Morgunblaðið - 17.05.2006, Blaðsíða 24

24 MIÐVIKUDAGUR 17. MAÍ 2006 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
UNGT FÓLK OG ÁFENGI
Á blaðamannafundi, sem sam-tökin Samstarf um forvarnirefndu til í fyrradag, kom
fram að rannsóknir sýni að líkurn-
ar á því að einstaklingur muni
glíma við áfengissýki minnka um
8% með hverju ári, sem unglingur
frestar því að hefja drykkju. Þetta
eru merkilegar niðurstöður, sem
sýna mikilvægi þess að ungt fólk
dragi það sem lengst að bragða
áfengi.
Sl. haust var efnt til forvarnar-
átaks, sem nefnist „Ég ætla að
bíða“ og hefur m.a. verið byggt á
sjónvarpsauglýsingum, þar sem
unglingar hafa lýst því yfir að þeir
hyggist bíða með að hefja áfengis-
neyzlu. Átak þetta hefur verið stutt
af Reykjavíkurborg, Kaupþingi
banka og 365 miðlum. Margt bend-
ir til að þetta átak hafi borið árang-
ur og vonandi verður því haldið
áfram.
Áfengi hefur verið bölvaldur í lífi
margra í þessu landi og því miður
er það svo að jafnvel mjög ungt
fólk hefur orðið áfengissýki að
bráð. Það eru of mörg dæmi um að
áfengisneyzla hafi orðið til þess að
ungt fólk hefur farið út af sporinu
strax í upphafi lífsferils síns.
Sumir segja að vínneyzla geti
verið menning og ekki skal dregið
úr því. En enginn veit fyrirfram
hvort hann getur orðið fórnarlamb
áfengissýki. Þess vegna skyldu
menn ganga hægt um gleðinnar
dyr í þeim efnum.
En hvað sem því líður er bar-
áttan fyrir því að ungt fólk dragi
það sem lengst að bragða áfengi til
fyrirmyndar og til sóma öllum þeim
sem að henni standa.
VÍMUEFNI OG GEÐVEIKI
Geðveiki er alvarlegt heilbrigðis-vandamál. Um ástæður geð-
veiki er lítið vitað, þótt þekkingin
hafi aukizt umtalsvert á síðari tím-
um.
Í frétt í Morgunblaðinu í gær var
sagt frá opnum fræðslufundi for-
eldrafélaga í Heiðarskóla í Reykja-
nesbæ með Þórarni Tyrfingssyni,
yfirlækni SÁÁ. Í fréttinni sagði
m.a.:
„Þar kom fram, að ein helzta vá er
steðjar að unglingum í dag er neyzla
á kannabisefnum. Hún kemur af
stað mikilli fíkn, kvíða, þunglyndi og
gerir fólk vanvirkt í lífinu … Fram
kom hjá Þórarni, að ef svo fer fram
sem horfir, verða afleiðingar
kannabisneyzlu að alvarlegu geð-
heilbrigðisvandamáli á Íslandi.“
Það er erfitt að ráða við geðsýki
og margvíslegar afleiðingar hennar
á líf sjúklinga og fjölskyldna þeirra.
En það er mikilvægt að koma vitinu
fyrir ungt fólk, sem þarf ekki að
kynnast geðsýki og afleiðingum
hennar og kynna því hverjar afleið-
ingarnar geta orðið af neyzlu þeirra
vímuefna, sem Þórarinn Tyrfings-
son gerði að umtalsefni.
Það verður aldrei of miklum fjár-
munum varið í forvarnir vegna þess
að afleiðingar af misnotkun vímu-
efna verða alltaf dýrari fyrir þjóðfé-
lagið auk þess að verða örlagaríkar
fyrir einstaklinginn.
Þórarinn Tyrfingsson er sá Ís-
lendingur sem hefur orðið mesta
þekkingu á og mesta reynslu af að
fást við þessi vandamál. Þess vegna
á samfélagið að veita honum allan
þann stuðning sem hann þarf á að
halda í þeirri baráttu sem hann
stendur í alla daga og öll ár.
Getur maður eitthvað unniðeftir fjallgöngu? „Bless-uð vertu, þú vinnur helm-ingi betur á eftir,“ segir
Páll Guðmundsson, fram-
kvæmdastjóri Ferðafélags Íslands
og fararstjóri í göngunni sem er
framundan. Ætlunin er að taka þátt
í morgunfjallgöngu Ferðafélags Ís-
lands sem farin er á hverjum
morgni alla þessa viku. Lagt er af
stað klukkan sex á hverjum morgni
og miðað við að fólk sé komið í bæ-
inn um níuleytið – tilbúið fyrir
vinnudaginn.
Farið er á ýmsa tinda í nágrenni
Reykjavíkur, á mánudagsmorg-
uninn var til dæmis gengið á Helga-
fell rétt utan við Hafnarfjörð, en í
þetta sinn er ferðinni heitið á Vífils-
fell, 655 metra hátt fjall, rétt við
Sandskeið, um 20 km frá Reykja-
vík. Allir eru velkomnir í göngurnar
og þátttaka er ókeypis. Fólk mætir
við skrifstofur Ferðafélagsins í
Mörkinni og svo keyra allir saman
að fjallinu.
