Tíminn - 13.08.1978, Síða 10

10
Sunnudagur 13. ágúst 1978
Nútíminn, listin og
Ennþd ér Eiffel-turninn ein-
kenni Parisar i augum feröa-
mannsins. Þótt skýjakljúfurinn
d Montparnasse sé hærri og út-
sýnið frá Sacré Coeur sist
minna, þá er járnturninn mikli
enn tákn um stórhug og fram-
faratrú aldamótanna þegar
Parfs var fremst Iheimiá sviöi
listaog tækniþekkingar. Eiffel
heitinn trúði á sigur andans yfir
efninu og þvi reisti hann þessa
undarlegu og djörfu byggingu.
Þegar ég gekk undir turninn i
vikunni sem leiö undraðist ég
enn einu sinn hve formhrein og
glæsileg smið hann er, og hve
gróinn hann er i landslag
borgarinnar miklu viö Signu.
Paris er i eðli sinu mörg þorp,
og eftir að hún varð stórborg
voldugs rikis hélt hún mörgum
þeim einkennum miöaldaborga,
aö vera skipt i hverfi, sem hvert
um sigberasérstakansvip. Það
er ekki hægt aö tala um neina
eiginlega miðborg Parisar. Hún
er samsett af mörgum ,,mið-
borgum”. En hverfin tengjast
þrátt fyrir það á ákaflega ein-
faldan og auöveldan hátt.
Breiðgöturnar (boulevards)
liggja langan veg yfir mörg
hverfi út frá viðáttumiklum
torgum og sifellt opnast útsýn til
nýrra breiðgata og nýrra
torga. Það er ákaflega auð-
velt að rata i Paris. Samgöngu-
kerfi borgarinnar er marg-
greinótt og eftír skamma stund
getur aögætinn ferðamaður
komist leiðar sinnar meðneðan-
jarðarlestunum til flestra staða
innan borgarmarkanna.
Paris, sem er svo þekkt fyrir
list og tisku, er lika skemmti-
lega skipulögð og tæknin var
snemma tekin þar inótkun til að
auðvelda umferð og lif. Bila-
fjöldinn hefur aö visu sett allt úr
skorðum i Paris sem öðrum
stórborgum, en samt er borgin
enn meö þeim svip, sem hún
fékk á fyrstu dratugum aldar-
innar.
Það gafst ekki mikill timi til
að reika um þessa fallegu borg.
Ég náði þó að ganga frá Sigur-
boganum, ótrúlega háum og
þykkum niður Champs Elysée,
einhverja frægustu breiðgötu i
heimi. Glys veraldarinnar, öll
flugfélög heimsins og slangur af
sendiráöum breiða úr sér við
þetta stræti stræta. Og i fjarsk-
anum er Louvre-safnið með
dýrustu iistaverk heims og hin
frægustu innan dökkra múra.
Og þar á milli er Con-
corde-torgið meö Öbelisk-
anum egypska, ráns-
fengur frá Nilarbökkum,
geymdur sem djásn við Signu.
Annars átti ég erindi. Mig
langaði til að sjá nýjasta menn-
ingarsetur og safn Parisarborg-
ar, Pompidou-safnið, sem byggt
var tíl minningar um Pompidou
forseta, eftirmann de Gaulle á
forsetastóli i Frakklandi. Þetta
er næsta óvenjulegt safn. Bygg-
ingin sjálf er fimm hæðir úr
gleri, stáli og plasti. Grind húss-
ins er utan á veggjunum, lyftur
og stígar sömuleiðis. Þetta er
eins og verksmiðja, sem
gleymst hefur að klæða. Og
kannski er hugmyndin að þetta
sé verksmiðja, verksmiðja hug-
ans þar sem framleidd er þekk-
ing fyrir þann, sem kemur
stutta stund eða langa til að lesa
i bókasafni þar, sem nú eru 300
000 bindi bóka, ótal kvikmyndir,
ljósmyndir, glærur, hljómplötur
og segulbönd. Þarna er hægt að
læra 60 tunumál i sérstökum
klefum. öll frönsk timarit og
Eiffel-turninn var áratugum saman hæsta bygging i heimi, 300 metrar á hæð. Enn þann dag I dag er
hann tákn Parisar nútlmans og seiðir til sin hundruö þúsunda ferðamanna áriega.
Þekktur iistfræðingur sagði eitt sinn, að list væri aö búa til hluti sem
væri aðeins stærri eða minni eða frábrugðnir þvi, sem hlutir eru
venjuiega. Listamaðurinn, sem bjó til þessa risadúkku viröist hafa
verið sömu skoðunar.
alfræðirit eru þarna, fjölmörg
dagblöð og upplýsingagögn af
öllu tagi. Sérstök deild er fyrir
börn á aldrinum 4—12 ára. Þar
eru myndir, filmur, bækur og
hljómplötur með tali og tónum.
Þarna á að vera hægt að fá yfir-
lit yfir siðmenningu vora frá
upphafi vega. Þarna er sem
sagt miðlað þekkingu. En fleira
er þarna að finna. Þekking er
góð i' sjálfu sér, en sköpun er
ekki minna um verö. Undir
stjórn Pierre Boulez fara þarna
fram rannsóknir I hljómburði og
tónlist. Tónlistarmenn og sér-
fræðingar i hljómfræði frá
mörgum löndum rannsaka nýj-
ar aðferðir við tónsköpun.
Þá eru einnig i safninu mið-
stöðvar fyrir listiðnað, borg-
askipulag og iðnhönnun. Hús-
gögn, vefnaður, veggfóður og
fleira af þvi tæi er þarna til sýn-
is.
Loks er i þessari miklu bygg-
ingu safn nútimalistar. Rúm-
lega 2000 listaverk frá þessari
öld eru á safninu. Þarna eru
myndir eftir Arp, Brancusi,
Braque, Calder, Chagall, Cesar,
Dali, Delaunay, Max Ernst,
Sam Francis , Kandinsky,
Klein, Léger, Magritte,
Matisse, Miró, Picasso,
Rauschenberg, Soulages, de
Stael, Tingueley svo nokkur
nöfn séu nefnd. Þegar ég kom
þar var þar yfirlitssýning um
þróun nútimalistar með elstu
myndum Picassos, Juan Gris,
Vlamincks, Bonnards o.s.frv.
Lika voru þar myndir fyrstu
rússnesku kúbistanna og súr-
realistanna, auk mynda margra
þýskra listamanna frá fyrstu
áratugum aldarinnar. A nokkr-
um veggjum voru myndir, sem
breyttu sýn manna á listsköpun.
Þarna voru uppsprettur
nútimalistar, tærar og einfald-
ar af þvi' að svona hefur verið
kennt aðsjá og skynja. Kannski
eru þessar myndir nær þeim,
sem voru að alast upp á striðs-
árunum og i upphafi kalda
striðsins en flest annaö i mynd-
list. Andlausir fletir og
krumsprang sporgöngumann-
anna eða frjáls litagleði þeirra
er afsprengi þessara mynda.
Það sem gerir þetta safn svo
heillandi er að þar er allt um-
hverfi manna tekið sem heild.
Sköpun er jafnmikilvæg þegar
búinn er til stóll eða saumavél
eins og þegar samin er tónlist
eða höggvin mynd. Litir, form,
hljómar og snerting ræöur
mestu um hvernig við skynjum
umhverfið og hvernig okkur
liður. A Pompidou-safninu er
reynt að veita fólki tækifæri til
að skynja sem flest, sem i
kringum það er og raða þvi i
þægileg kerfi.
Haraldur Ólafsson skrifar: