Fréttablaðið - 02.06.2007, Qupperneq 74

Hafís var fyrir Hornströndum.
Víkurnar vestan Horns hálffyllt-
ust af íshroða, sem var á sífelldu
reki, en varð aldrei að samfros-
inni, landfastri hellu. Hrannir lágu
þó á fjörum, svo að um tíma tók
fyrir beit, og jakar stóðu margir á
grunni skammt frá landi.
Eins og ævinlega, þegar þessi
gestur var í heimsókn, dró úr
mætti haföldunnar.
Brim svaraði ekki sem áður
á margra mannhæða klakastáli,
sem gnæfði yfir fjöru og átti í
þrotlausu stríði við hafrótið. Það
hljóðnaði yfir ströndinni, þar sem
bæirnir stóðu á fremsta sjávar-
bakka, hálfsokknir í fönn.
Þórleifur Bjarnason:
Hjá afa og ömmu (1960)
Undarleg er sú nýlega málvenja,
ef venju skyldi kalla, að forðast
þátíð og framtíð og tönnlast sífellt
á þessu: Þetta er búið að vera erf-
itt, þetta kemur til með að vera
erfitt. Mér finnst það klúðurslegt
og heldur ófagurt. Varla heyrist
lengur hefur verið, mun verða.
Látum það vera. Til er miklu ein-
faldara og beinna orðfæri í nútíð
um liðinn og óorðinn atburð: þetta
var erfitt, þetta verður erfitt.
Orðið félag merkir „reglubund-
inn hópur, félagsskapur; sameig-
inleg eign eða eignaraðild“. Þetta
er fornt orð og merkir upphaf-
lega „samlag fjármuna“. Oft er
sagt frá því í Íslendingasögum
er menn fóru utan, að þeir hafi
lagt fé saman, myndað félag, og
af því er svo dregið orðið félagi
„lagsmaður, samherji“. Í erlend-
um málum liggur önnur hugsun
að baki. Þar er félagi companion,
dregið af lat. com (með) og panis
(brauð). Þar eru félagar þeir sem
deila með sér brauði, neyta matar
saman.
Ég fylgist ekki vel með íþrótta-
fréttum, en ýmsum þykir mál-
far þeirra ekki beinlínis til fyrir-
myndar. Stundum er talað um að
sigra keppnina í stað þess að sigra
í keppninni, rétt eins og keppt sé
við keppnina. Menn sigra auðvit-
að keppinauta sína í keppni. Og
nýlega var sagt frá því að sá mikli
kappi Tiger Woods hefði innbyrt
sigur í golfmóti, og hljómar dálítið
einkennilega í mínum eyrum. Að
innbyrða er að draga um borð í
bát, en einnig að neyta matar eða
drykkjar. Að draga sigur í bát eða
kyngja honum finnst mér satt best
að segja heldur óviðkunnanlegt.
„Vinstri grænir taka af skarið,“
sagði þulur Sjónvarpsins um
kynningu stjórnmálaflokka, og
átti við að þeir byrjuðu. En að
taka af skarið merkir allt annað:
að segja eitthvað ótvírætt, eyða
vafa, útkljá eitthvað.
Jóhannes Harry Einarsson rifjar
upp þessa braghendu eftir Sigurð
Breiðfjörð, og telur hann leika all-
vel á hljóðfæri hugans – og er auð-
velt að taka undir það:
Þegar ég tók í hrundarhönd
með hægu glingri,
fannst mér þegar eg var yngri
eldur loga á hverjum fingri.
Vilji menn senda mér braghendu
eða góðfúslegar ábendingar: npn@
vortex.is
Á morgun verður Edinborgarhúsið á Ísafirði afhent
við verklok á hinni umfangsmiklu endurbyggingu á
þessu sögufræga húsi sem nú hefur staðið í tvö ár.
Húsið var reist 1907 eftir teikningum Rögnvalds
Ólafssonar sem kallaður hefur verið fyrsti íslenski
arkitektinn. Það var hluti af umfangsmiklu veldi Ás-
geirsverslunar og hýsti í fyrstu verslun þess fyrir-
tækis. Á fyrsta áratug síðustu aldar var starfsemi
þeirra að færast víðar um landið og svo fór að fjöl-
skyldan reisti annað Edinborgarhús í Reykjavík sem
enn stendur við Austurstræti.
Verslunarumsvif Ásgeirs Sigurðssonar urðu ekki
eins mikil hlutfallslega í Reykjavík og þau voru á Ísa-
firði í tíð Ásgeirsverslunar en karlleggur þessara at-
hafnamanna var í hópi umsvifamikilla athafnamanna
á síðari hluta 19. aldar og fyrra helmingi þeirra 20.
Ísfirðingar afréðu að endurbyggja húsið og fengu
til þess opinberan styrk. Var húsið hugsað sem hluti
af menningarhúsaáætlun sem Björn Bjarnason hrinti
í framkvæmd í tíð sinni sem menntamálaráðherra
sem líta verður á sem fjórðu kynslóð félagsheimila
í landinu.
Edinborgarhúsið hafði nýst til margskonar starf-
semi eftir að verslun var þar hætt: nú er þar aðsetur
fyrir upplýsingaþjónustu fyrir ferðamenn, aðsetur
Vesturferða og þar er listaskóli kenndur við Rögn-
vald Ólafsson þar sem fagrar listir eru kenndar.
Afhendingu hússins ber upp á sjómannadag-
inn og verður margt um dýrðir: myndlistarsýning,
dansatriði, tónlist og leikatriði úr Skugga Sveini auk
ræðuhalda. Í vikunni verða svo danssýning og tón-
leikar í Edinborg. Hefst hátíðadagskrá kl. 14. Í stíl
hússins verður boðið upp á kaffi og súkkulaði. Það
eru Vestfirskir verktakar sem hafa byggt húsið upp
og afhenda það til heilladrýgra nota fyrir menningar-
líf á Vestfjörðum.
Eins og önnur nútímafyrirbæri hefur menningar-
húsið nýja komið sér upp vef: www.edinborg.is
Edinborg afhent á morgun
99 kr. smsið
Þú sendir SMS skeytið JA LAUSN
LAUSNARORÐ á númerið 1900!
Dæmi hvernig SMS gæti litið út ef
svarið er Jón: Þá sendir þú
SMS-ið: JA LAUSN JON
LEYSTU
KROSSGÁTUNA!
Þú gætir unnið
rómantísku myndina
Paris, Je T’aime!
Lausn krossgátunnar er birt að viku liðinni á vefnum, www.gatur.net