Mér leikur hugur á að vita hvers
konar fólk er tilbúið til að vakna
klukkan fimm til að ganga á fjall áð-
ur en vinnudagurinn hefst? Á skrif-
stofublók í afleitu formi eitthvert
erindi í göngu með svona hópi?
Í símann á toppnum
Um 35–40 manns eru mættir, ald-
urinn er 25 ára og upp úr. Það kem-
ur á óvart að 80% göngumanna eru
konur, sérstaklega þar sem fyr-
irmælin frá fréttastjóranum voru
þau að ég myndi ganga með áleiðis,
svona til að „tékka á stemningunni
hjá strákunum“.
„Göngur eru algjört kvenna-
sport,“ segir ein konan í hópnum
þegar við erum komin áleiðis í fjall-
ið. Konan, sem er sjálf fararstjóri
og hefur farið með gönguhópa til
útlanda, segir að konur séu alltaf í
meirihluta í hópunum og að þegar
karlarnir komi með sé það yfirleitt
með konunum sínum sem hafi pant-
að ferðina og dregið þá með sér.
Páll fararstjóri vill nú ekki alfarið
taka undir þetta en segir þó að yf-
irleitt séu fleiri konur en karlar í
gönguferðum félagsins almennt.
Þær séu hins vegar mun duglegri
en karlarnir að mæta í morgun-
göngurnar.
„Ég held nú bara að þið kon-
urnar séuð að taka allt yfir, hvort
sem það eru göngur eða viðskipti
eða eitthvað annað,“ gellur þá í ein-
um göngumanninum.
Mér heyrist flestir þarna vera
nokkuð vant göngufólk. Þe
er ég hissa á því að þegar á
er komið taka margir upp s
og hringja. Ég spyr sjálfa m
hvort það geti verið að gön
sé svona stolt af því að vera
toppinn að það hringi til að
vita? Kann samt auðvitað e
að spyrja út í þetta.
„Er verið að vekja?“ hey
konu fyrir aftan mig segja
síðar við vinkonu sína sem
hringja. Það kemur þá á da
þau eru öll að vekja og athu
hina í fjölskyldunni enda k
orðin átta. „Maður er að at
hvort krakkarnir eru ekki
lega á leiðinni í skólann og
segir konan.
Á leiðinni niður segir Pá
Ferðafélag Íslands stendur fyrir morgungöngum á fjöll
Í fjallgöngu fyrir
Hvað er það sem rekur stóran hóp fólks á fjöll klukkan sex að mo
Mestalla leiðina var þoka sem var magnað á sinn sérstaka hátt. S
gægðist þó fram í stutta stund og brosti við morgunhönunum á V
Hvað fær fólk til að
vakna klukkan fimm á
morgnana til að ganga
á fjall áður en mætt er
til vinnu? Bryndís
Sveinsdóttir fór í fjall-
göngu með árrisulum
göngugörpum í gær-
morgun.
RUSLFÆÐI OG RANNSÓKNIR
Á undanförnum árum hefur orðiðathyglisverð viðhorfsbreyting
til mataræðis á Vesturlöndum.
Smátt og smátt hefur fólk vaknað til
vitundar um afleiðingar svonefnds
ruslfæðis fyrir heilsufar og heilbrigt
líf.
Skyndibitakeðjur um allan heim
hafa verið fljótar að finna fyrir þessu
breytta viðhorfi og hafa lagað þann
mat sem þær bjóða til sölu að nýjum
kröfum. Þrátt fyrir það blasa afleið-
ingar við hverjum og einum í holda-
fari fólks, líka hér á Íslandi. Á þessu
hefur orðið tiltölulega snögg breyt-
ing á skömmum tíma.
Í fyrradag kynnti Rannsóknar-
stofa í næringarfræði við Háskóla
Íslands og Landspítala – háskóla-
sjúkrahús niðurstöður nýrrar könn-
unar á mataræði 9 ára barna og 15
ára unglinga. Í ljós kom að græn-
metisneysla hinna yngri svaraði til
hálfrar gulrótar á dag og hinna eldri
til hálfs tómats á dag.
Ekki er allt neikvætt í þessari
könnun vegna þess, að í ljós kom að
vatnsdrykkja er að aukast í þessum
aldursflokkum og reyndar líka
neyzla á ávöxtum og grænmeti.
Það liggur í augum uppi, að
breyttur lífsstíll, nýir þjóðfélags-
hættir og vinna beggja foreldra utan
heimilis hefur orðið til þess að ekki
er jafn vel vandað til matargerðar og
áður fyrr. Fólk er fljótt að venja sig
á að kaupa ruslfæði, hvort sem er á
skyndibitastöðum eða í verzlunum
enda er það alls staðar á boðstólum.
Að mörgu leyti má segja, að nær-
ingarfræðingarnir boði afturhvarf
til fortíðar og þess mataræðis, sem
áður var algengast með þjóðinni.
Þeir hvetja til aukinnar lýsisneyzlu.
Enn eru til kynslóðir á Íslandi, sem
kynntust því á skólaárum sínum, að
volgu lýsi var hellt upp í nemendur í
upphafi skóladags í skólanum sjálf-
um. Þeir hvetja til aukinnar fisk-
neyzlu. Og þeir hvetja til neyzlu á
meira grófmeti. Það á við um þessar
ráðleggingar að þær eru líklegar til
að tryggja fólki hamingjuríka fram-
tíð og gott heilsufar ef þeim er fylgt.