Morgunblaðið - 12.10.2006, Blaðsíða 26

heilsa
26 FIMMTUDAGUR 12. OKTÓBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
Gigtsjúkir og aðstandendurþeirra ganga upp í móti ídag. Slagorð þeirra er„Gigtin gefur“ enda segir
Svala Björgvinsdóttir, verkefnastjóri
fræðslu hjá Gigtarfélagi Íslands sjúk-
dóminn gefandi á ýmsan hátt. Haldið
er upp á alþjóðlega gigtardaginn um
heim allan í dag en um þessar mundir
á Gigtarfélagið einnig 30 ára afmæli.
„Við ákváðum því að standa fyrir
þessari göngu í dag frá Lækjartorgi
upp á Skólavörðuholt enda finnst
okkur mikilvægt að vera sýnileg,“
segir Svala sem útskýrir yfirskrift
göngunnar betur. „Gigtin gefur svo
sannarlega margt. Frá ein-
staklingnum séð gefur hún verki,
þreytu og alls kyns einkenni en hún
gefur líka þolinmæði og víðsýni. Gigt-
sjúkir þurfa nefnilega margir hverjir
að læra að gera hlutina hægar og
setja sér mörk svo eitthvað sé nefnt.
Og ef við getum haldið gigtarfólki á
vinnumarkaðinum er það gefandi fyr-
ir samfélagið.“
Um 60 þúsund Íslendingar eru
greindir með einhvers konar gigt en
að sögn Svölu eru gigtarsjúkdómar á
þriðja hundrað talsins. „Þeir eru
flokkaðir í sex flokka. Sá fyrsti er
bólgusjúkdómar, s.s. iktsýki, rauðir
úlfar, æðabólgur, herslimein, psorias-
isliðagigt og barnaliðagigt svo eitt-
hvað sé nefnt. Annar flokkurinn er
liðbólgur sem tengdar eru sýkingum,
þriðji er kristallasjúkdómar á borð
við þvagsýrugigt, fá fjórði slitgigt,
fimmti vöðva-, vefjagigt og festumein
og loks beinþynning sem einnig er
flokkuð sem gigtarsjúkdómur.“
Einkennin eru allt frá því að vera
væg og upp í mjög alvarleg og sumir
þessara sjúkdóma geta beinlínis verið
lífshættulegir. Dæmi um slíka sjúk-
dóma eru Rauðir úlfar og herslimein
sem báðir eru fjölkerfissjúkdómar
sem ráðast á bandvef og geta lagst á
líffæri á borð við húð, nýru, lungu og
hjarta. „Það skiptir höfuðmáli að fá
rétta greiningu og meðferð sem
fyrst,“ segir Svala. „Því fyrr sem
hægt er að byrja meðferð, því meiri
möguleikar eru á að hefta sjúkdóm-
inn og á það við um alla gigt-
arsjúkdóma.“ Hún bætir því við að
gríðarlegar framfarir hafi orðið í
meðferðarúrræðum undanfarinn ára-
tug og nefnir sérstaklega svokölluð
„bíólógísk“ lyf sem hafa breytt lífi
fjölmargra gigtarsjúklinga til hins
betra.
Hugurinn vill
„Þegar einstaklingur veikist af
langvinnum sjúkdómi þýðir það
gjarnan breyttar aðstæður,“ heldur
hún áfram. „Yfirleitt fer fólk í gegn
um sorgarferli yfir því að vera ekki
lengur heilbrigt enda er það komið
með sjúkdóm sem mun fylgja því um
langan tíma og jafnvel alla ævi. Þetta
sorgarferli endurtekur sig svo í hvert
sinn sem það missir einhverja hæfni,
þegar það hættir að geta gert eitt-
hvað sem það gat áður. Að auki þurfa
gigtarsjúklingar að takast á við verki,
þreytu og stirðleika daglega. Við
gleymum þessu stundum enda er
okkur tamt að tala frekar um þá sjúk-
dóma sem eru bráðir og banvænir.“
Svala segir gigtina krefjandi að því
leyti að þeir sem þjást af henni þurfa
stöðugt að finna nýjar leiðir til að tak-
ast á við daglega lífið. „Menn þurfa að
spyrja sig: Ef ég get ekki gert þetta,
hvað get ég þá gert? Kannski get ég
hjólað fyrst ég get ekki gengið? Fólk
þarf að læra að takast á við þessar
breyttu aðstæður og finna út úr því
hvernig þeir geta átt gott líf þrátt fyr-
ir sjúkdóminn. Það getur verið erfitt
þegar hugurinn vill en líkaminn ræð-
ur ekki við hlutina – að sætta sig við
að maður geti ekki gert allt eins og
þegar maður var frískur. Þess vegna
skiptir svo miklu máli að hver og einn
læri hvað hentar honum og hvar hans
mörk liggja. Þannig geta margir átt
góð lífsgæði þrátt fyrir að vera með
þessa sjúkdóma.“
Göngufólk mun safnast saman í
dag á Lækjartorgi klukkan 17 og
hálftíma síðar verður haldið af stað
áleiðis upp Bankastræti og Skóla-
vörðustíg. „Við vonumst að sjálfsögðu
til að sem flestir komist,“ segir Svala.
