Morgunblaðið - 06.10.2006, Blaðsíða 4

4 FÖSTUDAGUR 6. OKTÓBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Tausófar
Sjónvarpssó
Þriggjasætasófar
Leðursófar
Tveggjasætasófar
Hornsófar
Komið og gerið góð kaup
Varnarliðssala Geymslusvæðisins - Sigtúni 40
SÓFAR Í ÚRVALI
OPIÐ: Mánud. Þriðjud. Miðvikud. Fimmtud. Föstud. Laugard. Sunnud. 12-18 12-18 12-18 12-21 10-18 10-18 12-18
HÆSTIRÉTTUR dæmdi í gær að
Hrunaheiðar væru þjóðlenda en ekki
eignarland prestsetursins Hruna.
Þar með staðfesti rétturinn niður-
stöðu óbyggðanefndar og Héraðs-
dóms Suðurlands um sama efni en
hratt kröfum Prestsetrasjóðs sem
krafðist þess að úrskurður óbyggða-
nefndar yrði felldur úr gildi.
Prestsetrasjóður byggði kröfu
sína til eignar á Hrunaheiðum eink-
um á landamerkjabréfi frá 1885 en í
því var sérstaklega tekið fram að
kirkjan ætti Hrunaheiðar. Þau um-
mæli höfðu raunar verið færð á bréf-
ið af umráðamanni jarðarinnar neð-
an við undirskriftir þeirra sem höfðu
áritað það um samþykki aðliggjandi
jarða. Af þessum sökum taldi Hæsti-
réttur ekki að bréfið gæti verið til
marks um að eigendur þessara jarða
hefðu ekki haft athugasemdir um til-
kall kirkjunnar til Hrunaheiða. Þar
að auki yrði að líta til þess að ekki
væri á valdi umráðamanns jarðar-
innar að auka með bréfinu við rétt
jarðarinnar umfram það sem hefði
verið.
Landamerkjabréfið nægði því
ekki til að sanna eignarrétt Hruna
og engar heimildir fundust sem
sýndu að Hrunaheiðar hefðu við lok
landsnámstíma talist til eignarlands
tiltekinna jarða eða jarðar.
Gljúfrin, ekki landið
Í málinu var einnig stuðst við mál-
daga Maríukirkju í Hruna, sem tal-
inn er frá 1331, en samkvæmt honum
hafði eigandi Hörgsholts gefið henni
Laxárgljúfur öll norður frá Kald-
bakslandi en Hæstiréttur taldi að
draga yrði þá ályktun að gjöfin hefði
aðeins tekið til gljúfranna sem slíkra
og þeirra hlunninda sem þeim
fylgdu, ekki til lands innan Hruna-
heiða.
Málið dæmdu Gunnlaugur Claess-
en, Garðar Gíslason, Hrafn Braga-
son, Ingibjörg Benediktsdóttir og
Markús Sigurbjörnsson. Ólafur
Björnsson og Jón G. Valgeirsson
fluttu málið fyrir Prestsetrasjóð en
Skarphéðinn Þórisson hrl. og Jón
Sigurðsson hdl. voru til varnar fyrir
ríkið.
Hæstiréttur staðfestir úrskurð um að Hrunaheiðar séu þjóðlenda en ekki eignarland prestseturs
Landamerkjabréf frá
1885 nægði Hruna ekki


 





  

  
 
 



 


 


 

 !
" "


#

$
%
 
&






!
" "

' 







 !
" "

   


 
 

!  

 
  "

