Morgunblaðið - 08.09.2006, Blaðsíða 26

26 FÖSTUDAGUR 8. SEPTEMBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
matur
Salat með
rjómadressingu
fyrir 4
1 dl matargerðarrjómi
1 límóna, safi
3 msk. sítrónusafi
1 tsk. hrásykur
1 salathaus, u.þ.b. 150 g
ein lúka ruccola-salat, u.þ.b. 50 g
½ gúrka
100 g reyktur silungur
graslaukur
Hellið rjómanum í skál og setjið
límónusafa, sítrónusafa og hrásykur
saman við. Þvoið salatið vandlega í
vatni, þerrið vel, rífið blöðin niður í
smærri bita og setjið í skál. Skerið
gúrkuna langsum og hreinsið kjarn-
ana innan úr. Skerið það sem eftir er
af gúrkunni í sneiðar og blandið
saman við salatið. Hellið dressing-
unni yfir skömmu áður en salatið er
borið fram. Skerið reyktan silung í
sneiðar og dreifið yfir ásamt gras-
lauk. Berið fram með góðu brauði
eða sem meðlæti með fiskrétti.
Volgt haustsalat
fyrir 4
1 salathaus
100 g ferskt spínat
4 grænir aspasstilkar
1 fennika
1 gulrót
6 radísur
4 sólþurrkaðir tómatar
1 búnt fersk basilíka
1 tsk. salt
1 mozzarellaostur
4 msk. balsamedik
6 msk. ólífuolía
Skolið salat og spínat og leggið í
stóra skál. Skerið aspas og fenniku í
bita og steikið örsnöggt á pönnu.
Setjið út í salatskálina. Skerið gul-
rót, radísur og sólþurrkaða tómata í
sneiðar og setjið saman við. Rífið
ostinn í bita og setjið yfir ásamt bas-
ilíkublöðum. Blandið olíu, salti og
balsamediki saman og dreifið yfir
salatið þegar það er borið fram.
Grunnsalatdressing –
sígild og góð
gerir u.þ.b. 2½ dl af dressingu, eða
fyrir 12 manns
1 msk. dijonsinnep
3 msk. ferskt grænt krydd
að eigin vali
½ dl hvítvínsedik
½ tsk. gróft salt
½ tsk. svartur nýmalaður pipar
2 dl olía
Hrærið sinnepi, ediki, salti og pip-
ar saman. Hellið olíunni út í og
hrærið stöðugt í á meðan, setjið
smátt saxað krydd út í. Hellið dress-
ingunni í flösku og hristið vel fyrir
hverja notkun.
Þessi uppskrift er mjög góð sem
grunnur, velja má krydd eftir smekk
eða hvað sem er til taks hverju sinni
og nota má margar tegundir af ediki
og olíu. Veljið olíu eftir því hve
bragðmikla dressingu hver og einn
vill. Rapsolía gefur milt bragð en
ólífuolía sterkara.
Þessa dressingu er gott að eiga
inni í ísskáp til að grípa í með öllu
góða grænmetinu. Geymist vel í
nokkra daga
Rófusúpa
fyrir 6
500 g rófur
1 gulrót
2 laukar
250 g hvítkál
1 msk. olía
15 dl (1½ l) vatn
3 msk. fljótandi kálfakraftur
1 msk. grænmetiskraftur
2 lárviðarlauf
5 piparkorn
1–2 msk. rauðvínsedik
örlítill grófmalaður svartur pipar
salt eftir smekk
Afhýðið og saxið smátt eða rífið
niður rófur og annað grænmeti.
Hitið olíu í potti og steikið græn-
metið í nokkrar mínútur. Setjið
vatn, kraft, piparkorn, lárviðarlauf
og rauðvínsedik út í og látið sjóða í
10–15 mínútur. Bætið vatni við ef
magnið minkar mjög mikið og
lækkið þá hitann. Smakkið til með
salti. Berið fram með súrdeigs-
brauði og sýrðum rjóma.
Kalt tómatfetapæ
fyrir 6–8
Botn:
1 dl grófmalað spelt
2 dl hveiti
125 g smjör
1 msk. vatn
Fylling:
200 g fetaostur
2 dl sýrður rjómi, 18%
6 tómatar
1 msk. ólífuolía
1 tsk. balsamedik
10 svartar ólífur
1 knippi graslaukur
Setjið allt sem á að fara í botn-
inn í matvinnsluvél og vinnið sam-
an í deig. Látið það í plastpoka og
inn í kæliskáp í u.þ.b. klukkustund.
