Fréttablaðið - 06.07.2008, Side 12

12 6. júlí 2008 SUNNUDAGUR
R
ússland er á sigur-
braut. Við rústum
öllum í körfubolta,
fótbolta, íshokkí og
Eurovision!“ sagði
Evgeni Plushenko,
fyrrum ólympíumeistari á skaut-
um og núverandi stjórnmálamað-
ur, eftir að Rússar höfðu sigrað í
Eurovisionkeppninni í fyrsta sinn
í sögu landsins í maí síðastliðn-
um. Vladimir Pútín var síst spar-
ari á stóru orðin í símskeyti sem
hann sendi Dima Bilan, söngvara
sigurlagsins, eftir keppnina: „Enn
einn mikilvægi sigurinn fyrir alla
Rússa,“ kvað forsætisráðherrann
upp úr með.
Árangur á öllum vígstöðvum
Í raun er leitun að þeirri keppni
sem Rússland hefur ekki unnið,
eða gengið betur í en bjartsýnustu
menn þorðu að vona, upp á síð-
kastið. Í september í fyrra urðu
Rússar Evrópumeistarar í körfu-
knattleik. Maí á þessu ári var
óvenju hagstæður Rússum, en
fyrir utan sigurinn sögulega í
Eurovision vann landsliðið heims-
meistaratitilinn í íshokkí og knatt-
spyrnuliðið Zenit frá Pétursborg
vann óvæntan sigur í Evrópu-
keppni félagsliða (EUFA CUP). Í
ofanálag var borgin Sochi við
Svartahafið valin sem vettvangur
Vetrarólympíuleikanna árið 2014.
Líklegt er að sú upphefð muni
færa Rússum miklar tekjur og
umfjöllun heimspressunnar. Einn-
ig er flestum í fersku minni fræki-
leg frammistaða rússneska lands-
liðsins á Evrópumótinu í
knattspyrnu nú í júní.
Rússneski björninn hefur því
haft ærna ástæðu til að gleðjast
upp á síðkastið, ef litið er til
keppnissigra. Ljóst er að þeir
miklu erfiðleikar sem fylgdu í
kjölfar hruns Sovétríkjanna fyrir
hartnær átján árum höfðu í för
með sér að sjálfstraust þjóðarinn-
ar sem heildar fór niður fyrir
frostmark. Síhækkandi heimsol-
íuverð og eftirspurn hefur bætt
efnahaginn til mikilla muna. Einn-
ig hefur stjórnkerfi landsins öðl-
ast aukinn stöðugleika á síðustu
árum, þótt vissulega séu stjórn-
hættir þeirra Medvedev forseta
og Pútín forsætisráðherra
umdeildir í meira lagi. Margir
velta því fyrir sér hvort þessir
þættir, samhliða glæstum íþrótta-
sigrum, séu færir um að sameina
Rússa í trú og trausti á betri
tíma.
Rússnesk knattspyrnuveisla á EM
Hið kornunga knattspyrnulands-
lið Rússa kom mörgum á óvart
með góðum árangri í nýafstöðnu
Evrópumóti. Liðið var að öðrum
ólöstuðum stærsti sigurvegari
keppninnar að undanskildum
Spánverjum, hinum eiginlegu sig-
urvegurum mótsins. Fjölmargir
hrifust af sókndjörfum og hug-
myndaríkum leikmönnum liðsins,
sem spila allir nema einn með
rússneskum félagsliðum. Algengt
var að menn spyrðu sig hvers
vegna frábærir leikmenn á borð
við Arshavin og Pavlyuchenko
væru ekki á mála hjá stærstu og
þekktustu liðum Evrópu. Svarið
við þeirri spurningu er hið sama
og við svo mörgum öðrum: pen-
ingar.
Niðurlæging og breyttar áherslur
Fram til loka níunda áratugarins
voru Sovétríkin sannkallað knatt-
spyrnustórveldi. Eftir fallið tók
hins vegar við langt niðurlæging-
artímabil. Rússneska deildin varð
fyrir hverju fjárhagslegu áfallinu
á eftir öðru, og áhorfendatölur
hríðféllu ár eftir ár. Árangursríkt
uppeldisstarf ungra leikmanna,
sem er bráðnauðsynlegur hluti
hverrar þeirrar þjóðar sem vill
kalla sig knattspyrnustórveldi,
lagðist nánast niður í kjölfarið.
