Fréttablaðið - 10.09.2006, Blaðsíða 14

10. september 2006 SUNNUDAGUR14
Jón tekur myndir fyrir erlend-ar fréttastofur, Rauða kross-inn og aðra viðskiptavini um
allan heim og var við störf á átaka-
svæðunum í suðurhluta Líbanons
meðan á átökunum við Ísraels-
menn stóð. Hann segir mikið hafa
verið um sprengingar fram að
vopnahléinu 14. ágúst. Síðasta sól-
arhring stríðsins hafi skemmdirn-
ar verið gífurlegar, eyðileggingin
í þessu skammvinna stríði hafi
verið skelfileg og jafnvel meiri en
í Kosovo.
Líbanon er fallegt land. Annars
vegar er strönd Miðjarðarhafsins
og hins vegar fjöll sem eru allt
upp í þrjú þúsund metrar á hæð.
Mikið er um lítil landbúnaðarþorp
þar sem stunduð er tóbaksrækt og
ólívurækt. „Þessi þorp voru mörg
hver jöfnuð við jörðu í átökunum
og ekkert eftir nema mulningur-
inn einn. Í mörgum þorpum eru öll
húsin skemmd og sum húsin eru
alveg ónýt,“ segir Jón.
Björgunarstarf hefur reynst
erfitt í Líbanon, bæði vegna þess
hve sprengingarnar voru miklar
og eins vegna þess hve erfitt getur
verið að koma fólki til hjálpar sem
grafið er í húsarústum. Einkum á
það við um rústir vel byggðra
nokkurra hæða húsa.
Líkin lágu um allt
Yfir þúsund menn létu lífið í Líb-
anon, flestir almennir borgarar.
Jón fylgdist með líkflutningunum
út úr þorpunum og sá að heima-
menn voru grafnir á staðnum en
Rauði krossinn var beðinn um að
flytja aðkomumennina, hermenn-
ina, burt. Strax á fyrstu dögum
stríðsins horfði hann upp á það
þegar lík voru tekin úr bílum, af
skellinöðrum og hjólum. Líkin
lágu út um allt.
„Heilu fjölskyldurnar höfðu
brunnið inni í bílum sínum þar
sem þær voru að reyna að flýja af
staðnum. Sjúkrabílar urðu fyrir
sprengjum. Sjúklingar sem höfðu
bjargast úr húsarústum lágu
kannski á sjúkrabedda í sjúkrabíl
þegar þeir urðu fyrir árás. Þannig
missti maður nokkur annan fót-
inn. Hann hafði bjargast með hluta
af fjölskyldu sinni úr húsarústum
og var kominn í sjúkrabílinn þegar
næsta ógæfa dundi yfir,“ rifjar
hann upp.
En stundum eru heilladísirnar
með fólki. „Ég hitti mann sem var
með ósprungið flugskeyti í eld-
húsinu hjá sér og annað við inn-
ganginn á húsinu. Þriðja sprengjan
hafði sprungið fimm metra frá
húsinu og grafið þar djúpa gröf.
Hún féll það langt frá húsinu að
það hékk uppi en rúðurnar brotn-
uðu. Það var ótrúleg tilviljun,“
heldur hann áfram.
„Ég hitti annan mann sem getur
sýnt gestum og gangandi fall-
byssuskot sem stendur út úr
veggnum í stofunni hjá honum.
Það er að vísu ekki heppilegt að
vera mikið inni í þeirri stofu því
að það fylgir mikil hætta þessum
ósprungnu sprengjum úti um
allt.“
Sprengjur eins og hráviði
Jón segir að töluvert hafi verið
hreinsað á þeim þremur vikum
sem liðnar eru síðan stríðinu lauk
en sprengjur skapi samt mikla
hættu alls staðar. Þá hafi klasa-
sprengjum verið varpað í þessu
stríði. Gert er ráð fyrir að klasa-
sprengjur séu notaðar á óvinaher-
sveitir og sé þá fimmtíu til áttatíu,
jafnvel hundrað, litlum sprengjum
dreift yfir hersveit. Til þess er
ætlast að sprengjurnar hæfi her-
mennina eða komi í veg fyrir að
þeir hreyfi sig á svæðinu. Þessar
sprengjur segir Jón að hafi legið
eins og hráviði víða í þorpunum, í
þorpunum miðjum og jafnvel fyrir
utan sjúkrahúsin.
Líbanir eru vanir styrjöldum
og fljótir að byggja upp aftur. Jón
hefur samanburð við New Orleans
eftir að fellibylurinn Katrín skall
þar á í fyrra og segir ólíkt eftir
þjóðfélögum hvort fólk kunni að
bjarga sér. Í New Orleans hafi
mönnum verið allar bjargir bann-
aðar eftir að rafmagnið fór af og
kjörbúðir lokuðu. Það hafi komið
sér á óvart hve lítil uppbygging
hafi átt sér stað þegar hann kom
aftur til New Orleans í vor, hálfu
ári eftir fellibylinn.
