Morgunblaðið - 20.10.2006, Qupperneq 12

12 FÖSTUDAGUR 20. OKTÓBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Eftir Brján Jónasson
brjann@mbl.is
ÁSÝND Íslensku friðargæsl-
unnar mun mýkjast og áherslur
færast yfir á borgaraleg verkefni,
og starfsemi „jeppagengja“, sem
nú eru í Afganistan, verður hætt,
sagði Valgerður Sverrisdóttir ut-
anríkisráðherra í gærmorgun, að
loknum fundi í utanríkismála-
nefnd Alþingis þar sem þessar
breyttu áherslur voru kynntar.
Nýjar áherslur friðargæsl-
unnar munu einkum liggja á fjór-
um sviðum, á sviði löggæslu og
réttarfars, flugmála og flugvalla-
stjórnunar, fjölmiðlunar og upp-
lýsingamála, og heilbrigðisgæslu
og heilbrigðismála, sagði hún.
„Við ætlum að mýkja ásýnd
friðargæslunnar með þessu móti,
og færa hana enn meira inn á
borgaraleg svið. Þarna höfum við
mikla reynslu, við Íslendingar, og
höfum getið okkur gott orð þar
sem við höfum komið að málum á
þessum sviðum,“ sagði Valgerður.
Dæmi um mýkri ásýnd sagði
Valgerður nýtt verkefni í Afgan-
istan þar sem ætlunin er að
standa fyrir námskeiði fyrir kon-
ur sem koma að barnsfæðingum,
og munu íslenskar ljósmæður
taka að sér fræðslustarfið.
„Við munum með tíð og tíma
draga út þá starfsemi sem hefur
átt sér stað í Afganistan, og hefur
verið kallað jeppagengi. Þau hafa
vissulega skipt máli, en við teljum
að það sé mál sem sé ástæða til
þess að draga út.“
Auka áhuga kvenna
Hún segir að dregið verði úr
vopnabúnaði hjá friðargæslulið-
um. „Það er ekki hægt að útiloka
að það verði um vopnaburð að
ræða, til dæmis þar sem við tök-
um þátt í flugvallarstarfsemi og í
því sambandi má nefna að það eru
miklar líkur á því að við tökum að
okkur fyrir hönd NATO að yf-
irfæra Kabúl-flugvöll til heima-
aðila, sem er gríðarlegt verkefni
og reynir mjög á okkar fólk.“
Valgerður segir að eitthvað
muni fjölga í friðargæsluliðinu á
næstunni. „Við höfum ekki náð
þeim markmiðum sem við settum
okkur fyrir nokkrum árum. Við
ætluðum okkur að vera komin
upp í 50 manns í lok þessa árs, en
við erum bara komin liðlega hálfa
þá leið, svo það verður um ein-
hverja fjölgun að ræða. Vissulega
er mikið af áhugasömu fólki sem
vill taka þátt í þessu starfi, en
fram að þessu hafa verið of fáar
konur, en með þessum nýju
áherslum teljum við að við getum
aukið áhuga kvenna á frið-
argæslustörfum, og það tel ég að
skipti miklu máli.“
Spurð um kostnað við frið-
argæsluna sagði ráðherra að ekki
væri hægt að nefna nákvæma
kostnaðaráætlun. „Á fjórum síð-
ustu árum hefur framlag til frið-
argæslu verið að hækka um 40%
eða svo.“
Valgerður leggur áherslu á að
sem mest sátt ríki um friðargæsl-
una hér á landi, og því sé mik-
ilvægt að efna til umræðu, til
dæmis í þinginu. Þar verði fljót-
lega lagt fram frumvarp um frið-
argæsluna. Samkvæmt upplýs-
ingum frá utanríkisráðuneytinu
mun þar vera á ferðinni endur-
skoðað frumvarp sem lagt var fyr-
ir á síðasta þingi, en þar er ætl-
unin að móta lagaramma um
Íslensku friðargæsluna.
Utanríkisráðherra kynnir nýjar og mýkri áherslur Íslensku friðargæslunnar
„Jeppagengin“ verða
kölluð heim frá Afganistan
Morgunblaðið/Davíð Logi
Gæta friðarins Ísland hefur skuldbundið sig til að halda úti hreyfanlegum sveitum í Afganistan þar til í
apríl á næsta ári og þá verður starfsemi þeirra hætt, segir forstöðumaður Íslensku friðargæslunnar.
Í DAG eru 26 starfsmenn Íslensku friðargæsl-
unnar starfandi á erlendri grundu, en reiknað er
með því að um mitt næsta ár verði þeir orðnir um
40, segir Anna Jóhannsdóttir, forstöðumaður Ís-
lensku friðargæslunnar. Í dag eru 14 friðar-
gæsluliðar í Afganistan og 10 á Sri Lanka, en að
auki er einn í Belgrad og einn í Bagdad.
