Fréttablaðið - 06.12.2007, Side 26

26 6. desember 2007 FIMMTUDAGUR
nám, fróðleikur og vísindi
Kjarni málsins
> Grunnskólanemendur eftir landsvæðum í fyrra.
HEIMILD: HAGSTOFA ÍSLANDS
Dagur B. Eggertsson borgarstjóri og Clarence E. Glad, stjórnarformaður
ReykjavíkurAkademíunnar (RA), skrifuðu undir endurnýjaðan þjónustusamning
nýlega. Samningurinn er til tveggja ára og kveður á um að fyrir 4,8 milljónir á
ári vinni RA ýmis verkefni sem RA og Reykjavíkurborg koma sér saman um.
Þjónustusamningur við Reykjavíkurborg styrkir verulega uppbyggingu RA þar
sem fræðimenn RA ætla í sívaxandi mæli að stilla saman strengi til sameigin-
legra verkefna á innlendum og alþjóðlegum vettvangi.
■ ReykjavíkurAkademían
Þjónustusamningur við Reykjavíkurborg
Guðný Björk Eydal, dósent í félagsráðgjöf, heldur erindi um fyrirvinnu og
fjölskyldur á vegum Rannsóknastofu í kvenna- og kynjafræðum á morgun kl.
12.00 í Hátíðasal Háskóla Íslands. Fyrirlesturinn fjallar um hvernig íslensk fjöl-
skyldustefna hefur ávarpað fyrirvinnuhlutverkið frá sögulegu sjónarhorni.
■ Kynjafræði
Fyrirvinna og íslensk fjölskyldustefna
Stefnumót um umhverfismál á vegum umhverfisráðuneytis og stofnunar
Sæmundar fróða verður haldið í hádeginu föstudaginn 7. desember í fundarsal
Þjóðminjasafnsins. Að þessu sinni er spurningin: Hvað gerir til þótt erlendar
plöntur eða dýr séu flutt inn til landsins? Fyrirlesarar verða Snorri Baldursson frá
Náttúrufræðistofnun Íslands og Þröstur Eysteinsson frá Skógrækt ríkisins.
■ Umhverfismál
Erlendar tegundir, böl eða blessun?
Herborg Friðriksdóttir grunnskólakennari
kennir ellefu ára börnum í Áslandsskóla í
Hafnarfirði. Henni finnst fjölbreytileikinn í
kennslunni afar gefandi og segist leggja sig
fram um að koma til móts við alla einstakl-
ingana í bekknum og eiga gott samstarf við
foreldra.
„Ég legg áherslu á að skoða námsefnið út
frá þörfum hvers og eins, velta því fyrir mér
hvernig ég legg það fyrir hvern og einn því að
nemendurnir eru náttúrulega jafn misjafnir
og þeir eru margir,“ segir hún. „Kennslan er
auðvitað einstaklingsmiðuð því að við þurf-
um alltaf að gera verkefni sem henta hverjum
og einum þannig að allir fái notið sín við að
vinna verkefnin.“
Herborg hefur áhyggjur af framtíð vett-
vangsferðanna. Hún bendir á að vettvangs-
ferðir, skemmtiferðir og útikennsla brjóti upp
skóladagana og kennarar hafi hug á að víkka þannig
út kennsluna og breyta til. „Margt spennandi er í
boði sem bæði gleður og fræðir,“ segir hún. „Nú er
svo komið að samkvæmt lögum má ekki biðja for-
eldra um fé til að kosta slíkar ferðir. Oftast eru þetta
smá upphæðir fyrir rútukostnaði og slíku. Kennarar
hafa áhyggjur af því að slíkar ferðir falli niður ef ekki
má biðja foreldra að kosta barnið sitt í slíkar ferðir. Ef
skólinn á að greiða fyrir alla nemendur verður kostn-
aðurinn það mikill að skólastjórar munu væntanlega
setja önnur mál í forgang.“
Herborg segir að flestir foreldrar virðist tilbúnir að
greiða fyrir vettvangsferðir fyrir börn sín því þeir sjái
mikilvægi slíkra ferða. „En við kennarar erum hræddir
um að lögin verði til þess að ferðirnar falli niður því
það heyrist nú sem aldrei fyrr í þeim foreldrum sem
vilja standa á rétti sínum að skólinn eða sveitarfélög-
in eigi að greiða allan skólakostnað og þar með allar
ferðir sem farnar eru.“
KENNARINN: HERBORG FRIÐRIKSDÓTTIR GRUNNSKÓLAKENNARI
Miður ef vettvangsferðir falla niður
Þjóðarspegillinn, félags-
vísindaráðstefna Háskóla
Íslands, er haldin á morgun
í áttunda skipti. Tilgangur
ráðstefnunnar er að skapa
vettvang fyrir nýjustu
rannsóknir íslenska fræða-
samfélagsins og efla tengsl
milli þess og atvinnulífs.
