Réttur - 01.01.1972, Blaðsíða 26

EINAR OLGEIRSSON
VIÐ
UPPHAF
BRAUTARINNAR
Það eru um þessar mundir liðnir þrír aldarfjórð-
ungar síðan hin fyrsta magnþrungna herhvöt sósíal-
ismans barst islenzkri alþýðu: Kvæðið „Brautin"
ort af sjálfum brautryðjenda sósíalismans á Islandi,
Þorsteini Erlingssyni.
Þegar við, sem nú lifum og höfum tekið þátt í
þessari baráttu sósíalismans í hálfa öld, hugsum
til eldmóði þrunginnar boðunar þess og ákalls:
,,að brjótast það beint, — þá vitum við að vísu að
brautin hefur orðið skrykkjóttari en þeir og við
hugðum, að stórfenglegum sigurvinningum, sem
umturnað hafa ásýnd jarðar, hafa og fylgt sár von-
brigði og margs konar raunir, — en hitt er og Ijóst
að án þess „djarfmannlega áræðis," án þess hug-
arfars að vilja „brjótast það beint" hefðu engir
sigrar unnist, engin braut verið brotin hvorki
skrykkjótt né bein. — Það er því rétt að ihuga
nokkuð þær aðstæður, sem voru þegar „Brautin"
birtist, þann jarðveg, er hún vex upp af, og þær
viðtökur, sem hún fékk.
Lítum fyrst örstutt yfir aðstæðurnar erlendis:
Úti í Evrópu er verkalýðurinn vaknaður til dáða.
Fyrsta alþjóðasamband hans hefur lokið sinu braut-
ryðjendastarfi. Kommúnan i Paris háð sitt hetju-
stríð. Annað alþjóðasamband er nýstofnað (1889)
og verkalýður stórborganna hefur fyllt broddborg-
arana skelfingu með kröfugöngum sínum 1. maí
1890. Þýzki verkalýðurinn hefur hrundið 12 ára
banni á sósialistaflokki sinum 1890 — og sækir
fram frá einum stórsigrinum til annars. Friedrich
Engels, hinn mikli leiðtogi alþjóðahreyfingar sósíal-
ismans eftir lát Karls Marx, andaðist 5. ágúst 1895,
sannfærður um sigur stefnunnar. August Bebel,
verkalýðsleiðtogi Þýzkalands, verður, í krafti hins
volduga þýzka flokks, einhver ágætasti leiðtogi
hreyfingarinnar tæpa tvo áratugi, meðan honum
endist aldur. Og sama ár og Engels lézt stofnar
Lenin og fleiri „Baráttubandalagið til frelsunar
verkalýðsins", sem þrem árum síðar leiðir til stofn-
unar sósíalistisks flokks i sjálfri dýflissu hinnar
keisaralegu harðstjórnar.
I Danmörku gefst harðstjórinn Estrup upp og
26