Réttur - 01.01.1972, Blaðsíða 38

HJALTI KRISTGEIRSSON:
Doktor sritge r ð
Jóhanns Páls Arnasonar
Jóhann Páll Árnason, fæddur 1940 á Dalvik, Is-
landi, nam á árunum 1960—1966 við Karlsháskól-
ann í Prag og tók þar lærdómsgráðu i heimspekl.
Það rit sem hér birtist er það fyrsta sem gefið er
út eftir Jóhann í Þýzkalandi. Um er að ræða dokt-
orsritgerð Jóhanns hjá prófessor Jiirgen Habermas,
en með henni lauk framhaldsnámi Jóhanns í Frank-
fúrt.
Með þessum fáu orðum er Jóhann Páll
Arnáson kynntur á kápusíðu bókar hans
„Von Marcuse zn Marx'' (á íslenzku: Frá
Marcuse til Marx), sem gefin var út í kilju-
broti hjá bókaútgáfunni Luchterhand í Vest-
ur-Þýzkalandi í nóvember á liðnu ári.
Upphaflegt heiti ritgerðarinnar var
„Mannfræðilegar hliðar krítísku kenningar-
innar” og varði Jóhann hana til doktorsprófs
við heimspekideild Háskólans í Frankfúrt á
árinu 1970.
Bók Jóhanns er nr. 54 í bókaflokknum
Sammlung Luchterhand, en þar eru á ferð
rit félagslegs efnis, svo og skáldverk, sem
talin eru varpa ljósi á nútíma vandamál
mannslífsins. Höfundar eru fyrst og fremst
róttækir þjóðfélagsgagnrýnendur, bæði þýzk-
38
ir og erlendir, og meðal þeirra síðar nefndu
má nefna heimsfræg nöfn eins og Asturias,
Debray, Hobsbawm, Lukács, Sartre, Solsénít-
sin. Er það Islendingum og einkum hreyfingu
íslenzkra sósíalista mikill heiður að mennta-
maður úr þeirra hópi skuli hljóta þá viður-
kenningu sem felst í þessari útgáfu doktors-
ritgerðarinnar.
Bókin „Von Marcuse zu Marz'' er 250
lesmálssíður að stærð, og skiptist efni henn-
ar í 9 kafla auk inngangs. Er fjallað um
heimspeki þeirra marxísku fræðimanna sem
kenndir eru við borgina Frankfúrt í Þýzka-
landi, Frankfúrtarskólans, þeirra Adorno,
Horkheimer og Marcuse. Þeir „endurupp-
götvuðu'' Marx í mikilvægum greinum og
drógu meðal annars æskuverk hans fram úr
fyrnsku. En jafnframt var tileinkun þeirra á
Marx takmörkuð, þannig að gagnrýni á
fræðilegt viðhorf þeirra, „krítísku kenning-
una”, felur því á vissan hátt í sér afturhvarf
til Marx (samanber bókarheitið). I þessu
sambandi eru verk Marcuse einna þakklátast
viðfangsefni. Frankfúrtarskólinn leggur mik-
ið upp úr ávinningum nýrri tíma sálfræði,
J