Fréttablaðið - 13.03.2008, Qupperneq 70

34 13. mars 2008 FIMMTUDAGUR
UMRÆÐAN
Skattamál
Nýlega kynnti ríkis-stjórnin tillögur
sínar um að lækka
tekjuskatt á fyrirtæki
úr 18% og niður í 15%.
Fyrirhuguð skatta-
lækkun er hluti af ráð-
stöfunum ríkisvaldsins
til að liðka fyrir gerð
kjarasamninga milli
atvinnurekenda og
launþega sem undirrit-
aðir voru fyrir skömmu.
Fagna ber áætlunum
um lægri tekjuskatt á
fyrirtæki. Lægri skatt-
ar auka arðsemi fyrir-
tækja sem skilar sér í
auknum umsvifum og
stærri skattstofni rík-
isins í fyllingu tímans.
Auk þess tryggja frek-
ari skattalækkanir
aukna samkeppnishæfni íslensks
atvinnulífs og opinbera staðfestu
ríkisstjórnarinnar að ganga lengra
í umbótum á skattkerfinu en aðrar
þjóðir innan OECD.
Stjórn SUS samþykkti nýverið
ályktun þar sem skattalækkunum
var fagnað en um leið gerðar alvar-
legar athugasemdir við breytingar
á útreikningi bóta og annarra tekju-
tilfærsluliða. Ungir sjálfstæðis-
menn hafa lengi barist fyrir
lækkun skatta og einfaldara skatt-
kerfi og lagt áherslu á
að skattheimta sé notuð
til tekjuöflunar fyrir
hið opinbera en ekki til
tekjujöfnunar. Heilla-
vænlegast væri fyrir
almenning og fyrirtæki
að tekin yrði upp lágur
flatur skattur á ein-
staklinga og á fyrir-
tæki. Þannig verður
skattkerfið skilvirkara
og gagnsærra en aðal-
atriði er að almenn vel-
megun eykst í þjóðfé-
laginu. Áherslan á
einfalt skattkerfi á að
vera markmið til fram-
tíðar enda grunnfor-
senda að skattgreið-
endur skilji hvernig
ríkið heimtir af þeim
skatta.
Í boðuðum aðgerðum
ríkisstjórnarinnar er
því miður að finna
atriði sem ganga þvert
á þessa stefnu, t.d. auknar greiðsl-
ur úr ríkissjóði í formi bóta og
styrkja. Slíkar úthlutanir í gegnum
skattkerfið eru líklegar til að
flækja kerfið og gera það óréttlát-
ara. Best væri ef bótakerfið stæði
fyrir utan skattkerfið og miðaðist
við að hjálpa þeim sem á þurfa að
halda en ekki vera notað til að jafna
tekjur milli einstaklinga í samfé-
laginu. Ríkisstjórnin hefði betur
kynnt hvernig hún hefði hugsað
sér að lækka tekjuskattsprósentu á
einstaklinga og færa hana nær
skattheimtu á fyrirtæki.
Þá er eðlilegt að gjalda varhug
við því hvernig ríkisvaldið blandar
sér í gerð kjarasamninga á frjáls-
um vinnumarkaði og tekur beinan
þátt í að liðka fyrir gerð þeirra með
aðgerðum sem flækja skattkerfið.
Nefna má að það var vegna kröfu
frá verkalýðsforystunni sem síð-
asta ríkisstjórn hætti við 1% lækk-
un tekjuskatts. Umhugsunarefni
er að í kröfugerð verkalýðsfor-
ystunnar um kaup og kjör fylgja
iðulega kröfur um lagabreytingar
sem varða samfélagið allt en ekki
bara umbjóðendur þeirra.
Hvað sem því líður er ástæða til
að hrósa aðilum vinnumarkaðarins
fyrir skynsamlega kjarasamninga
og samþykkja að hækka lægstu
laun án þess að stefna kaupmætti
launa eða stöðugleika á vinnumark-
aði í hættu. Að sama skapi verður
gerð sú krafa til hins opinbera að
ríki og sveitarfélög sýni sams
konar skynsemi við gerð launa-
samninga við opinbera starfsmenn.
Það væri til að æra óstöðugan ef
launasamningar ríkisstarfsmanna
væru úr takti við nýgerða kjara-
samninga. Það er atvinnulífið sem
dregur velferðarvagninn en ekki
öfugt og miðað við ástand efna-
hagsmála er nauðsyn að hið opin-
bera sýni mikið aðhald í rekstri og
fjárfestingum.
Höfundar eru stjórnarmenn í SUS.