Anna segir að mesta breytingin sem nú sé boð-
uð á starfsemi friðargæslunnar felist í breyttu
verkefnavali. „Mesta breytingin verður þegar við
hættum með jeppateymi í Afganistan og förum í
önnur og öðruvísi verkefni þar. Við höfum skuld-
bundið okkur gagnvart NATO til að sinna þessu verkefni fram í apr-
íl á næsta ári, þannig að ef við ætlum að hætta fyrr þurfum við að
ræða það og semja um það við NATO.“
Nýtt verkefni er þegar hafið í Afganistan, en íslensk hjúkrunar-
kona og íslensk ljósmóðir fóru til Afganistan á miðvikudag. Þær
munu halda tveggja vikna námskeið fyrir konur sem koma að fæð-
ingu barna í Ghor-héraði, og gefa þeim útbúnað sem nýtist þeim í
starfi. „Það er mikill barna- og mæðradauði í Afganistan og mikið
þörf á að fræða ljósmæður og yfirsetukonur,“ segir Anna.
Anna segir að nýjar áherslur friðargæslunnar, m.a. á heilbrigðis-
og heilsugæslumál, ættu að höfða meira til kvenna en verið hefur.
„Ég held að ef verkefnin eru þess eðlis að bæði kynin geti sinnt þeim
sé enginn skortur á konum sem hafa áhuga á að fara í friðargæslu,
og við höfum fullt af hæfu fólki þar.“
Friðargæsluliðum fjölgað
úr 26 í um 40 á næsta ári
Anna
Jóhannsdóttir
Á SÍÐASTA ári ákvað stjórn Fé-
lags náms- og starfsráðgjafa að 20.
október ár hvert yrði dagur náms-
og starfsráðgjafar. Í framhaldi af
því hyggst félagið árlega beita sér
fyrir sérstöku átaki í þágu náms-
og starfsráðgjafar og helga þennan
dag rækt við náms- og starfsráð-
gjöf á Íslandi og þá einstaklinga,
skóla, stofnanir, fræðsluaðila og
fyrirtæki sem tengjast náms- og
starfsráðgjöf. Með því móti er ætl-
unin að beina athygli þjóðarinnar
að stöðu náms- og starfsráðgjafar,
gildi hennar fyrir þjóðarvitund og
alla menntun og atvinnulíf, að sögn
Ágústu Ingþórsdóttur, forsvars-
manns dagsins.
„Dagur náms- og starfsráðgjafar
er þannig fyrst haldinn hátíðlegur
nú í dag, 20. október árið 2006.
Fjölmargir aðilar lögðu hönd á
plóg og efndu til viðburða af þessu
tilefni. Má þar nefna fjölmiðla,
skóla, stofnanir og fræðsluaðila.
Vert er að geta að menntamála-
ráðuneytið, Háskóli Íslands, Kenn-
arasamband Íslands, Vinnumála-
stofnun, Evrópumiðstöð náms- og
starfsráðgjafar og Heimili og skóli
hafa auk þess styrkt okkur dyggi-
lega og gert félaginu kleift að
halda þennan dag hátíðlegan,“ seg-
ir Ágústa.
„Dagur náms- og starfsráðgjafar
mun verða haldinn hátíðlegur með
svipuðu sniði í framtíðinni og von-
andi munu sífellt fleiri aðilar taka
virkan þátt í honum með ýmsu
móti. Íslendingar hafa verið hvattir
til að draga athygli sína að náms-
og starfsráðgjöf sem mikilvægu
jöfnunartæki til eflingar menntun-
ar og mannsauðs í dag. “
Hún segir ljóst að mikil þróun
eigi sér stað í náms- og starfs-
ráðgjöf hér á landi.
„Þessa sér stað til að mynda í
námi í náms- og starfsráðgjöf.
Meistaranám í náms- og starfsráð-
gjöf við félagsvísindadeild Háskóla
Íslands er mikið framfaraskref þar
sem námið mun auka ennfremur
fagþekkingu náms- og starfsráð-
gjafa auk þess sem rannsóknir
munu stóraukast á fagsviðinu,“
segir hún ennfremur en bætir við
að
efla þurfi náms- og starfsráðgjöf
á öllum skólastigum.
„Annað skref er að lögfesta
starfshlutfall náms- og starfsráð-
gjafa með tilliti til nemendafjölda.