Rífið deigið niður á rifjárni og
þrýstið því inn í pæformið í botn-
inn og upp með köntunum, pikkið
með gaffli. Bakið við 225°C í 15
mínútur, látið kólna. Blandið sam-
an fetaosti og sýrðum rjóma. Sker-
ið tómatana í sneiðar og marinerið
í nokkrar mínútur í olíu og balsam-
ediki. Hellið fetaostblöndunni í
pæformið þegar það er orðið kalt
og þrýstið tómatsneiðum, ólífum
og graslauk ofan í. Geymið á köld-
um stað þar til pæið er borið fram,
annaðhvort sem aðalréttur eða
sem réttur á hlaðborði, til dæmis í
staðinn fyrir smurbauðstertu,
ferskt og gott.
Uppskerutími
í garðinum
Haustið er sá tími sem grænmetið er albest á Ís-
landi. Þess vegna, segir Heiða Björg Hilmisdóttir,
er afar viðeigandi að bjóða upp á grænmeti í öll mál
sem aðalrétt eða meðlæti.
Tómatpæ Litríkt og hollt.
Morgunblaðið/Arnaldur
Rjómasalatsósa Góð með reyktum silungi.
Rófusúpa Haustkraftur í skál.
Salatsósa Sígild og góð.
EINHVERFA mælist í meira mæli hjá börnum
feðra sem voru komnir yfir fertugsaldur þegar
getnaður átti sér stað en þeim sem yngri voru,
segir í niðurstöðum nýrrar rannsóknar sem unnin
var af vísindamönnum við Mount Sinai School of
Medicine í New York og King’s College í London,
og greint var frá á dögunum á vefmiðli BBC.
Sýndi rannsóknin að sex sinnum meiri líkur voru
á að einhverfa mældist hjá börnum feðra sem
komnir voru yfir fertugt en þeirra sem enn voru
undir þrítugu. Þykir þetta benda til að karlmenn,
ekki síður en konur, hafi svo nefnda „lífsklukku“.
Einhverfa og skyld heilkenni mælast nú orðið í
mun meira mæli en á árum áður – 50 börn af
hverjum 10.000 greinast nú í stað fimm af hverj-
um 10.000 fyrir tuttugu árum. Aukin þekking á
heilkenninu er talin eiga sinn þátt í þessari fjölg-
un, en að sögn þeirra sem að rannsókninni stóðu
geta aðrar breytur einnig haft sitt að segja. Hefur
hærri aldur foreldra til að mynda áður verið
tengdur frávikum í heilastarfsemi barna.
Alls tóku 132.271 börn, fædd í Ísrael á níunda
áratugnum, þátt í rannsókninni. Mældist ein-
hverfa hjá sex af hverjum 10.000 börnum sem
fæddust feðrum á aldursbilinu 15–29 ára, talan
hækkaði upp í níu ef faðirinn var 30–39 ára. Væri
faðirinn hins vegar á aldursbilinu 40–49 ára hækk-
aði hlutfallið upp í 32 börn af hverjum 10.000.
Hlutfallið virtist þá hækka enn frekar ef faðirinn
var kominn yfir fimmtugt, en þar sem sá rýnihóp-
ur var mjög smár reyndist ekki unnt að gefa tölu-
legar upplýsingar þar um. Aldur móðurinnar virt-
ist hins vegar ekki hafa áhrif á líkur þess að barn
greinist með einhverfu.
Eldri feður auka hættu á einhverfu
Aldurstengt Hlutfall einhverfra barna virtist hækka enn frekar ef faðirinn var kominn yfir fimmtugt
heilsa
Hólmfríður Bjartmarsdóttir áSandi horfði á landsleikinn í
gær og botnar ekkert í svona
áhugamálum, frekar en ferðum til
Mars:
Menn eru sumir skrítnir, þeir hugsa um
aðra hnetti
hendast út í tómið og setja sér þar mörk
en aðrir þrá að skjóta, kúlum eða knetti,
krækja í nokkrar rjúpur, eða iðka fótaspörk.
Kristján Bersi Ólafsson tók úr-
slitunum með jafnaðargeði:
Leiknum tapaði liðið mitt.
Litlum það veldur mér sálarskaða.
Að betra liðið bursti hitt
er bara eðlileg niðurstaða.
Hallgrímur Jónsson frá Ljár-
skógum orti:
Svona flýgur sendingin
svona gef ég sparkið
– hlægir mig ef hendingin
hittir beint í markið.
Af fótbolta
pebl@mbl.is
VÍSNAHORN