Lækkun tekjuskatts fyrirtækja
UMRÆÐAN
Meiðyrðadómur
Kristján Kristins-son, öryggis- og
umhverfisfulltrúi
Landsvirkjunar við
Kárahnjúka, skrifaði í
Fréttablaðið 8. mars og
lét að því liggja að ég
hefði ýjað að því að
Impregilo, stærsti
verktakinn á Kárahnjúkum, ætti
einhvern þátt í andláti fimm manna
sem létust við störf þar. Slíkt
hvarflaði ekki að mér og stendur
heldur ekki skrifað í greinina sem
hann Kristján var að svara. Það
vorum við öll sem ákváðum að
efnahagslegur ábati virkjunarinnar
væri þess virði sem til
yrði kostað án þess að
það væri allt fyllilega
fyrirsjáanlegt. Eins og
Kristján orðar það
sjálfur í skýrslu á vef
Landsvirkjunar frá
2005: „Allir eru af vilja
gerðir til að reyna að
koma í veg fyrir að
starfsmenn á virkjun-
arsvæðinu við Kára-
hnjúka slasist við vinnu
sína. Aðstæður þarna eru hins
vegar þannig að óumflýjanlegt er
að einhver óhöpp og slys eigi sér
stað þrátt fyrir markvissar og öfl-
ugar forvarnir.“ Þetta mátti öllum
vera ljóst og þess vegna eru ávirð-
ingar Kristjáns smekklausar, svo
ég noti orðfæri hans sjálfs.
Ómar R. Valdimarsson, upplýs-
ingafulltrúi Impregilo, gerðist hins
vegar svo ónærgætinn að ýja að
því, í góðu gríni við fjölmiðlafólk,
að veikindi tuga erlendra starfs-
manna við framkvæmdirnar á
Kárahnjúkum væru helst óþrifn-
aði starfsmannanna að kenna. Slík
ummæli þættu réttlæta viðurnefn-
ið „rasisti“ í ýmsum löndum sem
Ísland ber sig saman við. Rasisti er
dónalegt viðurnefni og í því felst
dómur, en í því felst líka greining.
Ég nefndi að mér þætti „stétta-
hyggja“ eða „stéttafordómar“ frek-
ar lýsandi í þessu tilfelli en rasismi.
Báðir þættir spila þó inn í, enda
hefur fulltrúi íslenskrar útgerðar
trúlega aldrei látið viðlíka ummæli
falla um íslenska sjómenn, hvað þá
á mannskaðavertíð. Nú hefur
héraðsdómur dæmt mann til býsna
hárrar fjársektar fyrir að nefna
þetta.
Það vill vera svo að gagnrýni á
ástand samfélags er liðin svo fremi
sem fjallað er almennt um ástandið
en einstök dæmi ekki tínd til, ein-
stakir menn ekki nefndir. Að nefna
einstök dæmi felur líka í sér dóna-
skap – en án einstöku dæmanna
finnur gagnrýni heldur enga við-
spyrnu. Hér á landi var, fram á
níunda áratuginn, farið eftir svo
strangri meiðyrðalöggjöf að rit-
stjórar vinstri dagblaðanna gátu
sig varla hrært án þess að vera
kærðir – enda var þá bannað, með
lögum, að láta „óviðurkvæmileg“
orð falla um opinbera embættis-
menn, eins þó að þau væru sönn og
sannanleg. Þau mál breyttust öll
nokkuð eftir að Sigmund var
dæmdur fyrir skopmynd sem hann
teiknaði og Morgunblaðið birti.
Síðan lögðu vinstri blöðin sig niður.
Nú hjúfrar nýtt valdaskipulag
býsna þægilega um sig á Íslandi.
Það mun, vitaskuld, verja hags-
muni sína af hörku og leikni. En
það er misskilningur að fyrirtæki
séu svo einráð á landinu að fulltrú-
ar þeirra geti í slagtogi við dóm-
stóla stöðvað lýðræðislega umræðu
með því að banna beitingu á lykil-
hugtökum pólitískrar gagnrýni.
Það má vera reiður og það má vera
ókurteis. Þetta sem er nú uppnefnt
dónaskapur er hjarta lýðræðisins.
Allir vita hvað hjörtu gera.
Höfundur er heimspekingur.
Lýðræði er dónalegt
HAUKUR MÁR HELGASON
HALLDÓR BENJAMÍN
ÞORBERGSSON
TEITUR BJÖRN
EINARSSON
UMRÆÐAN
Fæðuöryggi Íslands
Eigum við að velja íslenskar landbún-
aðarafurðir vegna
hollustu þeirra eða
hollustu okkar við
íslenska framleiðslu?
Á nýafstöðnu búnaðar-
þingi fjallaði forseti
Íslands, hr. Ólafur
Ragnar Grímsson, um hversu
mikilvægt það væri að við Íslend-
ingar byggjum við fæðuöryggi.
Hugtakið fæðuöryggi er þýðing á
enska hugtakinu „Food security“
og vísar til þess að samfélag hafi
aðgang að nægum matvælum, að
við sem þjóð séum sjálfum okkur
næg er varðar matvælafram-
leiðslu. Það getur líka þýtt að við
höfum aðgang að mörkuðum sem
tryggja okkur nægt framboð
matvæla.
En er það svo tryggt að við-
skipti við aðrar þjóðir veiti okkur
þetta fæðuöryggi? Það kann að
vera að afnám tolla og viðskipta-
samningar geri okkur sem neyt-
endum kleift að nálgast ódýrari
matvöru. Staðan er þó sú að sam-
keppnin í heiminum um matvæli
fer harðnandi. Stórar þjóðir eru
líka farnar að flytja inn matvæli,
áburð og kjarnfóður í stórum stíl.
