Tíminn - 13.08.1978, Blaðsíða 32

1141,
Sýrð eik er
sígild eign
CiÖCiii
J
W
TRÉSMIDJAN MEIDUR
\\ SÍÐUMÚLA 30 • SÍMI: 86822
Gagnkvæmt
tryggingafélag
^ftJÍSISU Sunnudagur 13. ágúst 1978 174. tölublað — 62. árgangur
Fornminjar á Sólarfjalli
Bolli eöa skál i steini i gili vestan viö Krossabæinn. Sams-
konar skálar gerðar af mannahöndum teiur Einar Petersen sig
hafa fundiö viöar.
§ \
TIL UMHUGSUNAR
Að njóta
sín í lífinu
— komu
menn til
íslands fyrir
3500 árum?
Einar Petersen á Kleif i Þor-
valdsdal i' Arskógshreppi ritar
grein i siöasta hefti timaritsins
Súlur, sem Sögufélag Eyfirö-
inga gefur Ut. Einar segir þar
frá athugunum sinum á ein-
kennilegum grópum i steina,
sem hann hefur rannsakaö.
Telur hann, aö hér sé um
mannaverk aö ræöa og muni
standa i sambandi viö tnlar-
iökanir í heiöni. Einar tók fyrst
eftir þessum grópum eöa
skálum fyrir átta árum, er hann
var aö kanna lögmál frostveör-
unar. Hann segir siðan orörétt:
„Þá fann ég á fjóruni stööum
höggnav f kletta, skálar eöa
bolla sem ég hefi ekki getaö
fúndiö neina náttúrulega skýr-
ingu á. Þessar skálar viröast
eiga sér hliöstæöur annars
staöar á jöröinni: trúarlegar
myndir, sem slipaöar og
klappaöar vorui kletta og steina
og vitna um trú og lifsviðhorf
manna, sem yrktu jöröina,
söfnuöu i hlöður og geröust
þannig aö nokkru leyti herrar
eigin örlaga. Þessi merkilega
breyting á 1 if naðarháttum
manna viröist hafa oröiö fyrir
botni M iöjaröarhaf s I lok
slðasta isaldarskeiös. ’
Og siöar segir: „Þvilik tákn
hefi ég fundiö á f jórum Stööum á
Kleif og i' næsta nágrenni og tel
raunar aö finnist viöar á Islandi
— einkum til fjalla.... Þaö er nú
meira en áratugur siöan ég fór
aö undrast hvernig i störum
steini i jökultunguskál norö-
austan viö Kleifarhnjúkinn eru
markaöar margar, stórar og
reglulegar skálar. Þessar
skálar eru eins og þversneiðar
úr kúlum og viröast vera
hoggnar af mikilii nákvæmni
inn i bergiö sem er algeng
basalttegund. Ég haföi ekki séö
þvilikt áöur hér á landi en
skálarnar virtust vera stækkað-
ar útgáfur af þvi sem i Dan-
mörkuernefnt „skalgruber”, á
sænsku „Aivakvarnar” og á
Bretlandseyjum „cups” og eru
minjar frá yngri steinöld og
bronsöld.... Þaö er nær einróma
álit allra, sem hafa skoöaö
steina þessa aö skálarnar geti
ekki verið náttúrusmiö. Til aö
leita af mér allan grun um aö
svo kynni aö vera hefi ég grand-
skoðað hundruö annarra steina
og kletta á ýmsum stööum, en
aldrei fundiö neitt sem benti til
þess aö náttúran geti myndaö
sliktr1 Þess vegna hljóta skál-
arnar að vera mannaverk....
Erlendis hafa komiö fram
margar tilgátur hvers vegna
menn hafi gert þessi tákn. Mér
þykir liklegast að þau séu sýni-
legur hluti hins hvita galdurs
Sem fornar akuryrkjuþjóöir
beittu til aö æöri máttarvöld
veittu þeim mat og hamingju —
sem fyrir þessum þjóöum var
nokkurn veginn eitt og hiö
sama”.
Einar Petersen fjallar svo
nánar um þessi atriöi og varpar
fram þeirri tilgátu, aö hugsan-
lega sé um aö ræöa trúartákn
gerö af mönnum, sem búiö hafi
hér á landi löngu áöur en
norrænir menn námu hér land.