Nú er öldin önnur, þökk sé bætt-
um efnahag. Stjórnvöld hafa stór-
aukið fjárveitingar til íþrótta-
mála, og ekki þarf að koma á óvart
að hjá þjóð með jafn ríka knatt-
spyrnuhefð og Rússland njóti
þjóðaríþróttin mests stuðnings.
Í ofanálag hófu rússneskir olíu-
barónar og fleiri auðmenn að ausa
peningum í rússnesku félagsliðin.
Nýlegar fregnir frá Rússlandi
benda til þess að sá fjáraustur sem
hefur orðið frægur að endemum í
úrvalsdeildum Englands, Spánar,
Ítalíu og víðar sé nánast barna-
leikur, samanborið við fjárhæð-
irnar sem skipta um hendur dag-
lega í þeirri rússnesku. Sem dæmi
má nefna þau ummæli Alexei
Smertin, fyrrum fyrirliða rúss-
neska landsliðsins, að hann fái
betur greitt hjá Lokomotiv
Moskvu, félaginu sem hann fer til
í sumar, heldur en í ensku úrvals-
deildinni, þar sem hann hefur leik-
ið við góðan orðstír í mörg ár.
Einnig hefur Vitali Mutko, for-
seti rússneska knattspyrnusam-
bandsins, látið hafa eftir sér að
Arshavin, einum af stjörnum EM,
verði tæplega að þeirri ósk sinni
að spila á Spáni á næstu leiktíð, af
þeirri einföldu ástæðu að Barce-
lona, eitt allra ríkasta og frægasta
félagslið heims, sé ólíklegt til að
hafa efni á honum.
Upprisa stórveldis?
Afrakstur þessara breytinga í inn-
viði rússneskra knattspyrnumála
hefur ekki farið framhjá evrópsk-
um knattspyrnuaðdáendum upp á
síðkastið. Upprisa rússneskrar
knattspyrnu er altöluð um þessar
mundir. Almennur líkindareikn-
ingur hlýtur að leiða að þeirri nið-
urstöðu að ein fjölmennasta þjóð
heims, sem býr að ríkri knatt-
spyrnuhefð, svo ekki sé minnst á
gríðarlegt magn fjármagns sem
sett er í knattspyrnumál, þurfi
ekki að bíða lengi eftir því að end-
urheimta stöðu sína sem eitt af
helstu knattspyrnustórveldum
veraldar.
Sameiningarmáttur íþrótta
Á tímum Sovétríkjanna skiptu
íþróttir miklu máli fyrir þjóðar-
ímyndina. Litið var á stóra íþrótta-
sigra sem tákn um mikilfengleika
stórveldisins, og í raun má segja
að íþróttum hafi verið beitt sem
pólitísku vopni. Rússneskir vald-
hafar dagsins í dag gera enda
mikið úr því að tíðir sigrar í
hinum ýmsu keppnisgreinum upp
á síðkastið séu lýsandi fyrir end-
urfæðingu stórveldisins Rúss-
lands. Ummæli Viktors Zubkov,
þáverandi forsætisráðherra, í
aðdraganda hins mikilvæga leiks
Rússa og Englendinga í undan-
riðli EM í október, bera þessu
glögglega vitni: „Þeir hafa ellefu
leikmenn, og líka við. Þeir hafa
tvær hendur, tvo fætur og eitt
höfuð hver, og hið sama gildir um
okkur. En vitið það hvað skiptir
mestu máli? Að við, Rússar,
unnum síðari heimsstyrjöldina.
Og við vorum fyrstir út í geiminn.
Áfram Rússland!“
Rússneski rithöfundurinn Alla
Demidova hefur skrifað um hinn
mikla vilja Rússa til að standa sig
vel í íþróttum. Hún metur stöðuna
þannig að íþróttir séu valdhafandi
stjórnmálamönnum nauðsynlegar
til að skapa hugmynd um sameig-
inlega hagsmuni meðal fólksins.
Þegar vel gengur í keppnisíþrótt-
um eru yfirlýsingar eins og „þetta
er bara byrjunin“, sem fá fólk til
að trúa á bjartari framtíð, algeng-
ar. Þegar Medvedev forseti var
spurður um ástæður góðs gengis
Rússa í íþróttum upp á síðkastið
sagði hann ástæðuna vera sam-
eiginlegt átak: „Rússland sam-
stillti styrkleika sína og sótti á
öllum vígstöðvum. Veikburða ríki
vinnur sjaldan nokkuð, hvorki í
íþróttum né öðru.“
MIKILVÆGT Pútín og Medvedev benda á nýlega runu af íþróttasigrum Rússlands sem
eitt af greinilegustu táknunum um upprisu stórveldisins.
