Réttur - 01.08.1987, Blaðsíða 63

MAGNÚS KJARTANSSON:
Che Guevara
í Rómönsku Aineríku lifa frásagnir og
minningar um hetjur og píslarvotta, um
byltingarleiðtoga, sem risu gegn ofurefl-
inu og féllu í baráttu sinni fyrir fegurra og
réttlátara mannífi. í þennan fjölmenna
hóp hefur nú beitzt nýtt nafn, ef til vill
stærst þeirra allra, Ernesto Che Guevara.
Raunar verður minningin um Guevara
engin séreign rómönskra Ameríkuþjóða;
saga hans er nátengd þeirri baráttu sem
skipta mun sköpum á næstu áratugum,
baráttu snauðra og fátækra þjóða í Amer-
íku, Afríku og Asíu fyrir jafnrétti og
frelsi.
Ernesto Che Guevara var ekki fulltrúi
þeirrar vonlausu hetjubaráttu sem löng-
um hefur verið háð í Rómönsku Amer-
íku. Hann náði því marki að breyta von-
unum úr fjarlægum draumum í nærtæk
viðfangsefni. Hann var einn af tólfmenn-
ingunum sem lágu í felum á Pico Turq-
uino, hæsta tindi Kúbu, í ársbyrjun 1957,
í ríki Batista einræðisherra sem hafði yfir
að ráða 50.000 manna her, búnum full-
komnustu morðtækjum bandarískra her-
gagnaverksmiðja. Tveimur árum síðar
voru þeir samherjarnir, Ernesto Che
Guevara, Fidel Castro og félagar þeirra,
orðnir ráðamenn Kúbu; þeir höfðu
hrundið voldugum einræðisherra úr sessi
og boðið mesta herveldi heims byrginn
með fullum árangri. Ernesto Che Gue-
vara biðu þar mikil verkefni, hann varð
þjóðbankastjóri og síðar iðnaðarmála-
ráðherra; raunar var hann árum saman
hinn eiginlegi forsætisráðherra Kúbu, sá
sem öðrum fremur skipulagði endurreisn-
arstarfið. En Ernesto Che Guevara taldi
öll rómönsk Ameríkuríki föðurland sitt;
hann var Argentínumaður að uppruna;
hann hafði tekið þátt í baráttu Guatemala
gegn bandarísku valdaráni; hann hafði
ferðazt um flest lönd rómönsku Ameríku
og þekkti öðrum betur kjör þeirra 200
milljóna manna sem þar búa. Hann taldi
byltinguna á Kúbu aðeins áfanga annarr-
ar og stærrri byltingar. Hann vann í sí-
fellu að þeirri frelsisbaráttu, samdi bók
um skæruhernaðinn á Kúbu og lagði á
ráðin um það hvernig unnt væri að betia
hliðstæðum aðferðum í öðrum ríkjum
Ameríku. En hann lét sér ekki nægja að
leggja á ráðin. Snemma árs 1965 hvarf
hann frá völdum sínum og metorðum og
tók upp baráttu með skæruliðum í
Andesfjöllum, við hlið „hinna arðrændu
og fyrirlitnu þegna Rómönsku Ameríku."
Eflaust hrósa bandarískir valdamenn
og erindrekar þeirra sigri þegar Che er
fallinn. En slíkur maður verður ekki
felldur; minning hans og fordæmið blikna
ekki. Hann sannaði með lífi sínu að hinir
vopnlausu og snauðu geta sigrað ofurefl-
ið; hann dó til þess að leggja áherzlu á
þau brýnu sannindi að þeir sem sigra
mega ekki gleyma félögum sínum.
175