Ritgerð sinni lýkur Einar á
þessum oröum: „Leit aö lausn
er svipuö þvi að ganga vegleysu
i þoku, i leit að bæ, sem er ein-
hvers staðar hinum megin viö
hálsinn eða fjalliö. Min skoðun
er reyndar sú, aö þessar skálar
séu geröar af leiöangurs-
mönnum, sem hafi komið hér
fyrir u.þ.b. 3500 árum, gagngert
til þess aö leita liðveislu guðs,
sem sýndi mönnum eina hlið
sina, sólina — ef þeir leituðu á
réttum stað, á réttum tima og á
réttan hátt.”
,,Hversu erfiðlega
gengur mörgum mannin-
um að finna köllunar-
starf sitt. Sumir finna
ekki til neinna sérstakra
hæfileika hjá sér, er
bendi þeim, hvert leita
skuli í þessu efni. Aðrir
þykjast sannfærðir um,
að þeir búi yf ir alveg sér-
stökum gáfum, en finnist
þær fái ekki að njóta
sin. Hversu almenn er
umkvörtunin um það, að
þessi og þessi hafi aldrei
getað notið sín í lífinu, af
því að hann hafi aila ævi
verið á rangri hillu.Ekki
síst er þetta notað sem
afsökun er einhverjum
hefur mistekist í lífinu og
hann lent í einhverju
auðnuleysi. Aðalástæðan
er þó oftast sú, að hann
hef ur ekki getað áttað sig
á sjálf um sér, ekki f undið
nægilega sterkt til þess,
að eitthvað af því, sem
honum bauðst, gat orðið
köllunarstarf hans, ef
siðferðilega alvaran og
viljastyrkurinn hefði ver-
ið nægilega mikill. Lífið
býður oss öllum nægilega
mörg tækifæri til þess að
finna köllunarstarf, en
ástæðan til að það mis-
tekst svo oft liggur hjá
oss en ekki hjá lífinu".
(Sr. Haraldur Níelsson,
Árin og eilífðin).
Otto Christensen kemur til ts-
lands einu sinni eöa tvisvar á ári
hverju og hefur gert þaö frá
1965.
AM —Á hverju ári, allt
frá þvi árið 1965, hefur
Otto Sigurd Christen-
sen heimsótt ísland og
stundum tvisvar á ári.
Þessi viðmótsþýði
Dani, hefur fest mikla
ást á íslandi, allt frá
þvi er hann kom hér
fyrst eftir 1930 og á hér
fjölda góðra vina.
En þaö sem einkum vakti for-
vitni okkar Tlmamanna á aö
Danskur Islandsvinur og myntsafnari
Ótrúlega fulikomið safn
af íslenskri mynt
ræöa viö Christensen, lesendum
okkar til fróðleiks, er þaö, aö
hér er kominn sá maður, sem
sennilega á besta safn af
islenskri mynt og islenskum
merkjum allra einstaklinga.
Hann er aö visu ekki með öllu
ókunnur af þessu sérstæöa
safni sinu, þvi áriö 1975 tók hann
þátt i sýningu islenskra mynt-
safnara i Norræna húsinu, þar
sem hann sýndi safn sitt og
vakti það mikla athygli.
A sýningunni i Norræna hús-
inu um áriö vakti þaö mikla
athygli, aö Christensen hefur
komist yfir nær allar islenskar
oröur, fálkaorður, riddarakross
og loks sjáifa stjörnu stór-
riddarakrossins, en slika gripi
hefðu menn taliö aö ekki væri
hlaupið aö, aö ná tangarhaldi á.
En þeir voru raunar til sölu hjá
verslun i Kaupmannahöfn, sem
sérhæfir sig I sölu slfkra muna,
og þar keypti þessi áhugasami
safnari þá. Þaö eina sem hann
kveöur sig vanta er sjálf for-
setakeöjan, sem hann telur þó
öU tormerki á aö hann muni
eignast, sem von er.
Christensen byrjaöi aö safna
islenskum peningum fyrir 30
árum. Þvi' miður gafet okkur
ekki kostur á að þessu sinni að
fá að sjá safn Otto Christensen,
þar sem það er vandlega læst
inni i bankahólfi hjá Búnaöar-
banka Islands. En hann hefur
meðferöis prýðilegar litmyndir
af þvi markveröasta úr safninu
og þar kennir vissulega margra
grasa.
Elstu i'slensku peningarnir
eru vöru og brauöpeningar, frá
verslun Péturs Thorsteinssonar
á Bildudal og einnig frá As-
Framhald á bls. 32
Búnaöarfélagspeningurinn frá
1921 er afar fáséöur.
Minnispeningurinn um komu Friðriks 8. 1907, — hann vildi margur
myntsafnari eignast.
Vörupeningur frá verslun C.F. Siemsen. Konungsleyfi fékkst til út-
gáfu þessara peninga 1846.