Hvar á að ræða um kynþátt í skóla-
bókum? Er unglingurinn útdauð-
ur? Eru afbrot á Íslandi fátíðari en
í öðrum löndum? Hvernig má átta
sig á stefnu fyrirtækis? Þessar
spurningar eru meðal fjölmargra
sem íslenskir fræðimenn fjalla
um á Þjóðarspeglinum, félagsvís-
indaráðstefnu Háskóla Íslands
sem lagadeild, félagsvísindadeild
og viðskipta- og hagfræðideild
standa fyrir á morgun. Dagskráin
stendur yfir frá níu um morgun-
inn til fimm um eftirmiðdaginn í
Odda, Lögbergi og Háskólatorgi.
Þjóðarspegillinn er nú haldinn í
áttunda sinn og hefur umfang ráð-
stefnunnar farið stöðugt stækk-
andi að sögn Friðriks Jónssonar,
forstöðumanns Félagsvísinda-
stofnunar, sem stýrir ráðstefn-
unni.
„Fyrsti Þjóðarspegillinn var
haldinn árið 1994 og það ár voru
fjórtán dagskrárliðir í boði. Í ár
eru þeir yfir 30 og geta ráðstefnu-
gestir valið á milli rúmlega hundr-
að fyrirlestra.“
Í upphafi var hugmyndin á bak
við slíka ráðstefnu að skapa fræði-
legan umræðuvettvang á Íslandi
fyrir fræðimenn til að koma og
kynna rannsóknir sínar þar sem
margar þeirra voru kynntar
erlendis og rötuðu aldrei í íslenska
umræðu að sögn Friðriks. „Önnur
hugmyndin var sú að efla tengslin
milli fræðastarfsins og atvinnu-
lífsins með því að gefa fólki úti í
atvinnulífinu tækifæri til að koma
einu sinni á ári og kynna sér rann-
sóknir á sínu sviði. Þetta hefur
tekist afar vel í sumum greinum.“
Friðrik segir að af mörgum
áhugaverðum fyrirlestrum í ár sé
einn einstakur. „Pólskur fræði-
maður frá Varsjá, Lucyna Aleks-
androwicz-Pedich, fjallar um
mjög áhugavert efni sem hún
hefur rannsakað í samstarfi við
Háskólann á Akureyri og er um
Pólverja á Íslandi. Hún greinir
hvað hefur gerst í þremur inn-
flutningsbylgjum Pólverja til
Íslands, bakgrunn þeirra og
fleira. Einnig skoðar hún hvernig
þessi reynsla Pólverja hefur birst
í Póllandi. Þetta er fyrsta skrefið
í að Þjóðarspegillinn verði alþjóð-
leg ráðstefna.“
Hægt er að kynna sér dagskrá
Þjóðarspegilsins á vefsíðunni
www.thjodarspegillinn.hi.is.
sdg@frettabladid.is
Hundrað erindi á átt-
unda Þjóðarspeglinum
17.647
Á höfuðborgarsvæðinu
Utan höfuðborgarsvæðisins
26.228
Þóroddur Bjarnason, prófessor í
félagsfræði við Háskólann á Akureyri,
fjallar um rannsókn sem hann vann
ásamt Atla Hafþórssyni háskólanema
um þjóðernisstolt ungra Íslendinga.
Lögðu þeir spurningar fyrir unglinga
í 10. bekk sem leiddi í ljós að öfugt
við sambærilegar rannsóknir erlendis
þá eykst þjóðernisstolt íslenskra
unglinga með aukinni menntun
og betri fjárhag foreldra. Þá voru
ungmenni á landsbyggðinni stoltari
af þjóðerninu en jafnaldrar þeirra á
höfuðborgarsvæðinu.