Uppbyggingin strax í gang
Í Líbanon hafi uppbygging hins
vegar farið í gang strax eftir
sprengjuárásir. „Það er búið að
laga margar brýr og fylla sprengi-
gíga víða á vegum. Það er ótrúlegt
að sjá að menn hafa drifið í að
flytja aftur inn í þorpin svo stuttu
eftir að styrjöldinni lauk og koma
lífinu aftur í gang. Líbanar eru
vanir styrjöldum. Þeir byggja upp
í dag það sem reikna má með að
verði sprengt upp á morgun,“
segir hann.
„Í þessu stríði var ótrúlegt að
sjá þá reyna að koma upp brú yfir
Litaní-ána sem rennur frá norðri
og suðurs. Brúin var sprengd upp
að kvöldi og daginn eftir voru þeir
byrjaðir að byggja hana upp aftur.
Hún hékk kannski uppi í nokkra
tíma og þá var hægt að koma
bílum yfir eða þangað til hún
skemmdist á ný. Þessi brú er ekki
góður staður til að vera á. Þegar
ég var þarna dagsstund var verið
að fljúga yfir okkur og skjóta flug-
skeytum ansi nálægt til þess að
láta vita af því að þessi brúarsmíð
yrði ekki langæ vinna.“
Nýtt að kynnast flugskeytum
Jón er vanur stríðum þar sem
heyrist „ratt tatt tatt“ og jafnvel
„dúmm dúmm dúmm“. Hann
hefur líka kynnst styrjöldum þar
sem heyrist bara „eitt stórt bang“.
En það sem er nýtt í þessari styrj-
öld er að kynnast flugskeytum. Þá
heyrist þytur í loftinu og spreng-
ing á eftir.
„Það er óhugnanlegt vegna þess
að maður fær viðvörun og veit að
sprengjan er að koma. Maður veltir
fyrir sér hvort stundin sé komin
eða hvort hún lendi kannski annars
staðar. Það er skelfilegt að fá flug-
skeyti nálægt sér. Ég hef ekki
kynnst því áður og það er ný
reynsla. Um þrjú þúsund
sprengjum var varpað að meðaltali
á hverjum degi á þetta litla land.
Þessar gríðarmörgu sprengingar
voru líka ný reynsla.“
Hjálparstarfið gefur von
Líf fréttamanns á átakasvæði er
ekkert þægindalíf. Jón hef verið í
Afganistan, Írak og á mörgum
hamfarasvæðum. Dagarnir eru
langir og næturnar stuttar. „Oft er
maður sveittur og þreyttur og lítið
um þægindi og mat. Ég hafði
aðsetur í borginni Tírus í Suður-
Fékk tvær jóla-
gjafir frá Saddam
FJÖLBREYTNI Í STARFINU Starfi kvikmyndatökumanns fylgja mikil ferðalög. Jón er
stöðugt á ferð um heiminn og oft á miklum átakasvæðum. „Fjölbreytnin í starfinu
er ótrúleg. Einn daginn er ég að versla með kameldýr í Sómalíu og þann næsta að
mynda Angelinu Jolie og Brad Pitt í Sviss.“
Nálykt, hljóð í rafmótorum og glerbrotum, matarleysi, hiti,
sviti, stress og ljósleysi. Þetta eru myndirnar sem koma
upp í hugann þegar Jón Björgvinsson myndatökumaður
hugsar um styrjaldir og náttúruhamfarir. Guðrún Helga
Sigurðardóttir ræddi við Jón þar sem hann var á heimleið
eftir sjö vikna starf í stríðshrjáðu Líbanon.
FRÉTTARITARI AÐ STÖRFUM Það er enginn lúxus þegar Jón Björgvinsson er að störfum á hamfara- og styrjaldarsvæðum.
Hér situr hann fyrir framan ísraelskan skriðdreka í Líbanon.
����������
���
������
� � �����
������
� � � � �� �
�������
�����
����
© GRAPHIC NEWS
Líbanon er langt og mjótt araba-
ríki við botn Miðjarðarhafsins.
Landið hefur landamæri að Sýr-
landi í norðri og Ísrael í suðri.
Heildarflatarmál landsins er rúm-
lega tíu þúsund ferkílómetrar.
Höfuðborgin heitir Beirút.
Tveir fjallgarðar liggja samsíða
gegnum Líbanon endilangt og
mjótt láglendi er með ströndinni.
Milli fjallgarðanna er hinn frjósami
Bekaa-dalur. Hann fær vatn frá
Litani-ánni.
Opinbert tungumál í Líbanon er
arabíska.
Tæplega fjórar milljónir manna
búa í landinu.
Heimild: Wikipedia, frjálsa alfræðiritið.
LÍBANON