Fréttablaðið - 06.12.2007, Qupperneq 18

18 6. desember 2007 FIMMTUDAGUR
nær og fjær
„ORÐRÉTT“
■ Rússneska orðið Kreml þýðir virki
eða kastali. Þetta orð hefur orðið
alþjóðlegt samheiti fyrir æðstu stjórn
Rússlands,
enda hefur
hún haft
aðsetur innan
Kremlarmúra
í Moskvu
um aldir.
Moskvuvirki er í hjarta rússnesku
höfuðborgarinnar við bakka árinnar
Moskvu (til suðurs), til austurs er St.
Basil dómkirkjan og Rauða torgið og
til vesturs af Kremlarmúrum er Alex-
andersgarður. Innan hinna turnum
prýddu múra virkisins eru fjórar hallir
og fjórar dómkirkjur. Þar er embættis-
aðsetur Rússlandsforseta.
KREML:
AÐSETUR
RÚSSLANDSLEIÐTOGA
Íslensku landnámsgeitinni
fækkar og skyldleikarækt
hefur víða farið illa með
hana. Ráðunautur Bænda-
samtakanna vonast til þess
að fjársterkir menn og sjóð-
ir geti hlúð að stofninum
með verndarræktun. Aðeins
um 400 dýr eru eftir.
„Geitastofninn er eini búfjárstofn
landsins sem er í útrýmingar-
hættu,“ segir Ólafur Dýrmunds-
son, ráðunautur hjá Bændasam-
tökunum. Hann óttast frekari
rýrnun og skyldleikarækt stofns-
ins og vonast til þess að fjársterk-
ir einstaklingar eða sjóðir leggi
sitt af mörkum við að viðhalda
honum með svokallaðri verndar-
ræktun.
„Í Bandaríkjunum hefur fólk
sem stundar ræktun á búfjárstofn-
um sem taldir eru í útrýmingar-
hættu sýnt íslensku geitinni áhuga
og vonast til þess að fá leyfi til
þess að flytja hana út,“ segir Ólaf-
ur. Hann
segir þá sem
stunda vernd-
unarrækt
venjulega
ekki gera það
vegna arð-
semi búskap-
arins heldur
til að leggja
sitt af mörk-
um við að
vernda sjald-
gæfar teg-
undir. Þó sé
möguleiki á arðsemi í tengslum
við íslensku geitina og bendir
hann á að í Skotlandi hefur verið
ræktaður geitastofn sem kallaður
er skoska kasmír-geitin. Þær geit-
ur séu að einum fjórða íslenskar.
„Þeir vildu nota íslensku geitina
við ræktunina vegna þess hve þel
hennar er mjúkt,“ segir Ólafur og
bendir að verðmætasti eiginleiki
skosku kasmír-geitarinnar sé í
raun frá íslensku geitinni kominn.
Á Íslandi eru geitur um það bil
400 talsins. Þær eru
afkomendur
landnáms-
geita og
má gera
ráð fyrir því
að skyldleiki sé
orðinn töluverð-
ur. Júlíus Bald-
ursson, bóndi á
Tjörn á Vatnsnesi,
hefur mikið látið
sig varða verndun
íslenskra búfjár-
stofna og rekur hann
meðal annars stærsta bú
sem er með íslensku landnáms-
hænuna hér á landi. Hann segir
reglugerðir og takmarkanir á
flutningi búfjár um landið vegna
sjúkdómshættu hafa gengið of
langt. Aldrei hafi riða greinst í
íslenskri geit og því sé undarlegt
að sömu reglur séu
látnar gilda um þær
og sauðfé. „Ég vildi
fá geitur og sótti um
leyfi frá Landbúnaðarstofnun til
að fá nokkrar á bæinn. Á eina
bænum sem kom til greina að ég
fengi geitur var stofninn orðinn
svo illa á sig kominn að þeir
kiðlingar sem komu í heim-
inn drápust allir skömmu
á eftir vegna skyldleika-
ræktunar,“ segir hann og
bætir við: „Mér sýnist stefna
í að einstrengingsháttur emb-
ættismanna verði brátt þess
valdandi að íslenska landnáms-
geitin deyi út.“
Ólafur telur mikilvægt að erfða-
efni geita verði rannsakað, þá
einkum með tilliti til riðu-arfgerða.
„Það er ekki sjálfgefið að þær sótt-
varnir sem látnar eru ganga yfir
sauðfé eigi líka að ganga yfir geit-
ur. Við vitum ekki einu sinni hvort
þær eru ónæmar fyrir riðu eða
ekki og megum ekki missa þær án
þess að neinar rannsóknir verði
gerðar,“ segir hann.
karen@frettabladid.is
Vona að auðmenn sinni geitum
Þeir kiðlingar sem komu
í heiminn drápust allir
skömmu á eftir vegna skyldleika-
ræktunar.
JÚLÍUS BALDURSSON
BÓNDI GEITBURÐUR Íslenska geitin þykir sérstök. Stofn hennar þykir orðinn hættulega lítill og minnir Birna K. Baldursdóttir, erfðarfræð-
ingur á Ríó-sáttmálann sem kveður á um verndun stofna. Á myndinni er huðnan Dásemd sem býr í Fjölskyldu- og húsdýragarð-
inum með nýborinn kiðling sinn.