„Þjóðernisstoltið tengist hlutum
á borð við uppruna foreldra og
búsetu krakkanna á ævinni. Þegar
báðir foreldrar eru íslenskir segjast
70 prósent krakka vera stolt af því að
vera Íslendingar. Þetta hlutfall lækkar
ef foreldrar eru af erlendum uppruna
en þó bara niður í 30 til 40 prósent.“
Þóroddur sagði að einnig hefði
komið fram munur á þjóðernisstolti
eftir sveitarfélögum og landsvæðum
sem unglingar koma frá og sama
ætti við um krakka sem hefðu sterka
Evrópuvitund. Þeir krakkar væru
minna stoltir af íslensku þjóðerni.
Þjóðarspegilinn er eins konar
uppskeruhátíð félagsvísindanna á
Íslandi að mati Þórodds. „Þarna geta
fræðimenn kynnt það sem þeiru eru
að gera og fá tækifæri til að hitta
kollegana til að bera saman bækur.
Einnig gefst þarna tækifæri til að
hitta unga fólkið sem er í námi eða
að koma úr námi með ferskar hug-
myndir. Þetta er alveg nauðsynlegt
fyrir félagsvísindin.“
ÞJÓÐERNISSTOLT UNGRA ÍSLENDINGA
Kristín Loftsdóttir, dósent í
mannfræði við Háskóla Íslands,
fjallar um hvar ræða eigi kynþætti
í skólabókum. „Ég set niðurstöður
úr rannsóknarverkefninu „Ímyndir
Afríku á Íslandi“ fram á hagnýtan
hátt með því að skoða hvernig fólk
talar um kynþætti og benda á að
þetta er ekki vísindalegt hugtak
þar sem fólk skiptist ekki í einfalda
litaflokka.“
Í erindi sínu undirstrikar Kristín
mikilvægi þess að tala um kynþætti
í sögulegu tilliti en ekki sem líf-
fræðilega staðreynd. „Þetta er úrelt
hugtak en af því að það er mik-
ilvægt í samfélaginu til að flokka
fólk þá hefur það raunveruleg áhrif.
Ég er að benda á að spurningin
sé ekki að við megum ekki segja
svartur heldur þurfum við að spyrja
okkur af hverju við viljum svona oft
segja svartur, hvenær þjónar það
tilgangi? Það kemur sérstaklega
fram í eldri námsbókum að oft er
vísað til litarháttar jafnvel þótt það
tengist samhenginu ekkert.“
Kristín segir Þjóðarspegilinn
hafa mjög mikilvægt gildi fyrir
íslenskt samfélag. „Ég myndi halda
að það sé skemmtilegt bæði fyrir
fræðimenn og almenning að fá
svona þverskurð af því sem fólk
er að gera í háskólanum. Þetta
eru ólík erindi og ég tel það styrk
ráðstefnunnar að hún endurspeglar
þá fjölbreytni og grósku sem er í
íslensku fræðalífi.“
KYNÞÁTTAHYGGJA
Í SKÓLABÓKUM
ATTRACTIVE RYKKÚSTUR
Afflurrkunarkústur sem afraf-
magnar. Langir flræ›ir sem ná í
afskekktustu afkima og skilja
ekkert eftir! Ótrúlega sni›ugt!
fiú flarft enga fötu, fyllir bara brúsann me›
vatni og hreinsiefni. Ótrúlega einfalt!
MOPPUSETT FLASH M/SPREYBRÚSA
Ármúla 23 • Reykjavík
Sími: 510 0000
Mi›ási 7 • Egilsstö›um
Sími: 470 0000
Brekkustíg 39 • Njar›vík
Sími: 420 0000
Grundargötu 61 • Grundarfir›i
Sími: 430 0000
- hrein fagmennska!
20% afsláttur
fiRIFIN VERÐA
LEIKUR EINN
ULTRAMAX MOPPUSETT
Blaut- og flurrmoppur fyrir allar
ger›ir gólfa. Fatan vindur fyrir
flig. Hrein snilld!
FRIÐRIK JÓNSSON FORSTÖÐUMAÐUR FÉLAGSVÍSINDASTOFNUNAR OG STJÓRNANDI
ÞJÓÐARSPEGILSINS Segir mikilvægt að skapa vettvang fyrir fræðimenn til að kynna
rannsóknir sínar. FRÉTTABLAÐIÐ/VALLI