Réttur - 01.01.1948, Blaðsíða 4

4
RÉTTUR
úr gildi fallinn. En mánuð eftir mánuð sat hér amerískur
her sem áður, enda þótt það væri skýlaust brot á loforði við-
komandi stórveldis. Vér þögðum. Þá brast oss manndóminn
í annað sinn.
Haustið 1946 fór Bandaríkjastjórn fram á hernaðarleg sér-
réttindi á Keflavíkurflugvelli um sex og hálfs árs skeið, eftir
að hafa þó fallið frá kröfu um réttindi til íslenzkra stöðva
fyrir flug og flota í 99 ár. Vér samþykktum. Þá brast oss
manndóminn í þriðja sinn.
Raunar er alrangt að tala um „oss“ í öll þessi skipti. Allir
vita, að það vorum ekki „vér“, sem hlýddum, þögðum og
samþykktum. í engu tilfellanna var þjóðin sjálf spurð ráða.
Það var meirihluti kjörinna fulltrúa hennar, sem tók sér
það vald að kveða á um þessa örlagaríku afstöðu að henni
fornspurðri. Mér er nær að halda, að í öll skiptin hefði
þjóðin þekkt sinn vitjunartíma.
Vér hljótum því af þessu að draga þá einu hugsanlegu
ályktun, þótt hörmuleg sé, að meðal þeirra valdhafa vorra,
sem fegurst mæltu í sambandsslitamálinu, hafi furðumargir
búið yfir græsku hinnar hættulegustu tegundar: að það hafi
verið eitthvað annað en sjálfstæði íslands og siðferðilega
myndugt frelsi þjóðarinnar, sem fyrir þeim vakti.
Oss verður spurn: Hvað hefðu þessar vígreifu lýðveldis-
hetjur frá 17. júní 1944 sagt, ef Danir hefðu í stríðsbyrjun
krafið oss um að biðjast herverndar, ef Danir hefðu rofið
gerðan samning og haldið áfram hersetu, ef Danir hefðu
farið fram á hernaðarleg sérréttindi til lengri eða skemmri
tíma? Ég fyrir mitt leyti er ekki í neinum vafa um, að þá
hefði kveðið við einróma og blákalt nei.
En hvað var það þá, sem gert gat slíkar hetjur gagnvart
Dönum að sliku i lyddum gagnvart Bandaríkjamönnum?
Til þess liggja rök, sem að vísu kunna að teljast afsakanleg
frá almennu sjónarmiði auðborgarans, en geta hinsvegar
blátt áfram orðið glæpsamleg, þegar um þjóðlega frelsisbar-
áttu er að ræða. Þannig var mál með vexti, að styrjöldin