ÓLAFUR
DÝRMUNDSSON
Birna K. Baldursdóttir, mastersnemi
í erfðafræði við Landbúnaðarhá-
skóla Íslands, vinnur að rannsókn-
um á erfðum geitarinnar. Hún segir
að meðal annars verði kannað hve
móttækilegur stofninn er fyrir riðu.
Hún segir mikils um vert að við-
halda erfðafjölbreytileika stofnsins
þar sem hann sé mjög sérstakur,
bæði í sögulegu og menningarlegu
tilliti. „Íslensku þjóðinni ber skylda
til að vernda þennan stofn,“ segir
Birna og minnir á Ríó-sáttmála
Sameinuðu þjóðanna sem Íslend-
ingar hafa verið aðilar að frá því árið
1992. Hann kveður meðal annars
á um að aðildarríkjum samnings-
ins beri að gera áætlanir um að
vernda líffræðilega fjölbreytni
með því meðal annars að vernda
upprunalega náttúru og nýta lifandi
auðlindir á þann hátt að þær rýrni
ekki heldur við- haldist.
Enn fremur að
reyna að bjarga tegundum sem eru
í útrýmingarhættu, til dæmis með
því að flytja þær inn á svæði þar
sem þeim hefur verið útrýmt.
BER SKYLDA TIL AÐ VERNDA GEITINA
„Mér finnst
þetta ekki
vera neitt mál
með börnin á
fæðingardeild-
inni, ég held
þau bíði engan
skaða af þessu,“
segir Davíð
Smári Harðar-
son söngvari
um það hvort
klæða eigi
börn eftir kyni
á fæðingardeildinni. „Hins vegar
finnst mér alveg sjálfsagt að ræða
þetta bleika og bláa mál og ef það
fer í taugarnar á einhverjum er alveg
sjálfsagt að breyta því. En mér finnst
þetta ekki aðkallandi. Það væri hins
vegar frekar ástæða til að ræða það
af hverju strákar eru skírðir í kjólum.
Hvað Egil Helgason varðar þá þekki
ég kauða og veit hvaða mann hann
hefur að geyma, hann er góður gæi
og engin karlremba. Ég hef ekki trú
á því að hann reyni sérstaklega að
ná í karlkyns viðmælendur.“
Þá var Davíð Smári spurður um
jafnréttið í sínu fagi. „Ég held að
ríki jafnrétti meðal söngvara. Þó er
hlutfallið heldur skakkt þegar kemur
að bakröddum, það mættu nú alveg
vera fleiri karlar í því.“
SJÓNARHÓLL
UMRÆÐAN UM FEMÍNSIMA
Vantar karla
í bakraddir
DAVÍÐ SMÁRI
HARÐARSON
Söngvari
„Við erum nýbúin að halda upp á tuttugu ára
afmæli svæðisútvarpsins, en það var um helg-
ina og heppnaðist rosalega vel,“ segir Edda
Óttarsdóttir, svæðisstjóri Ríkisútvarps-
ins á Austurlandi. „Það var ótrúlega
gaman að líta yfir farinn veg á þessum
tímamótum og þá sérstaklega leiða
hugann að því hvernig starfsemin
hér hefur endurspeglað tíðarandann
í gegnum árin.“
Í afmælisveislunni gafst gestum
og gangandi sjaldgæft tækifæri
til að hlusta á gamlar upptökur af
útsendingum svæðisútvarpsins og
vakti það mikla lukku að sögn Eddu.
„Það var ekki síst gaman að hlusta á
gamla auglýsingapakka í útvarpinu,
því þá sér maður hvað gríðarlega
margt hefur breyst hérna á þessum
tíma. Það er greinilegt að hér á svæðinu hefur
verið mun meira úrval af verslun og þjónustu
heldur en nú er, að minnsta kosti á minni
svæðunum,“ segir Edda. „Þar var til dæmis
verið að auglýsa glæsilegt kjötborð
á Seyðisfirði, en ég held að það sé
ekki til staðar lengur frekar en önnur
smærri verslun.“
Edda segir gesti afmælisins hafa
verið á annað hundrað. „Fólki hér
finnst þessi starfsemi ekki síður
skipta máli heldur en landsrásirnar.
Mér fannst við verða áþreifanlega
vör við að fólk virkilega metur
svæðisútvarpið og telur hlut-
verk þess enn þá mikilvægt
og vonandi verður það
svo áfram næstu áratug-
ina,“ segir Edda.
HVAÐ ER AÐ FRÉTTA? EDDA ÓTTARSDÓTTIR, SVÆÐISSTJÓRI RÚV Á AUSTURLANDI
Svæðisútvarpið afar mikilvægt
Hverju þá?
„Íslenskt menntakerfi er gott
og þetta er ekki áfellisdómur
yfir því.“
ÞORGERÐUR KATRÍN GUNNARS-
DÓTTIR MENNTAMÁLARÁÐHERRA
UM NIÐURSTÖÐUR PISA-KÖNNUN-
ARINNAR.
Fréttablaðið 5. desember.
En var frábær
„Mín staða er þokkaleg.“
HANNES SMÁRASON, FRÁFARANDI
FORSTJÓRI FL GROUP, UM BREYT-
INGAR Á STJÓRN FÉLAGSINS.
Fréttablaðið 5. desember.
kokka.is
Opið mán.- föstud. 10-18 og lau. 10-16 www.kokka.is kokka@kokka.is