein-
kenni Parisar t augum feröa-
mannsins. Þótt skýjakljúfurinn
á Montparnasse sé hærri og út-
sýniö frá Sacré Coeur sist
minna, þá er járnturninn mikli
enn tákn um stórhug og fram-
faratrú aldamótanna þegar
Paris var f remst i heimi & sviöi
listaog tækniþekkingar. Eiffel
heitinn trúöi á sigur andans yfir
efninu og þvi reisti hann þessa
undarlegu og djörfu byggingu.
Þegar ég gekk undir turninn I
vikunni sem leiö undraBist ég
enn einu sinn hve formhrein og
glæsileg smið hann er, og hve
gróinn hann er i landslag
borgarinnar miklu við Signu.
Paris er i eöli sinu mörg þorp,
og eftir að hún varð stórborg
voldugs rikis hélt hún mörgum
þeim einkennum miöaldaborga,
aöveraskipt ihverfi.sem hvert
um sig bera sérstakan s vip. Þaö
er ekki hægt aö tala um neina
eiginlega miBborg Parisar. Hún
er samsett af mörgum „miB-
borgum". En hverfin tengjast
þrátt fyrir þaB á ákaflega ein-
faldan og auBveldan hátt.
BreiBgöturnar (boulevards)
liggja langan veg yfir mörg
hverfi út frá viöáttumiklum
torgumogsifelltopnast Utsýn til
nýrra breiBgata og nýrrá
torga. Það er ákaflega auB-
velt aB rata i Paris. Samgöngu-
kerfi borgarinnar er marg-
greinótt og ef tir skamma stund
getur aBgætinn ferBamaBur
komist leiBar sinnar meBneBan-
jarBarlestunum til flestra staBa
innan borgarmarkanna.
Paris, sem er svo þekkt fyrir
list og tisku, er lika skemmti-
lega skipulögB og tæknin var
snemmatekin þar inötkun til að
auðvelda umferð og lif. Bfla-
fjöldinnhefur að visu sett allt Ur
skorðum i Paris sem öðrum
stórborgum, en samt er borgin
enn meö þeim svip, sem hún
fékk á fyrstu áratugum aldar-
innar.
Það gafst ekki mikill timi til
aB reika um þessa fallegu borg.
Ég náði þó að ganga frá Sigur-
boganum, ótrúlega háum og
þykkum niður Champs Elysée,
einhverja frægustu breiðgötu i
heimi. Glys veraldarinnar, óll
flugfélög heimsins og slangur af
sendiráöum breiða úr sér við
þetta stræti stræta. Og i fjarsk-
anum er Louvre-safnið meB
dýrustu listaverk heims og hin
frægustu innan dökkra múra.
Og þar á milli er Con-
corde-torgiB meB Óbelisk-
anum egypska, ráns-
fengur frá Nilarbökkum,
geymdur sem djásn viB Signu.
Annars átti ég erindi. Mig
langaBi tíl aB sjá nýjasta menn-
ingarsetur og safn Parisarborg-
ar, Pompidou-safniB, sem byggt
var til minningar um Pompidou
forseta, eftirmann de Gaulle á
forsetastóli i Frakklandi. Þetta'
er næsta óvenjulegt safn. Bygg-
ingin sjálf er fimm hæBir úr
gleri, stali ogplasti. Grind húss-
ins er utan á veggjunum, lyftur
og stigar sömuleiBis. Þetta er
eins og verksmiBja, sem
gleymst hefur að klæða. Og
kannski er hugmyndin að þetta
sé verksmiðja, verksmiðja hug-
ans þar sem framleidd er þekk-
ing fyrir þann, sem kemur
stutta stund eða langa til að lesa
i bókasafni þar, sem nii eru 300
000 bindi bóka, ótal kvikmyndir,
ljósmyndir, glærur, hljómplötur
og segulbönd. Þarna er hægt að
læra 60 tunumál i sérstökum
klefum. 011 frönsk timarit og
Þekktur listfræðingur sagðieitt sinn, aðlist væriaðbúa til hluti sem
væri aðeins stærri eða minni eða frábrugðnir þvi, sem hlutir eru
venjulega. Listamaðurinn, sem bjó til þessa risadúkku virðist hafa
verið sömu skoðunar.
Eiffel-turninn var áratugum saman hæsta bygging i heimi, 300 metrar á hæð. Enn þann dag i dag er
hann tákii Parisar nútlmans og seiðir til sin hundruð þúsunda ferðamanna árlega.
alfræðirit eru þarna, fjölmörg
dagblöð og upplýsingagögn af
öllu tagi. Sérstök deild er fyrir
börn á aldrinum 4—12 ára. Þar
eru myndir, filmur, bækur og
hljómplötur með tali og tónum.
Þarna áaðvera hægt að fá yfir-
lit yfir siðmenningu vora frá
upphafi vega. Þarna er sem
sagt miðlað þekkingu. En fleira
er þarna aB finna. Þekking er
góB i' sjálfu sér, en sköpun er
ekki minna um verð. Undir
stjórn Pierre Boulez fara þarna
fram rannsóknir i hljómburði og
tónlist. Tónlistarmenn og sér-
fræðingar i hljómfræði frá
mörgum löndum rannsaka nýj-
ar aðferðir við tónsköpun.
Þá eru einnig i safninu mið-
stöðvar fyrir listiðnað, borg-
askipulag og iðnhönnun. Hús-
gögn, vefnaöur, veggfóður og
fleira af þvi tæi er þarna til sýn-
is.
Loks er I þessari miklu bygg-
ingu safn nútlmalistar. Rúm-
lega 2000 listaverk frá þessari
öld eru á safninu. Þarna eru
myndir eftir Arp, Brancusi,
Braque, Calder, Chagall, Cesar,
Dali, Delaunay, Max Ernst,
Sam Francis , Kandinsky,
Klein, Léger, Magritte,
Matisse, Miró, Picasso,
Rauschenberg, Soulages, de
Stael, Tingueley svo nokkur
nöfn séu nefnd. Þegar ég kom
þar var þar yfirlitssýning um
þróun nútimalistar með elstu
myndum Picassos, Juan Gris,
Vlamincks, Bonnards o.s.frv.
Lika voru þar myndir fyrstu
riissnesku kúbistanna og súr-
realistanna, auk mynda margra
þýskra listamanna frá fyrstu
áratugum aldarinnar. A nokkr-
um veggjum voru myndir, sem
breyttu sýn manna á listsköpun.
Þarna voru uppsprettur
nútimalistar, tærar og einfald-
ar af þvi' að svona hefur verið
kennt aðsjá og skynja. Kannski
eru þessar myndir nær þeim,
sem voru að alast upp á striðs-
árunum og i upphafi kalda
striðsins en flest annað í mynd-
list. Andlausir fletir og
krumsprang sporgöngumann-
anna eða frjáls litagleði þeirra
er afsprengi þessara mynda.
Það sem gerir þetta safn svo
heillandi er að þar er allt um-
hverfi manna tekið sem heild.
Sköpun er jafnmikilvæg þegar
búinn er til stóll eða saumavél
eins og þegar samin er tónlist
eða höggvin mynd. Litir, form,
hljómar og snerting ræður
mestu um hvernig við skynjum
umhverfið og hvernig okkur
liður. Á Pompidou-safninu er
reynt að veita fólki tækifæri til
að skynja sem flest, sem I
kringum það er og raða þvf I
þægileg kerfi.