Réttur - 01.01.1972, Blaðsíða 25

Og þar sem sósíalisminn sigrar við slikar aðstæð-
ur, má hann ekki fela í sér neina skerðingu á þeim
mannréttindum, sem þegar hafa áunnizt, heldur
verður hann að útvíkka þau og gefa þeim raun-
hæfara gildi.
ALÞJÓÐAHYGGJA
OG ÞJÓÐRÆKNI
Alþjóðahyggja hefur fylgt sósíalismanum frá
öndverðu. Framan af markaðist hún ekki eingöngu
af þörf á samhjálp og samstöðu verkalýðs og
verkalýðsflokka ólíkra landa í daglegri baráttu,
heldur og þeirri skoðun, að sósíalísk bylting gæti
eðli sinu samkvæmt ekki staðnæmzt við landamæri
þjóðríkja, en þyrfti á alþjóðlegu athafnasvæði að
halda. I þessu sambandi hefur stundum borið á
nokkru vanmati á sögulegu hlutverki og gildi þjóð-
riklsins og nauðsyn þess að tengja þjóðernissjón-
armið og verðmæti markmiðum sósíalismans.
En slík tengsl eru harla mikilvæg, bæði að því
er varðar daglega baráttu alþýðunnar og fjarlægari
markmið. Þvi er það líka, að sósíalistar verða að
verja þjóðlega arfleifð og verðmæti gegn ásókn
valdgráðugrar heimsvaldastefnu, sem ósjaldan birt-
ist I gervi rótlausrar heimsborgarahyggju, en stefnir
að því að fella í gildi eða má út þjóðleg sérkenni
og viðhorf til að ryðja sér þannig braut til áhrifa
og valda. Þá eru tengslin við þjóðararf og —verð-
mæti ekki siður brýn, er að þvi kemur að skapa
sósíaliskt samfélag og hlýtur sósialiskur flokkur
að taka mið af því i öllu starfi sínu og tryggja það
að þessi arfleifð fái að ávaxtast við ný skilyrði en
þurrkist ekki út eða úrkynjist i innantóman þjóðar-
rembing. Alþjóðahyggja sósialista er siður en svo
andstæð sannri þjóðrækni og stefnir ekki að þvi
að þurrka út einkenni einstaklinga eða þjóða held-
ur að þvi að koma á samstarfi alþýðu víðsvegar um
heim og bræðralagi þjóða, þar sem hver eigi þó
sinn eigin streng og lag.
Alþjóðahyggja og alþjóðleg viðhorf eru því snar
þáttur sósíalískrar baráttu og þau alþjóðasambönd
fagleg og pólitisk, sem verkalýðshreyfingin hefur
eignazt, hafa yfirleitt gegnt mikilvægu hlutverki.
Hitt er annað mál, að baráttunni fyrir sósíalisman-
um verður ekki stjórnað frá neinni alþjóðlegri mið-
stöð, né heldur getur neitt riki gert tilkall til sér-
stakrar forystu á þeim vettvangi. Sögulegur ferill
auðvaldsskipulagsins hefur ekki orðið alveg á
þann veg er höfundar hins visindalega sósíalisma
ætluðu í öndverðu, þróun þess orðið breytileg
og mishröð eftir löndum. Þar við bætist svo ný-
lendustefna, forn og ný, sem hraðað hefur efna-
hagsþróun einstakra auðvaldslanda og bætt þar
lífskjör á kostnað meirihluta mannkynsins. Auð-
valdinu hefur þannig tekizt að halda nokkuð í skefj-
um innri mótsetningum sínum i þróaðri hluta heims
m.a. á kostnað hins vanþróaða hluta hans. Þessu
hefur svo aftur fylgt þjóðfrelsisbarátta nýlendna
og vanþróaðra landa oft með sósialiskri uppistöðu
eða ívafi. Þetta og fleira hefur stutt að því, að
forsendur fyrir þjóðfélagsbyltingu urðu ekki fyrst til
i þeim auðvaldslöndum, sem háþróuðust voru,
heldur i ríkjum, eins og t.d. Rússaveldi, þar sem
auðvaldsþróun var fremur skammt á veg komin,
en sérstakar aðstæður, svo sem arfur og óleyst
verkefni eldri söguskeiða leiddu til pólitískrar
kreppu og gerðu tiltölulega fámennri en baráttu-
reyndri verkalýðsstétt fært að hafa forustu um
valdatöku. Sósíalískar hreyfingar, sem komust til
valda við slíkar aðstæður, urðu þvi fyrst að snúa
sér að því að efla og auka hina efnalegu undir-
stöðu og beittu oft ósósíalískum aðferðum í þvi
skyni, svo sem skrifstofuvaldi og ýmiskonar harð-
ræði. Þau þjóðfélög, sem þannig eru til komin, eru
þvi siður en svo algild fyrirmynd um framkvæmd
sósíalisma.
En þótt þróun auðvaldsskipulagsins hafi verið
mishröð og með ýmsu móti og frelsisbarátta verka-
lýðs, alþýðu og undirokaðra þjóða standi á mis-
munandi stigi í ýmsum löndum heims, er sósíaliskri
hreyfingu full nauðsyn á alþjóðahyggju ekki síður
nú en áður. Hinsvegar verður hreyfingunni að lær-
ast að samhæfa hana betur þjóðernislegri arfleifð
og viðhorfum. Nauðsyn sósíalískrar alþjóðahyggju
verður enn brýnni, ef litið er til þróunar heims-
valdastefnunnar, hversu banka- og iðnaðarvald hafa
runnið saman og voldugir alþjóðlegir auðhringar
lagt æ meir undir sig ýmsar atvinnugreinar margra
landa og hversu forysturiki auðvaldsheimsins,
Bandarikin, hefur riðið þétt net valda- og herstöðva
um viða veröld og litur á sig sem sjálfskipaða lög-
reglu auðvaldsskipulagsins hvarvetna.
Það liggur í eðli sósíalískrar hreyfingar, að hún
hlýtur að styðja frelsisbaráttu undirokaðra stétta
hvar sem er sem og þjóðfrelsisbaráttu undirokaðra
þjóða og vanþróaðra landa, einkum og sér í lagi
er henni skylt að leggja sitt af mörkum til að forða
mannkyninu frá hörmungum nýrrar heimsstyrjaldar.
25