ENN EINN SIGURINN Andrei Arshavin, leikmaður Zenit í Pétursborg og rússneska landsliðsins, fagnar marki sínu gegn Hollandi í átta liða úrslitum Evrópumótsins í júní. Liðið
komst lengra en nokkur þorði að vona undir stjórn Hollendingsins Guus Hiddink og vakti aðdáun knattspyrnuaðdáenda hvarvetna.
Rússneski björninn snýr aftur
Frábær frammistaða rússneska landsliðsins á EM í knattspyrnu er einungis eitt dæmi um fjölmarga sigra Rússa á íþrótta- (og Eur-
ovision) sviðinu upp á síðkastið. Valdhafar líta á sigra í keppnisgreinum sem lýsandi fyrir endurfæðingu stórveldisins Rússlands.
Kjartan Guðmundsson fjallar um uppgang rússneska fótboltans og hvernig valdhafar nýta íþróttir sér í hag.
„Knattspyrnulandsliðið sneri aftur heim til
Rússlands eftir tapið stóra gegn Spánverjum á
EM, og var fagnað sem þjóðhetjum. Á HM 2002
voru óeirðir á götum úti í Moskvu þegar liðinu
gekk ekki sem best. Þetta tel ég vera ákveðið
þroskamerki,“ segir Karl Ferdinand Thorarensen,
innkaupastjóri hjá Emmess ís. Karl bjó í Péturs-
borg um skeið, er giftur rússneskri konu og er
hafsjór af fróðleik og áhuga á Rússlandi.
„Niðurlægingartímabil rússneskrar knattspyrnu
hefur verið ansi langt. Það að fólk hafi verið stolt
af þessu unga landsliði fyrir að komast þó þetta langt í
keppninni tel ég glöggt merki um aukna bjartsýni
Rússa. Ég held að kveikiþráðurinn í fólki sé mun
styttri þegar neikvæðni og svartsýni er ríkjandi.“
Karl telur nýlega íþróttasigra vera mikilvæga að
því leyti að þeir tengi íbúa þessa stóra lands
betur saman. „Leikmennirnir koma hvaðanæva
að í Rússlandi. Ef eitthvað tengir öll ellefu
tímabeltin innan landsins saman eru það svona
sigrar. Þegar landsliðið vinnur sameinast íbúar
allra borga í kringum liðið. Það er verulega mik-
ilvægt fyrir þjóð sem á oft og tíðum fremur lítið
sameiginlegt innbyrðis.“
LANDSLIÐIÐ TENGIR SAMAN ÍBÚA ELLEFU TÍMABELTA
KARL
FERDINAND
THORARENSEN
„Nýlegir íþróttasigrar
Rússlands eru nátengdir
hinum mikla efnahags-
vexti í landinu síðan 1998.
Efnahagsvöxturinn er svo
aftur tengdur breyttum
þankagangi þjóðarinnar,“
segir Alexander Maslow, 31
árs gamall viðskiptafræð-
ingur sem býr í Pétursborg.
„Á tímum Sovétríkjanna var
ávallt litið á íþróttasigra sem
afrek hins sterka ríkis. Einstakling-
arnir voru einungis tannhjól í stórri
maskínu. Upp á síðkastið hefur
einstaklingunum verið leyft að vera
ábyrgir fyrir þeim sigrum sem nást
hafa. Eftir um fimmtán ára tímabil
þar sem nánast engir sigrar
unnust er ekki skrýtið að
algjör sprenging verði í
landinu þegar nokkrir sigrar
nást á stuttum tíma.“
Alexander segir unga
Rússa taka íþróttir mjög
alvarlega. „Unga kynslóð-
in lítur á íþróttir sem vel
borgaða atvinnu fremur
en áhugamál. Fyrirtæki og
einstaklingar hafa fjárfest
grimmt í íþróttum og íþróttasigrar
geta sameinað fólk frá mismunandi
þjóðum innan Rússlands í skamm-
an tíma. Menningartengsl þurfa
þó að vera sterk til að slíkt dugi til
lengri tíma litið.“
BREYTTUR ÞANKAGANGUR RÚSSA
ALEXANDER
MASLOW