Fréttablaðið - 24.12.2008, Qupperneq 24

24 24. desember 2008 MIÐVIKUDAGUR
Sprengjuóðir Suður-Ameríkumenn
Jólahefðin í Suður-Ameríku er nokkuð ólík því sem
Íslendingar þekkja. En, ef einhver maurlendingur, myndi
slysast alveg óvænt til Kólumbíu á aðfangsdagskvöld þá
gæti hann hugsanlega haldið að það væri komið nýtt ár.
Því í Kólumbíu og í öðrum Suður-Ameríkulöndum tíðkast
að skjóta upp flugeldum á miðnætti á aðfangadagskvöld.
Miklar veislur eru haldnar í heimahúsum og fólk dansar
og syngur langt fram eftir nóttu. Á miðnætti fá börnin
jafnframt að opna gjafirnar sínar en ólíkt öðrum vestræn-
um löndum þá er það Jesúbarnið sjálft sem setur í skóinn
en ekki jólasveinninn.
Flugeldar á aðfangadagskvöld
Hver og ein kristin þjóð hefur skapað sér sína jólahefð. Sumar hljóma kunnuglega í eyrum okkar Íslendinga, aðrar koma okkur
nokkuð spánskt fyrir sjónir. Júlía Margrét Alexandersdóttir skoðaði málið og komst að því að skötuát og þjófóttir jólasveinar eru
kannski ekkert skrítnar hefðir, þegar öllu er á botninn hvolft.
Spáglaðir Tékkar
Jólahefðin í Tékklandi er ekkert mikið
öðruvísi en sú sem haldin er í heiðri
annars staðar í Evrópu. Tékkar
stunda það þó að halda gömlum
hefðum á lofti þótt það sé
mest í gríni gert. Þannig er
til að mynda vinsælt að
reyna sjá inn í framtíðina á
aðfangadagskvöld. Má
nefna að eplin eru alltaf
skorin langsum og ef stjarna
birtist í kjarnanum verður
næsta ár gott. Konur henda
skóm aftur fyrir sig og ef táin
á honum snýr að hurð mun sú
hitta góðan mann og giftast
honum þegar nýtt ár gengur í garð.
Djöfullegur aðstoðarmaður
ungverska jólasveinsins
Ungverjar halda í mjög
svipaðar hefðir og aðrar
Evrópuþjóðir. Hins vegar
er jólasveinninn
víðsfjarri í jólahaldi
þjóðarinnar. Hann
kemur nefnilega 6.
desember og fer
sama dag. Og með
honum í för eru engin fljúgandi
hreindýr eða vinalegur sleði. Meðreiðarsveinn ungverska
jólaveinsins er hinn djöfullegi Krampusz. Hann sér um að
óþekku börnin fái skammarverðlaun í skóinn. Reyndar fá
öll börn bæði eitthvað gott og vont því samkvæmt ung-
verskri jólasveinahefð er enginn fullkominn.
Tólf réttir fyrir pólsku pakkana
Hafi einhver íslensk börn ekki þolin-
mæði til að afbera hefðbundna, þriggja
rétta íslenska jólamáltíð þá væru þau
sennilega farin yfir um ef þau þyrftu
að sitja í gegnum dæmigert pólskt
jólahald. Þar er ekki óalgengt að
réttirnir séu tólf. Það tekur því
eflaust dágóða stund að vaska
upp eftir herlegheitin.
Finnskir jólaelskendur
Dálæti Finna á jólunum er
löngu frægt orðið. Enda
þjóðin sannfærð um það
að hún eigi jólasveininn og
í honum renni kalt, finnskt
blóð. Ein merkilegasta
jólahefðin er hins vegar
yfirlýsingin um jólafrið
sem flutt hefur verið á ári
hverju síðan á miðöldum
með aðeins einu messu-
falli, árið 1939 þegar
seinni heimstyrjöldin tók
að breiðast út. Uppruna-
lega messan er haldin í
jólabæ Finna, Turku, en
hún hefur á undanförnum
árum skotið rótum víða í
landinu.
Góðir gestir að handan í Portúgal
Portúgalskar jólahefðir eru ekkert svo frábrugðnar því
sem gengur og gerist í öðrum löndum. Nema ef vera
skyldi sú hefð að þar er lagt á borð fyrir látinn
ættingja. Og ef sá og hinn sami er ekki vant við
látinn í andaheimi og getur mætt þá boðar það
mikla lukku fyrir næsta ár.
Mamman bundin
við stól
Foreldrum þykir
eflaust alveg nóg
þegar yngstu
meðlimirnir eru
vaknaðir fyrir fyrsta
hanagal og krefjast
þess að allir fari á
fætur, opni pakka,
borði sælgæti og svo
framvegis. Í
mörgum löndum
fyrrum Júgóslavíu
geta húsmæðurnar hins
vegar upplifað enn
kolaðari morgun. Þar er það
hluti af jólahefðinni þegar
börnin binda fót móður sinnar við rúmstokkinn.
Lausnargjaldið er að sjálfsögðu gjöf. Það ber að taka
það fram að börnin fá ekki sömu meðferð, þau er sem
sagt ekki bundin við neitt.
Á hjólaskautum í kirkju
Á meðan við Íslendingar ökum til
kirkju á fjórhjóladrifsbílunum og heim
aftur í hægagangi á aðfangadagskvöld
þurfa íbúar Caracas í Venesúela ekki
að hafa áhyggjur af slíku. Þar er
nefnilega öllum götum einfald-
lega lokað svo að íbúarnir
geti komið sér í miðnætur-
messu á hjólaskautum.
Ítalskir fiskréttir og nornin La Befana
Ítalir eru miklir nautnaseggir og það á ekkert síður við
um jólin. Ítalskar húsfreyjur reiða fram hvorki meira
né minna en sjö fiskrétti á aðfangadagskvöld. Hins
vegar hefur jólasveininum, þessum góðlega karli, verði
úthýst úr ítalskri jólahefð. Vatikaninu þótti eitthvað
erfitt að sanna söguna um jólasveininn og bjó þess í
stað til sögu um nornina La Befana. Hún var víst í hópi
með vitringunum og var boðið að koma með til að sjá
sveinbarnið. La Befana, að sögn Vatikansins, var hins
vegar of upptekin og afþakkaði boðið. Þegar henni varð
ljóst af hverju hún missti þá ákvað hún að bæta sér það
upp og gefa hverju barni gjöf í skóinn. Til gamans má
geta að La Befana myndi sennilega ekki hafa erindi
sem erfiði í Noregi því þar segir gömul þjóðsaga að fólk
eigi að fela kústa svo nornir landsins geti ekki stolið
þeim og flogið burt. En það er önnur saga.
Þýska draumalandið fyrir hreint hjarta
Þýsk þjóðsaga greinir frá því að aðfangadagskvöld sé
hlaðið töfrum. Þá geti dýrin talað saman, ár landsins
breytist í rennandi vínfljót og fjöllin ljóma af hvers
kyns gimsteinum. Auðvitað geta hins vegar ekki
allir upplifað þessa töfra því miðinn inn í drauma-
landið kostar hreint og saklaust hjarta. Þeir sem
hafa ekki slíka guðsgjöf láta sér bara nægja að
fagna jólunum ákaft og samkvæmt þýskum
jólakokkabókum á að halda jólin hátíðleg frá 6.
desember sem kallaður er dagur heilags
Nikulásar.
Að dansa spænskan Jota
Spánverjar hafa nokkuð sérstaka jólahefð. Á
miðnætti, þegar klerkarnir hafa lokið við að messa
yfir lýðnum, er farið út á götur og dansað og
sungið Jota. Þetta ku víst vera mörg hundruð ára
gömul hefð og textinn við lögin hefur gengið
manna á milli.
Engin rauð jólakort
Að endingu er síðan rétt að
minnast á eina japanska reglu í
ljósi þess að ein afleiðing
íslensku útrásarinnar voru vinir
á víð og dreif um jarðarkringl-
una. Þeim sem hafa hugsað sér
að senda einhverjum japönskum
vini sínum dæmigert, rautt
jólakort er vinsamlega bent á að
endurskoða þá hugmynd sína.
Ástæðan er einföld: samkvæmt
japanskri hjátrú boðar það
ekkert nema vont að fá slík kort
á þessum árstíma.
EKKI BARA Á GAMLÁRSKVÖLD Í Kólumbíu er haldið upp á aðfangadagskvöld með flugeldum.