Tíminn - 05.12.1982, Blaðsíða 8

8
SUNNUDAGUR 5. DESEMBER 1982.
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn.
' Framkvæmdastjóri: Gísli Sigurösson. Auglýsingastjóri: Steingrímur Gíslason.
Skrifstofustjóri: Jóhanna B. Jóhannsdóttir. Afgreiðslustjóri: Sigurður Brynjólfsson
Ritstjórar: Þórarinn Þórarinsson, Elías Snæland Jónsson. Ritstjórnarfulltrúi: Oddur
V. Ólafsson. Fréttastjóri: Kristinn Hallgrímsson. Umsjónarmaður Helgar-Tímans: Atli
Magnússon. Blaóamenn; Agnes Bragadóttir, Bjarghildur Stefánsdóttir, Eiríkur St.
Eiríksson, Friðrik Indriðason, Heiður Helgadóttir, Siguröur Helgason (íþróttir), Jónas
Guðmundsson, Jón Guðni Kristjánsson, Kristín Leifsdóttir, Skafti Jónsson.
Útlitsteiknun: Gunnar Trausti Guðbjörnsson. Ljósmyndir: Guðjón Einarsson, Guðjón
Róbert Ágústsson, Elín Ellertsdóttir. Myndasafn: Eygló Stefánsdóttir. Prófarkir: Flosi
Kristjánsson, Kristín Þorbjarnardóttir, María Anna Þorsteinsdóttir. Ritstjórn,
skrifstofur og auglýsingar: Síðumúla 15, Reykjavík. Sími: 86300. Auglýsingasími:
18300. Kvöldsímar: 86387 og 86392.
Verð í lausasölu 11.00, en 15.00 um helgar. Áskrift á mánuði: kr. 150.00.
Setníng: Tæknideild Tímans. Prentun: Blaðaprent hf.
Efling frístundastarfs
■ Mjög er mikilvægt að öllum þegnum þjóðfélagsins
verði gert kleift að nýta frístundir sínar til að sinna
heilbrigðum og þroskandi hugðarefnum sjálfum sér og
öðrum til gagns og ánægju, án tillits til búsetu, stétta,
aldurs, eða kyns. Með tölvubyltingunni má búast við að
veruleg röskun verði á vinnumarkaðinum, m.a. í þá veru,
að vinnutími styttist. Það er nauðsynlegt að ríki og
sveitarfélög geri sér fulla grein fyrir þessari þróun og leggi
sitt af mörkum til þess að hver og einn geti tekið þátt í
frístundastarfi sem beinir þátttakendur í stað þess að vera
hlutlausir þiggjendur. Leggja þarf áherslu á að kynna fólki
_þá möguleika, sem fyrir hendi eru í frístundastarfi, og
hvetja það jafnframt til þátttöku í því.
Þessi þáttur þjóðmálanna var nokkuð ræddur á síðasta
flokksþingi Framsóknarflokksins og þar mörkuð sú
stefna, að framkvæmd frístundastarfseminnar eigi að vera
í höndum frjálsra félaga og samtaka, en að hlutverk ríkis
og sveitarfélaga sé að veita þeim fjármagn og aðstöðu til
starfseminnar. Voru sveitastjórnir hvattar til að setja sér
ákveðnar reglur um styrkveitingu til frjálsu félaganna.
'Jafnframt var lögð áhersla á nauðsyn víðtækrar samvinnu
á milli þeirra, sem annast þessi málefni, svo að hægt sé
að nýta mun betur það fjármagn, sem til frístundastarfsins
er varið, og þekking og reynsla komi að sem bestum
notum.
Flokkþingið lagði m.a. áherslu á eftirtalda verkþætti á
þessu sviði:
„Framsóknarflokkurinn vill efla almenna félagsmála-
fræðslu í grunnskólum,í öðrum skólum, svo og á vegum
frjálsra félagasamtaka. Jafnan þarf að vera völ á hæfum
leiðbeinendum á hinum ýmsu sviðum frístundastarfsem-
innar. Menntun fyrir slíka leiðbeinendur þarf því að efla
og auka eins og kostur er. Æskulýðsráð ríkisins hefur
annast menntun leiðbeinenda, gerð námsefnis og stutt
félagsmálafræðslu félagasamtaka á undanförnum árum
með góðum árangri. Þá starfsemi ber að efla eftir föngum.
Framsóknarflokkurinn vill efla félagastarfsemi innan
skólanna. Gera þarf skólunum kleift að sinna þessum
veigamikla þætti á sem bestan hátt, t.d. hvað varðar hæfa
starfskrafta og aðbúnað. Framsóknarflokkurinn bendir á,
að í skólunum er unnt að ná til allra barna og unglinga
og ber því að nota það tækifæri til að vekja áhuga þeirra
og leiðbeina þeim í heilbrigðu frístundastarfi, auk þess
sem félagslíf innan skólanna stuðlar að jákvæðri afstöðu
nemenda til þeirra.
Framsóknarflokkurinn vill auka samnýtingu húsnæðis,
t.d. skóla, íþróttahúsa og félagsheimila, með það að
markmiði að húsnæðið komi sem flestum að gagni og
nýtist sem best. Taka verður meira tillit til samnýtingar-
sjónarmiða strax við hönnun húsnæðisins og tryggja þarf
gott samstarf þeirra aðila sem húsnæðið nota.
Framsóknarflokkurinn telur að herða beri baráttuna
gegn áfengis- og fíkniefnanotkun á íslandi. Framsóknar-
flokkurinn telur að stórauka beri fræðslu um þessi mál
m.a. með því að fram fari lögboðin fræðsla í skólakerfinu
um skaðsemi áfengis og fíkniefna. Flokkurinn álítur að
vegna mikillar nokunar fíkniefna verði að herða viðurlög
gegn þeim sem flytja þessi efni inn og efla eftirlit með
innflutningi og meðferð þeirra.
Leggja þarf aukna áherslu á almenna útiveru. Sveitar-
stjórnir þurfa að taka mið af þörfum fólksins hvað þennan
þátt áhrærir ekki síst við skipulagningu og uppbyggingu
nýrra svæða. Kynna þarf fólki þá möguleika sem fyrir eru
á hverjum stað og hvetja til þátttöku. Stefnt skal að því
að hver og einn geti í sínum frítíma iðkað þá íþrótt sem
hann helst kýs.
Framsóknarflokkurinn beinir því til fjölmiðla að vekja
athygli fólks á hollum frístundastörfum og leggja þannig.
sitt af mörkum sem jákvæður aðili í uppeldis- og
félagsmálum.“
Þetta voru nokkur þau meginatriði, sem flokksþing
Framsóknarflokksins lagði áherslu á í frístundamálum.
- ESJ.
skuggsjá
N Ú ER TÍMIBÓKMENNTAVERÐLAUNA í ÝMSUM
NÁGRANNALÖNDUM OKKAR. Þannig voru hin eftir-
sóttu Göncourt-bókmenntaverðlaun í Frakklandi veitt fyrir
fáeinum dögum, og Noregi Cappelen-verðlaunin svonefndu,
svo t\ö dæmi séu tekin.
Víkjum fyrst að frönsku bókmenntaverðlaununum.
Þar eru reyndar um margvíslega verðlaunaveitingu á sviði
bókmennta að ræða. Goncourt-verðlaunin eru þeirra
þekktust, og eftirsóttust meðal rithöfunda í Frakklandi, en af
öðrum viðurkenndum bókmenntaverðlaunum þar í landi má
nefna Renaudot-verðlaunin, Medicis-verðlaunin og Femina-
verðlanin. Öll eru þessi verðlaun veitt árlega.
Að þessu sinni var það 53 ára gamall rithöfundur,
Dominque Femandez, sem hlaut Goncourt-verðlaunin.
Fernandez er reyndar ekki aðeins kunnur sem rithöfundur
heldur engu síður sem bókmenntagagnrýnandi. Verðlauna-
bókin hans nefnist, í lauslegri íslenskri þýðingu, „í
engilshendi“ og er byggð á sérstæðum æfiferli ítalska
rithöfundarins og kvikmyndaleikstjórans Pier Paolo Pasolini.
Fernandez hefur alla tíð verið Ítalía og allt ítalskt mjög
hugstætt, og starfaði reyndar lengi sem ítölskukennari.
Honum var tíðhugsað til morðsins á Pasolini í nóvember 1975,
en þessi óvenjulegi kvikmyndaleikstjóri var myrtur af einum
■ Frá úthlutun Cappelen-verðlaunanna í Noregi: Björg Vik
og Jahn Otto Johansen með verðlaunabækur sínar.
Af bókmennta
verðlaunum í
Frakklandi
og víðar
ástmanna sinna (hann var hómosexual), sem ók yfir hann
hvað eftir annað á fáförnum vegi. Femandez hefur spunnið
um þennan efnivið, og þá kannski fyrst og fremst þann vanda
sem því fylgir fyrir ýmsa að þurfa að velja á milli þess að lifa
eins og fjöldinn eða fylgja eðlislægum kenndum sínum ef þær
stefna í aðrar áttir, þessa verðlaunaskáldsögu sína.
Þetta er reyndar ekki í fyrsta sinn sem Fernandez hlýtur
eftirsótt bókmenntaverðlaun í Frakklandi. Árið 1974 hlaut
hann Medicis-verðlaunin. Hann hefur þegar skrifað margar
skáldsögur.
Renaudot-verðlaunin voru veitt á sama tíma og Goncourt
og hlaut þau yngri rithöfundur, Georges-Oliver Chateaureyn-
aud, sem er 35 ára gamall, fyrir skáldsögu sem kannski mætti
kalla „Ævintýradeildin“. Báðar þessar verðlaunabækur vom
gefnar út af sama forlaginu, Grasset, sem er eitt af þremur
stærstu forlögum Frakklands (hin eru Gallimard og Le Seuil).
Dómnefndin, sem velur Goncourt-verðlaunin, hefur lengi
verið gagnrýnd fyrir að velja einungis höfunda sem eitthvert
þessara þriggja forlaga hefur á sínum snæmm, og hefur sú
umræða blossað upp enn einu sinni og margir hafa spurt sig
og aðra, hvort Goncourt- og Renaudot-verðlaunin segi
yfirleitt nokkuð um það, hvað sé best í frönskum bókmenntum
á hverjum tíma - sé kannski miklu fremur „forlagasirkus“
eins og einn gagnrýnandinn orðaði það.
Svo aðeins sé vikið að hinum tveimur frönsku bókmennta-
verðlaunum, sem áðan voru nefnd, þá hlaut 66 ára gamall
rithöfundur, Anne Hebert, Femina-verðlaunin fyrir skáldsögu
sem kalla mætti „Brjálæðingurínn frá Bassan". Hembert er
Quebec-búi - þ.e. kanadísk en af frönskum ættum og skrifar
á frönsku. Medicis-verðlaunin fóru hins vegar til Francois
Josselin, 43 ára blaðamanns við vikuritið „Le Nouvel
Observateur“ fyrir bók sína „Hclvíti og allt saman“, en
Umberto Eco frá Ítalíu fékk Medicis-inn fyrir bestú erlendu
skáldsöguna. Bók hans nefnist t lauslegri þýðingu „Nafn
rósarinnar“. Látum þetta nægja um franskar verðlaunaveit-
ingar og snúum okkur að frændum okkar á Norðurlöndum.
I NOREGI VORU CAPPELEN-BÓKMENNTAVERÐ-
LAUNIN VEITT FYRIR NOKKRUM DÖGUM. Þeim var
skipt á milli tveggja norskra rithöfunda, Björg Vik og Jahn
Otto Johansen. Björg Vik fékk verðlaunin fyrir smásagnasafn
sitt, sem nefnist „Snart er det höst (Það haustar brátt), en
Johansen fyrir „blaðamennskubók" sína „Min jödiske reise“
(Gyðingaferðin mín). Það hefur jafnframt verið tilkynnt í
Oslo, að Björg Vik hafi verið tilnefnd af norskri hálfu til
bókmenntaverðlauna Norðurlandaráðs einmitt fyrir þessa
sömu bók - en það mun vera í þriðja sinn sem bók eftir þessa
skáldkonu er tilnefnd með slíkum hætti.
Þegar verðlaunin voru afhent sagði Sigmund Strömme,
útgáfustjóri Cappelens, að Björg Vik skipaði mikilvægan sess
í norskum nútímabókmenntum auk þess að vera einn af þeim
fáu norsku rithöfundum, sem áhugi væri fyrir að lesa verk
eftir í öðrum löndum. Kúgun og frelsisbarátta kvenna væri
henni hugstætt í skáldskap sínum, en hún hefði jafnframt gert
sér ljósa grein fyrir nauðsyn þess að vera listrænt séð óháð
skipulagri kvenfrelsisbaráttu.
Jahn Otto Johansen hefur gefið út margar bækur, sem
byggja á reynslu hans sem blaðamanns, en hann er
aðalritstjóri norsks dagblaðs (Dagbladet). Hann er einn helsti
sérfræðingur Norðmanna í málefnum Austur-Evrópuríkja og
hefur mikið skrifað um þau mál. Frægt varð í Noregi þegar
Johansen skrifaði sína fyrstu bók. Svo vildi til að hann var
staddur f Tékkóslóvakíu árið 1968 þegar Rússar réðust inn í
landið. Johansen hringdi þá heim til Cappelen-forlagsins og
spurði hvort þeir kynnu að hafa áhuga á bók um innrásina.
Forlagið svaraði að bragði: „Hin óskrifaða og því óséða bók
er samþykkt til útgáfu“. Þremur vikum síðar var bókin komin
á markað í Noregi.Hún heitir reyndar „Tsjekkoslovakias
skjebnetime“ (Örlagatími Tékkóslóvaktu). En það eru fleiri
sem veita verðlaun í Noregi. Borgarstjórnin í Osló veitir
árlega menningarverðlaun, sem svo eru nefnd, og er fjárhæðin
ekkert smáræði, sem sé 50 þúsund krónur norskar, sem nú
er nokkuð á annað hundrað þúsund íslenskar krónur. Að
þessu sinni hlaut Carl Fredrik Engelstad þessi eftirsóttu
verölaun fyrir framlag sitt til norskra menningarmála í ftmm
áratugi bæði sem rithöfundur, þýðandi, bókmennta- og
leikhúsgagnrýnandi. Hann hefur bæði skrifað skáldsögur og
leikrit, sem vakið hafa mikla athygli í Noreg og hlotið
’almennar vinsældir. Hann hóf feril sinn í blaðamennskunni
sem gagnrýnandi og varð menningarritstjóri eins morgunblað-
anna, en lét svo af því starfi til að taka við sem
þjóðleikhússtjóri um hríð. Síðustu áratugina hefur hann hins
vegar skrifað um menningarmál f Aftenposten í Oslo auk þess
sem hann hefur eins og áður sagði skrifað bæði skáldsögur og
leikrit.
Og uúkum svo þessari syrpu um bók-
MENNTAVERÐLAUN í DANMÖRKU. Þar er starfandi
„Det Danske Akademi“, sem veitir ýmis verðlaun, m.a. 5o
þúsund krónur danskar í menningarverðlaun svipað og norska
höfuðborgin. Að þessu sinni var það ljóðskáldið Per Höjholt,
sem hlaut þessi menningarverðlaun dönsku akademíunnar.
Svo vill til að úrval ljóða hans frá árabilinu 1963-1979 er
nýkomið út hjá Schönbergske Forlag, svo það er aðgengilegt
fyrir þá sem vilja kynna sér nánar skáldskap hans. Hann hefur
reyndar líka lesið mörg ijóðanna inn á hljómplötu, sem er
nýkomin út í Danmörku.
Per Höjholt kvaddi sér fyrst hljóðs árið 1949 með ljóðabók,
sem hann nefndi „Hesten og solen“ (Hesturinn og sólin).
Síðan hafa komið út eftir hann margar bækur, sem hlotið hafa
margar hverjar almennar vinsældir.
- ESJ.
Elías Snæland
Jónsson skrifar