Réttur - 01.01.1972, Blaðsíða 13

Barnavinna í námu um 1840.
12 tíma vinnudag, á sama tíma og danskir
verkamenn voru að því komnir að fá 8
tíma vinnudaginn lögfestan. Um þetta segir
svo x dreifibréfi verkamanna: „Þetta kúgun-
arboð mundi enginn maður komast fram
með í nokkru siðuðu landi. Ætli þið, verka-
menn í Reykjavík, að brennimerkja ykkur
sem skrælingja? Við verkamenn í höfuðstað
landsins skulum ekki láta það ásannast, að
þessi útlendi vinnuveitandi stjórni vinnutíma
vorum, heldur skulu það vera vor einkunnar-
orð: Það ernm við verkamenn, sem ráðum".*)
Um tveim mánuðum eftir að verkfall við
höfnina hófst tókust samningar og þar var
viðurkenndur 10 stunda vinnudagur. Þessi
barátta á Islandi átti sér stað um það bil 5
árum áður en verkamenn nágrannalandanna
fengu 8 smnda vinnudaginn lögfestann, og
65 ár liðin frá því að 10 smnda vinnudagur
var fyrst lögbundinn á Bretlandseyjum.
VÖKULUGIN OG RÉTTINDABARÁTTAN
Það var árið 1910 sem fyrsta tilraunin var
gerð á Islandi til að fá alþingi til að lögbjóða
10 stunda vinnudag. Þar er að verki einn af
hvatamönnum að stofnun verkalýðssamtaka
á Vestfjörðum Olafur Olafsson, sem skýrir
frá því í blaðinu Vestra, að verkalýðsfélagið
á Isafirði hafi farið þess á leit við þingmann
staðarins séra Sigurð Stefánsson í Vigur að
fá löggjafarvaldið til að lögbjóða 10 stunda
vinnudag. Segir blaðið að þetta sé í fyrsta
sinn sem þessi krafa sé borin fram hér á
landi. Þingmaðurinn varð þó eigi við þess-
um tilmælum og snéri Olafur sér þá til Skúla
Thoroddsen, sem lofaði honum að styðja
málið ef það kæmi fyrir alþingi. I lok grein-
arinnar segir Ólafur að hann „leyfi sér . . .
að skora á háttvirtan þingmann vorn að
fylgja kröfum vor verkamanna með ráðum
og dáð á næsta þingi." En ekki tók Sigurður
málið upp á alþingi.”)
Arið 1919 var tilraun gerð á alþingi Is-
lendinga til að fá lögfest ákvæði um vinnu-
tíma sjómanna. Þá flutti Jörundur Brynjólfs-
son frumvarp til laga um 8 tíma hvíldar-
tíma háseta á botnvörpungum. Málið mætti
mikilli andstöðu á þingi og vár frumvarpið
fellt, einkum vegna ótta bændaþingmanna
við sams konar kröfur annarra stétta um 8
tíma vinnu, 8 tíma svefn og 8 tíma hvíld.
13