Morgunblaðið - 08.09.2006, Qupperneq 12

Eftir Silju Björk Huldudóttur
silja@mbl.is
ÞEGAR ástæður hás matvælaverðs
á Íslandi eru skoðaðar heildstætt þá
er ekki hægt að komast að neinni
annarri niðurstöðu en þeirri að það
þurfi að taka til í skatta- og tollakerf-
inu. Þar sé um að ræða grundvall-
arbreytingu, en ekki pólitíska, sem
hljóti að verða hér á landi fyrr eða
seinna.
Þetta sagði Hallgrímur Snorra-
son, hagstofustjóri og formaður mat-
vælaverðsnefndar, á morgunfundi
sem Samtök verslunar og þjónustu
(SVÞ) stóð fyrir í gær.
Eins og kunnugt er stýrði hag-
stofustjóri matvælaverðsnefndinni
sem hafði það að markmiði að skoða
leiðir til þess að lækka matvælaverð
hérlendis, en matvælaverð hérlendis
er 48% hærra en að meðaltali í Evr-
ópusambandsríkjunum.
Nefndin komst ekki að samhljóða
niðurstöðu, en formaður hennar skil-
aði af sér skýrslu 14. júlí sl., sem í
framhaldinu var rædd á ríkisstjórn-
arfundi. Samkvæmt upplýsingum
blaðamanns er málið til skoðunar hjá
hinu opinbera, en ekki er ljóst hvort
og hvenær búast megi við tillögum
eða formlegum viðbrögðum.
Í framsögu Sigurðar Jónssonar,
framkvæmdastjóra SVÞ, kom fram
að samtökin legðu áherslu á þrennt.
„Í fyrsta lagi leggjum við áherslu á
einfaldleika í skattlagningu mat-
væla, í öðru lagi gegnsæi þannig að
viðskiptavinir geti áttað sig á verð-
myndun vara og í þriðja lagi aukið
verslunarfrelsi.“ Sagði Sigurður
tíma til kominn að sameiginlegir
hagsmunir 95% þjóðarinnar yrðu
látnir ráða þeim úrræðum og
ákvörðunum sem Alþingi tekur
varðandi rekstrarumhverfi verslun-
ar og valfrelsi neytenda. „Okkur
þykir nokkuð hafa dregist að menn
taki á þessum vanda og tími sé til
kominn að breyta.“
Einn samkeppnismarkaður
Hagstofustjóri lagði í framsögu
sinni áherslu á að breytingar á skött-
um og tollum á matvæli leiði ekki
einasta til verðlækkunar þeirrar
vöru sem er skattlögð, heldur hefðu
slíkar breytingar víðtæk áhrif á
verðlagningu á samkeppnis- og stað-
kvæmdarvöru. „Í þessu samhengi
verður að leggja ofuráherslu á sam-
keppnina á matvörumarkaði. Það er
ekki bara að kartöflur séu í sam-
keppni við rófur, heldur er kjöt í
samkeppni við fisk, hollar vörur í
samkeppni við óhollar, mjólk í sam-
keppni við kók o.s.frv. Þetta er einn
samkeppnismarkaður allur út í
gegn,“ sagði Hallgrímur og gerði
þau andmæli sem fram komu við
skýrslu hans að umtalsefni.
Annars vegar hefðu komið fram
áhyggjuraddir þess efnis að með
lækkun tolla og skatta hverfi ákveðið
neyslustýringartæki. Hallgrímur
benti á að núverandi neyslustýring
hefði í raun ekki borið þann árangur
sem vænst væri og benti á að sá
verðmunur sem væri á vörum í dag
mundi eftir breytingu haldast svip-
aður. Hins vegar gerði Hallgrímur
andstöðu Bændasamtaka Íslands að
umtalsefni. Minnti hann á að tillög-
urnar í skýrslunni beindust ekki
gegn bændum heldur snerust þær
um ríkjandi kerfi. Lagði Hallgrímur
áherslu á að hann hefði fullan vilja til
þess að viðhalda byggð og bændum.
Að mati Hallgríms er ótti bænda