Þetta hefur valdið hækkandi
heimsmarkaðsverði sem bitnar
jafnt á erlendum bændum sem
íslenskum. Allt útlit fyrir áfram-
haldandi hækkun á matvælaverði
í heiminum.
Sérstaða íslensks landbúnaðar
Íslenskur landbúnaður státar sig
af hreinleika og sjálfbærni. Við
höfum hreint vatn, hreint loft og
notkun eiturefna er í minni mæli
en hjá mörgum öðrum þjóðum.
Það eru lífsgæði sem hafa ber í
huga þegar innlend matvælafram-
leiðsla er borin saman við innflutt
matvæli. Það leiðir hugann að
hugtakinu matvælaöryggi eða
„Food safety“, en það felur í sér
að matvæli séu örugg, heilnæm,
laus við eiturefni og óheilnæm
aðskotaefni. Komið er inn á kröf-
una um rekjanleika og innihalds-
lýsingu, að neytandinn sé upplýst-
ur um hvernig vöru hann er að
kaupa. Eitthvað af matvöru sem
kemur erlendis frá skortir merk-
ingar um innihald. Íslenskar land-
búnaðarvörur eru ekki undan-
skildar þessari kröfu. Stór hluti af
því kjarnfóðri sem flutt er til
landsins er erfðabreyttur án þess
að þess sé nokkurs staðar getið í
innihaldslýsingu fóðurs og því
síður á búfjárafurðum sem fram-
leiddar eru með slíku fóðri. Við
verðum í ljósi matvælaöryggis og
neytendaverndar að eiga inni-
stæðu fyrir yfirlýsingum um
hreinleika íslenskrar matvæla-
framleiðslu.
Vandi matvælaframleiðslu
Frjósemi um 40% ræktunarlands í
heiminum hefur rýrnað verulega
á hálfri öld. Þó að kornuppskera
hafi aukist allt frá 7. áratug síðustu
aldar hefur uppskera á
hvern hektara ekki
aukist þrátt fyrir
aukna áburðargjöf.
Ástæður geta verið
margar en sú helsta er
að lífræn efni í jarð-
vegi hafa minnkað
vegna notkunar á til-
búnum áburði, ein-
hæfrar ræktunar og
vegna þess að lífræn
efni skila sér ekki til
baka eftir uppskeru (eru oft
brennd eða fjarlægð af landinu).
Er lífræn ræktun svarið?
Sú þróun sem átt hefur sér stað í
landbúnaði hér á landi og annars
staðar í heiminum, að stækka bú
og fækka þeim, hefur gert það að
verkum að búin verða stöðugt
háðari aðföngum s.s. kjarnfóðri
og áburði. Þetta á sérstaklega við
um svína- og alifuglaframleiðslu
og einnig í mjólkurframleiðslu.
Þessar greinar eru því viðkvæm-
ari fyrir hækkunum á þessum
aðföngum.
Í ljósi hækkunar á tilbúnum
áburði hljóta að liggja tækifæri í
lífrænum landbúnaði sem ekki er
eins háður aðföngum og hækkun á
þeim. Það ásamt því að lífræn
ræktun fer betur með jarðveg
leiðir hugann að því hvort ekki sé
tími til kominn að stjórnvöld komi
til móts við og styrki þá bændur
sem eru í lífrænum búskap eða
hafa hug á honum. Sá tími sem fer
í aðlögun og bið eftir því að rækt-
unarlandið hljóti vottun fælir ein-
hverja frá því að hefja lífræna
ræktun án stuðnings stjórnvalda
því bændur verða fyrir tekjutapi
þennan tíma. Íslenskur landbún-
aður hefur alla burði til að fram-
leiða lífræna og vottaða vöru, því
ólíkt löndunum í kring um okkur
eru ytri aðstæður, svo sem hreint
vatn og jarðvegur, hagstæðari
þeim sem vilja hefja lífrænan
búskap.
Ef ekki væri fyrir þrautseigju
og dugnað framleiðendanna sem
hér stunda lífræna framleiðslu,
starf landsráðunautar í lífrænni
ræktun og þróunarstarf vottunar-
stofunnar Túns, sem nýtur alþjóð-
legrar viðurkenningar, væri staða
lífræns landbúnaðar jafnvel enn
verr sett. Neytendur eru líka að
vakna til vitundar um holla vöru
vottaða og upprunamerkta. Það
ætti því að vera hagur bænda og
neytenda að þessi grein landbún-
aðarins njóti sama stuðnings og
hefðbundinn búskapur.
Höfundur er ritari Matvæla- og
veitingafélags Íslands. Lengri
útgáfu greinarinnar má lesa á
Vísi.
Þjóðrækni eða
sjálfbærni?
SIGURÐUR MAGNÚSSON
Við verðum í ljósi matvælaör-
yggis og neytendaverndar að
eiga innistæðu fyrir yfirlýsing-
um um hreinleika íslenskrar
matvælaframleiðslu.