ÞEGAR dæmt er í þjóðlendu-
málum eru allar heimildir um
hugsanlegan eignarrétt lagðar
fram. Í
dómi
Hæstaréttar
í máli
Prestsetra-
sjóðs gegn
íslenska rík-
inu var m.a. vitnað í Landnáma-
bók en þar er greint frá því að
Bröndólfur og Már, synir Nadd-
odds og Jórunnar Ölvisdóttur
barnakarls, hafi numið Hruna-
mannahrepp svo vítt sem vötn
deila og hafi Már búið að Berg-
hyl. Þorbjörn jarlakappi hafi síð-
an keypt land af Mávi Naddodds-
syni fyrir neðan Selslæk á milli
Laxár og búið á Hólum (líklega
sömu jörð og nú nefnist Hrepp-
hólar). Sú ályktun hefur almennt
hefur verið dregin af Landnámu
að landnám í Hrunamannahreppi
hafi náð langt inn í landið og
jafnvel lengra en annars staðar. Í
henni er þó hvergi minnst beinum
orðum á Hrunaheiðar og elsta
heimildin um réttindi Hruna til
heiðanna er frá 1840.
Svo vítt sem
vötn deila
FORSETI Íslands, Ólafur Ragnar
Grímsson, sagði við opnun Rann-
sóknarþings norðursins, sem hófst
í Oulu í Finnlandi í gær, að með
breyttri heimsmynd á síðari árum
hefði gildi norðursins aukist enn
frekar. Nefndi hann einkum fimm
atriði sem gerðu það að verkum að
þróun mála í norðrinu hefði mikil
áhrif á heimsmyndina.
Ólafur Ragnar sagði að lofts-
lagsbreytingar gerðust hraðar í
norðrinu en annars staðar. Þess
vegna væri norðrið mikilvægasta
mælistikan á hraða loftslagsbreyt-
inga, einkum vegna bráðnunar
jökla og íss á norðurslóðum og
vegna þeirra áhrifa sem sú bráðn-
un kynni að hafa á hafstraumana
og á hækkun sjávarborðs um alla
veröld. Því hefði umræðan um
loftslagsbreytingarnar beint at-
hygli að norðr-
inu með alger-
lega nýjum
hætti.
Í öðru lagi
benti forsetinn á
að um það bil
fjórðung af van-
nýttri orku
heimsins væri að
finna á norður-
slóðum og um-
ræðan um nýtingu þessa orkuforða
og áhrif þeirrar nýtingar á löndin
sem geyma orkuna og efnahagslíf
heimsins væri æ mikilvægari.
Í þriðja lagi ræddi hann um
norðvesturleiðina og sagði að hún
gæti breytt heimsviðskiptunum
með sama hætti og Súez-skurð-
urinn hefði gert á sínum tíma.
Í fjórða lagi nefndi forsetinn
mannréttindi og réttindi sam-
félaga. Hann sagði að bæði á Norð-
urlöndum og annars staðar á norð-
urslóðum væri óuppgert að mörgu
leyti hver réttindi og staða frum-
byggja og samfélagshópa væru og
slíkt hefði mikil áhrif á stöðu sam-
svarandi hópa vítt og breytt um
veröldina.
Þá minnti Ólafur Ragnar á að
kalda stríðið væri búið en norðrið
væri sá heimshluti sem Bandaríkin
og Rússar kæmu að með sérstök-
um hætti ásamt Norðurlöndum og
Kanada. Þess vegna gæti samvinna
á norðurslóðum skipt mjög miklu
máli og ef til vill væri hentugra að
þróa slíka samvinnu á norðurslóð-
um vegna þess að þar væru færri
ríki við borðið heldur en innan ým-
issa annarra alþjóðastofnana.
Þróun mála í norðr-
inu hefur mikil áhrif
Forseti Íslands ræddi um gildi norðursins í Finnlandi
Ólafur Ragnar
Grímsson
NOTENDUR mbl.is geta nú með
auðveldum hætti skoðað innlend og
erlend fréttamyndskeið á vefvarpi
mbl.is. Á forsíðu mbl.is er gluggi
hægra megin þar sem hægt er að
velja á milli myndskeiðanna.
Erlend fréttamyndskeið berast
mbl.is frá Reuters-fréttastofunni en
innlend myndskeið eru gerð af
starfsfólki Morgunblaðsins.
Sýnilegra vefvarp
Eftir Örnu Schram
arna@mbl.is
MÖRÐUR Árnason, þingmaður
Samfylkingarinnar, sagði á Alþingi í
fyrradag að það væri óþolandi að
menntamálaráðherra, Þorgerður K.
Gunnarsdóttir, skyldi enn ekki hafa
brugðist við þeirri málaleitan Kjart-
ans Ólafssonar, fyrrverandi ritstjóra
og alþingismanns, að fá aðgang að
þeim skjölum í Þjóðskjalasafni um
símhleranir, sem Guðna Th. Jóhann-
essyni var veittur aðgangur að.
„Ég skora á ráðherra að bregðast
við hið skjótasta,“ sagði Mörður.
„Þögn menntamálaráðherra er sér-
kennileg og vandræðaleg vegna þess
að hún vekur spurningar um heilindi
ríkisstjórnarinnar allrar í þessu máli.
Í öllu falli um heilindi Sjálfstæðis-
flokksins sem virðist hafa verið sér-
stakt bólvirki í þessari njósnastarf-
semi á liðnum árum.“
Eins og fram hefur komið hefur
Kjartan Ólafsson sent menntamála-
ráðherra stjórnsýslukæru vegna
þeirrar ákvörðunar þjóðskjalavarðar
að synja honum um aðgang að gögn-
um um símhleranir á árunum 1949 til
1968 og krafist þess að sú ákvörðun
verði felld úr gildi.
Össur Skarphéðinsson, þingmaður
Samfylkingarinnar, sagði á Alþingi í
fyrradag að Páll Hreinsson, formaður
nefndar um rannsókn á opinberum
gögnum, hefði greint frá því að störf
nefndarinnar og lög um frjálsan að-
gang hennar að gögnum í vörslu
stjórnvalda ættu ekki að koma í veg
fyrir aðgang Kjartans að gögnunum.
Össur sagði nauðsynlegt að þetta álit
Páls kæmi fram, „vegna þess að einn
nefndarmanna, þjóðskjalavörður,
hefur í opinberri umræðu vísað til
þess að það sé beðið eftir niðurstöðu
þessarar nefndar til þess að hægt sé
að verða við ósk Kjartans“.
Ráðherra bregðist við
málaleitan Kjartans
Þingmenn Samfylkingar gagnrýna menntamálaráðherra
Kjartan Ólafsson Mörður Árnason