um samdrátt í framleiðslu í kjölfar
breytinga á verndartollum á búvöru
ástæðulaus, m.a. í ljósi reynslunnar.
Minnti hann á að þegar verndartoll-
ar á grænmeti voru afnumdir hefði
bæði framleiðsla og neysla græn-
metis stóraukist í kjölfarið. Hall-
grímur lagði einnig áherslu á gæða-
yfirburði innlendra afurða og benti
jafnframt á að bændastéttin og bú-
vöruframleiðslan hefði sýnt að hún
væri bæði kröftug og móttækileg
fyrir breytingum. „Bændur þurfa
því ekki að bera neinn kvíðboga.“
Búsetubreyting til borgríkis
Ágúst Einarsson, prófessor við
viðskipta- og hagfræðideild Háskóla
Íslands, tók undir þetta í erindi sínu
og benti máli sínu til stuðnings á að
árið 1985 hefði Nýja-Sjáland afnum-
ið styrkjakerfi sitt til landbúnaðar
tiltölulega hratt með þeim afleiðing-
um að til skamms tíma hefðu tekjur
bænda lækkað mikið. Fimm árum
eftir breytingarnar höfðu tekjur
bænda hins vegar náð fyrri stöðu og
hafa síðan, að sögn Ágústs, hækkað
mikið.
„Nú vinna í landbúnaði á Nýja-
Sjálandi jafnmargir og fyrir 30 árum
og sami fjöldi er í dreifbýli þar og
var árið 1920,“ sagði Ágúst og velti
upp þeirri spurningu hvort hægt
væri að hafa sams konar áhrif hér-
lendis. Benti hann á að árið 1901
hefðu 60% landsmanna unnið við
landbúnað samanborið við 3% árið
2004.
Væri búsetuþróun á Íslandi skoð-
uð mætti sjá að árið 1901 bjuggu
87% landsmanna á landsbyggðinni
samanborið við 37% árið 2005. Sagði
hann það varhugaverða þróun að Ís-
land væri að þróast yfir í borgríki, en
Ísland er eitt sex landa í heiminum
þar sem 60–80% landsmanna búa á
höfuðborgarsvæðinu.
„Bændur þurfa ekki að
bera neinn kvíðboga“
Morgunblaðið/Golli
Fjölmenni Margt var um manninn á morgunverðarfundi sem Samtök verslunar og þjónustu efndu til í gær þar
sem matvælaskýrslan, sem birt var um mitt sumar, var rædd, sem og viðtökur þær sem skýrslan hlaut.
LÖGREGLAN í
Hafnarfirði segir
að umferð í bæn-
um hafi þyngst
mikið að undan-
förnu og segir
ljóst að sumar-
leyfum fólks sé
lokið og skólarnir
byrjaðir. Sam-
hliða aukinni umferð megi búast við
að árekstrum fjölgi en lögreglan
sagði í gærkvöldi að fimm árekstrar
hefðu átt sér stað í umdæminu í gær
en níu í fyrradag. Að sögn lögreglu
er mildi að enginn hafi slasast í
árekstrunum. Margir bílanna eru
hins vegar skemmdir, með beyglur
og brotin ljós, eigendunum til ar-
mæðu.
Fjöldi
árekstra í
Hafnarfirði
„SVONA fór
þetta núna enda
gat ég ekkert
ráðið við veðrið,
þannig að reynsl-
an nýtist fyrir
næsta sund,“
sagði Benedikt S.
Lafleur sjósund-
kappi sem varð
að hætta við sund
sitt yfir Ermar-
sundið í gær. Hann mun reyna aftur
á næsta ári.
Ölduhæð og vindar spilltu fyrir
sundinu í gær en benda má á að veð-
ur hafði verið einkar kalt og leiðin-
legt á Ermarsundinu í ágústmánuði.
Reyndar viðraði vel til sunds í fyrra-
dag en Benedikt til talsverðra von-
brigða átti bandarísk kona pantað í
sundið á vegum aðstoðarmanna
Breska sjósundfélagsins CSPF. Í
ljós kom hins vegar að hún var ekki