„Eflaust verður það mörgum erfitt
þótt það sé ekki lengri spölur en
þetta, ekki síst vegna þess að við
göngum upp í mót. Þeir sem treysta
sér ekki alla leið geta komið inn í
gönguna, t.d. við Bergstaðastræti eða
jafnvel ofar. Menn spyrja sig kannski
hvers vegna ekki var gengið í hina
áttina en við vildum hafa þetta svona.
Fyrir okkur er þetta táknrænt því
það er á brattann að sækja fyrir gigt-
arfólk.“
Á brattann að sækja
Morgunblaðið/Golli
Gengur Svala Björgvinsdóttir fer í gigtargönguna í dag.
»60.000 Íslendingar erumeð gigt og stoðkerf-
isvanda.
»10 til 14 börn greinast áári með alvarlegan stoð-
kerfisvanda.
»Gigt getur gefið einkennifrá hvaða líffæri sem er.
»Gigtarsjúkdómar eru áþriðja hundrað.
»Sumir gigtarsjúkdómareru lífshættulegir.
HNOTSKURN
TVÆR nýjar rannsóknir hafa stað-
fest að mataræði getur haft áhrif á
hættuna á eitilfrumukrabbameini,
öðru en Hodgkins-sjúkdómnum.
Við eitilfrumukrabbamein verður
illkynja breyting í hópi eitilfrumna,
sem eru mikilvægur þáttur í vörnum
líkamans gegn sýklum, og þær fara
að fjölga sér stjórnlaust.
Um 12% þeirra sem fengið hafa
eitilfrumukrabbamein eru með svo-
nefndan Hodgkins-sjúkdóm.
Yfir 30 tegundir
Hinar eitilkrabbameinstegund-
irnar skiptast í meira en 30 slíkar
sem nefndar hafa verið NHL-
eitilfrumukrabbamein. NHL-
tilfellunum fjölgaði um 74% í Banda-
ríkjunum frá 1975 til 2002 og er
þetta nú fimmta algengasta krabba-
meinið meðal bandarískra kvenna og
hið sjötta algengasta meðal karla.
Báðar rannsóknirnar byggðust á
því að bera saman mataræði hóps
með NHL-krabbamein og annars
hóps sem var laus við sjúkdóminn.
Ávextir líka æskilegir
Önnur rannsóknin var gerð í
Bandaríkjunum og hin á Ítalíu. Sú
bandaríska bendir til þess að þeir
sem borða mest af grænmeti séu í
42% minni hættu en þeir sem borða
minnst af grænmeti. Í ítölsku rann-
sókninni var þetta hlutfall 51%.
Ávextir virðast einnig minnka hætt-
una á eitilfrumukrabbameini sam-
kvæmt ítölsku rannsókninni.
Áður höfðu rannsóknir bent til
þess að mikil neysla á dýraprótíni,
mettaðri fitu, steiktu rauðu kjöti og
mjólkurvörum yki hættuna á eitil-
frumukrabbameini. Mikil fiskneysla
er hins vegar talin minnka hættuna.
Grænmeti
minnkar
hættu á eitil-
frumukrabba
Morgunblaðið/Ómar
Morgunblaðið/ÞÖK
Eftir Bergþóru Njálu Guðmundsdóttur
ben@mbl.is