Fréttablaðið - 04.05.2008, Qupperneq 11

SUNNUDAGUR 4. maí 2008 11
UMRÆÐAN
Björgvin G. Sigurðs-
son skrifar um seð-
ilgjöld
Um áramótin skilaði niðurstöðu starfs-
hópur á mínum vegum
um heimildir fjármála-
fyrirtækja til gjald-
heimtu. Hópurinn vann
hratt og vel og í honum
sátu fulltrúar fjármálafyrir-
tækja, neytenda og eftirlitsaðila
m.a. og stóðu að niðurstöðu
starfshópsins sem tók til margra
hluta. Eitt af meginatriðum nið-
urstöðunnar var að innheimta
seðilgjalda væri óheimil sam-
kvæmt lögum. Beindi ég í kjöl-
farið tilmælum til fjármálafyrir-
tækja um afnám innheimtu
seðilgjalda og sambærilegra
fylgikrafna, sem neytendur hafa
ekki átt kost á að samþykkja eða
taka afstöðu til, til viðbótar við
fjárhæð aðalkröfu.
Tilmælin fólu ennfremur í sér
að í þeim tilvikum sem samið
hefur verið um greiðslu á seðil-
gjöldum og sambærilegum fylgi-
kröfum við neytendur skuli fjár-
hæð gjaldsins endurspegla
raunkostnað við útsendingu
seðla. Enda fái neytendur lögum
samkvæmt reikning vegna við-
skipta og að þeim standi til boða
raunhæfur gjaldfrjáls valkostur,
svo sem að greiða með milli-
færslu.
Miklu skiptir að skýrt sé hvaða
heimildir fjármálafyrirtæki hafi
til gjaldtöku og ekki sé um það
deilt. Hvort heldur eru yfirdrátt-
argjöld, seðilgjöld eða upp-
greiðslugjöld. Það skiptir miklu
fyrir bæði banka og neytendur að
heimildir séu skýrar. Þess vegna
var hópurinn m.a. skipaður og til
að byggja undir sanngjarna við-
skiptahætti í samfélaginu.
Úttekt á stöðunni
Til að fylgja niðurstöðunni eftir
fól ég Neytendastofu að gera
úttekt á því í hvaða mæli opin-
berar stofnanir og fyrirtæki inn-
heimtu slík gjöld. Neytendastofa
vann vandaða og góða úttekt á
því og hefur nú hafið úttekt á inn-
heimtu seðilgjalda á einkamark-
aði.
Niðurstaðan er sú að af 278
opinberum stofnunum, fyrir-
tækjum og hlutafélögum svöruðu
246. Svarhlutfall var því 88,4%.
Af svarendum kváðust 181 senda
út kröfur og þar af 44 eða 24,3%
leggja seðilgjald eða annan auka-
kostnað við aðalkröfu, þó ekki
endilega við allar innheimtar
kröfur hlutaðeigandi aðila.
Í fyrirspurn Neytendastofu til
opinberra stofnana og fyrirtækja
var upplýsinga óskað um grund-
völl innheimtu seðilgjalds eða
sambærilegra fylgikrafna og
fjárhæð, ef slík innheimta væri á
annað borð tíðkuð. Umboðsmað-
ur Alþingis hefur fjallað um
heimildir opinberra stofnana og
fyrirtækja til gjaldtöku í álitum
sínum. Almennt er opinberum
stofnunum og fyrirtækjum
óheimilt að leggja gjald á ein-
staklinga nema á grundvelli
skýrrar lagaheimildar.
Niðurstöður Neytendastofu
eru þær að af þeim opinberu
stofnunum og fyrirtækjum sem
þátt tóku í könnuninni og inn-
heimta seðilgjöld eða sambæri-
legar fylgikröfur hafa ein-
ungis tvær stofnanir,
Lánasjóður íslenskra
námsmanna og Íbúðalána-
sjóður, vísað til fullnægj-
andi lagaheimilda til gjald-
tökunnar.
Úrræði Neytendastofu
Í erindi sínu til opinberra
stofnana og fyrirtækja
óskaði Neytendastofa upp-
lýsinga um hvort greiðandi
kröfu gæti greitt hana með
öðrum hætti, þannig að ekki
kæmi til greiðslu seðilgjalds. Af
þeim 44 aðilum sem innheimta
seðilgjöld bjóða 32 greiðendum
að semja um greiðsluleið. Þar af
bjóða 14 stofnanir og fyrirtæki
greiðendum upp á að greiða með
öðrum hætti, án greiðslu seðil-
gjalds eða sambærilegs auka-
kostnaðar. Einkum voru boð-
greiðslur, beingreiðslur,
milli færslur í banka eða bein
greiðsla á starfsstöð stofnunar/
fyrirtækis nefnd í þessu sam-
bandi.
Af þeim 44 opinberu stofnun-
um og fyrirtækjum sem inn-
heimtu seðilgjöld kváðust 19
aðspurð ætla að hætta gjaldtök-
unni, en 19 hugðust ekki hætta
henni. Sex höfðu ekki tekið
ákvörðun um það, þegar fyrir-
spurn Neytendastofu var svarað.
Úrræðin sem eru til staðar ef
lögaðilar láta ekki af innheimtu
seðilgjalda eru skýr. Neytenda-
stofa mun fylgja málinu eftir.
Samkvæmt lögum hefur stofnun-
in heimildir á borð við álagningu
stjórnvaldssekta gagnvart lögað-
ilum vegna óréttmætra viðskipta-
hátta.
Viðskiptaráðuneytið hefur
falið Neytendastofu að gera
úttekt á innheimtu seðilgjalda og
sambærilegra fylgikrafna á
einkamarkaði. Kannaðar verða
fjárhæðir og grundvöllur slíkrar
innheimtu, þ.e. hvort innheimtan
byggist á samningi milli aðila eða
öðrum grundvelli, sem og hvort
greiðendum bjóðist að greiða
kröfur með öðrum hætti þannig
að ekki komi til greiðslu seðil-
gjalds.
Nákvæm úttekt á því hverjir
innheimta seðilgjöld og á hvaða
forsendum mun því liggja fyrir
og úrræðin við því ef ekki er látið
af henni eru skýr.
Höfundur er viðskiptaráðherra.
SEND IÐ OKK UR LÍNU
Við hvetj um les end ur til að
senda okk ur línu og leggja
orð í belg um mál efni líð andi
stund ar. Grein ar og bréf skulu
vera stutt og gagn orð. Ein-
göngu er tek ið á móti efni sem
sent er frá Skoð ana síð unni á
vis ir.is. Þar eru nán ari leið bein-
ing ar. Rit stjórn ákveð ur hvort
efni birt ist í Frétta blað inu eða
Vísi eða í báð um miðl un um
að hluta eða í heild. Áskil inn
er rétt ur til leið rétt inga og til
að stytta efni.
BJÖRGVIN G.
SIGURÐSSON
Seðilgjöld og óréttmætir viðskiptahættir
Úrræðin ef lögaðilar láta ekki
af innheimtu seðilgjalda eru
skýr. Neytendastofa mun fylgja
málinu eftir. Hefur stofnunin
heimildir á borð við álagningu
stjórnvaldssekta gagnvart
lögaðilum vegna óréttmætra
viðskiptahátta.
Ferðaskrifstofa