nægilega vel búin undir sjávarkuld-
ann og gafst upp eftir þrjár og hálfa
klukkustund.
Hvað fjármálahlið verkefnisins
áhrærir hafa líklega safnast nokkrir
tugir þúsunda í Sjóð sakleysisins
sem ætlað er að styrkja verkefni sem
sporna gegn alþjóðlegri klámvæð-
ingu. Söfnuninni er lokið en Bene-
dikt hefur verið styrktur fjárhags-
lega af öðrum aðilum vegna
ferðalaga og útlagðs kostnaðar upp á
um 500 þúsund. Stjórn sjóðsins hef-
ur ekki verið skipuð en ágóðinn situr
enn óskiptur í sjóðnum.
Hætti við að
synda yfir
Ermarsund
Benedikt S.
Lafleur
12 FÖSTUDAGUR 8. SEPTEMBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
»Í apríl 2006 fór 13,19% af ráðstöfunartekjum heimilanna í mat- ogdrykkjarvörukaup. Árið 1989 var þetta hlutfall 23,5%.
»Velta matvörumarkaðarins án virðisaukaskatts hérlendis nemur um 55milljörðum króna á ári. Þar af nema vörugjöld og skattar u.þ.b. 10,7
milljörðum eða 20% af veltunni.
»Útgjöld heimilis í matvörur eru um 42 þúsund krónur á mánuði.
»Fullt afnám tollverndar á búvöru myndi lækka útgjöld heimilanna um15,6% eða tæpum 82 þús. kr. á ári.
» Skatta- og tollabreytingar þær sem formaður matvælaverðsnefndarlagði til í skýrslu sinni myndi þýða 4,3–4,4 milljarða tekjutap fyrir rík-
issjóð, en að sama skapi er ráðgert að tekjuaukning vegna veltuaukningar
muni nema á bilinu 1,7–2,6 milljörðum.
Í HNOTSKURN
FRAMKVÆMDIR eru hafnar við
lagningu nýs vegar um Norðurárdal í
Skagafirði. Um er að ræða um fimm-
tán kílómetra kafla á hringveginum,
austast og innarlega í Skagafirðinum,
áður en farið er upp á Öxnadalsheiði,
en með þessum vegabótum hverfa
fjórar einbreiðar brýr og nokkrar
blindhæðir sem eru á núverandi vegi.
Samkvæmt upplýsingum Vega-
gerðarinnar er gert ráð fyrir að verk-
inu verði lokið að ári liðnu, þ.e.a.s að
vegurinn verði tilbúinn til umferðar
næsta haust. Veglínunni er breytt
þannig að í stað þess að sveigja yfir
Norðurá þegar komið er af Öxnadals-
heiðinni, er sveigurinn tekinn af og
vegurinn lagður sunnan ár, niðri á
áreyrunum. Veglínan liggur yfir ána
við bæinn Fremrakot og liggur eftir
það samhliða eldri veglínu að norð-
anverðu við ána, en niður á eyrunum.
Við það hverfa blindhæðirnar sem eru
á núverandi veglínu ofar í brekkun-
um, auk þess sem byggðar verða nýj-
ar tveggja akreina brýr í stað þeirra
einbreiðu brúa sem fyrir eru.
Þegar þessar einbreiðu brýr hverfa
verður einungis ein einbreið brú eftir
á þjóðleiðinni milli Norður- og Suður-
lands. Það er brúin yfir Síká í Hrúta-
firði, en áætlanir eru uppi um að hún
hverfi einnig á næstunni, samkvæmt
upplýsingum Morgunblaðsins.
Fjórar einbreiðar brýr á veginum hverfa
Framkvæmdir
hafnar við hring-
veginn í Norður-
árdal í Skagafirði





   



 
 
 
 

 

   










 

   








   

   







  
  
  
Morgunblaðið/Hjálmar
Til mikilla bóta Framkvæmdir eru hafnar við hringveginn þar sem hann
kemur niður í Norðurárdalinn af Öxnadalsheiðinni, en í baksýn má sjá nú-
verandi veglínu niður dalinn í átt til Varmahlíðar.
♦♦♦