Staðreyndin í dag er sú að of
margir nemendur eru að baki 100%
starfshluta náms- og starfsráðgjafa
í menntakerfinu sem gerir það að
verkum að ekki er hægt að sinna
nægilega þörfum nemenda hvað
varðar náms- og starfsráðgjöf,
náms- og starfsfræðslu, náms- og
starfsval og persónulega ráðgjöf.“
Halda upp á fyrsta dag
náms- og starfsráðgjafar
AÐ SÖGN Hildar Dungal,
forstjóra Útlendingastofn-
unar, getur fjöldi útlend-
inga hér á landi sem ekki
hafa gilt dvalarleyfi numið
hundruðum. Á lista sem
stofnunin tók saman yfir
fjölda leyfislausra í sumar
var fjöldinn 550 en þegar
nánar var að gáð höfðu fjöl-
margir þeirra þegar farið af
landi brott. Þessar tölur miða við alla útlend-
inga sem hafa verið með leyfi en ekki sótt um
endurnýjun, en Hildur telur erfitt að áætla um
fjölda útlendinga á Íslandi sem aldrei hafa sótt
um leyfi.
Hildur áréttar einnig að EES-borgarar, sem
eru stór hluti leyfislausra útlendinga, séu ekki
flokkaðir sem ólöglegir innflytjendur þar sem
þeir eigi rétt á dvalarleyfi á landinu að upp-
fylltum vissum skilyrðum. Nauðsynlegt sé
hinsvegar fyrir þá að sækja um slíkt leyfi til að
komast inn í þjóðskrá og fá skattkort. Ólögleg-
ir eru hinsvegar þeir sem ekki eiga rétt á leyfi
eða endurnýjun leyfis.
Aðspurð telur Hildur ólíklegt að á Íslandi
leynist margir leyfislausir útlendingar sem
ekki eigi rétt á leyfi. „Slíkt verður alltaf erf-
iðara og erfiðara. Við erum í samstarfi við
skattinn sem athugar hvort fólk hafi leyfi áður
en skattkort eru gefin út. Þeir sem ekki hafa
dvalarleyfi fara heldur ekki inn í þjóðskrá, þeir
geta mögulega fengið kennitölu en eru þá
skráðir í svokallaða utangarðsskrá,“ segir
Hildur og bendir á að erfitt sé að lifa eðilegu lífi
í íslensku samfélagi án þess að hafa gilt dval-
arleyfi. „Það myndi komast upp ef fólk þyrfti
að fara á spítala og jafnvel ef það skryppi út í
vídeó-leigu,“ segir hún. Jafnframt bætir hún
við að eftirlit með útlendingum innanlands sé í
höndum lögreglu, sem vinni þó oft eftir upplýs-
ingum og ábendingum frá Útlendingastofnun.
Spurð að því hver viðurlögin séu við því að
lifa á Íslandi án dvalarleyfis segir Hildur að
hörðustu úrræðin séu brottvísun úr landi og
endurkomubann sem gildi þá inn á allt Schen-
gen-svæðið. „Við reynum að sjálfsögðu að
gæta meðalhófs. Yfirleitt er þeim sem ekki
hafa sótt um endurnýjun dvalarleyfis sent bréf
þar sem þeir eru áminntir um að endurnýja
leyfið,“ segir Hildur og tekur fram að séu mál-
in alvarlegri sé það í höndum lögreglu að fara
með framkvæmd þeirra. „Vinnuveitendur geta
einnig þurft að greiða sektir vegna leyfislauss
starfsfólks,“ bætir hún við.
Að lokum áréttar Hildur að Útlendinga-
stofnun fylgist náið með endurnýjun leyfa og
kanni það í samstarfi við lögreglu hvort að á
landinu sé leyfislaust fólk sem nauðsynlegt er
að vísa af landi brott.
Hundruð
án dvalar-
leyfis
Hildur Dungal
Útlendingar gleyma að
sækja um endurnýjun leyfa
ÁGÚST Ólafur
Ágústsson, vara-
formaður Sam-
fylkingarinnar,
sækist eftir 4.
sætinu í prófkjöri
Samfylkingarinn-
ar í Reykjavík,
sem er jafnframt
2. sætið í öðru
hvoru kjördæm-
anna. Ágúst Ólaf-
ur var kjörinn á þing 2003 og var
kosinn varaformaður Samfylkingar-
innar árið 2005. Ágúst Ólafur er með
háskólapróf í lögfræði og hagfræði
frá Háskóla Íslands.
Ágúst Ólafur er í efnahags- og við-
skiptanefnd Alþingis, allsherjar-
nefnd og er varamaður í utanríkis-
málanefnd og hefur einnig verið í
heilbrigðis- og trygginganefnd. Þá
situr hann í sérnefnd um stjórnar-
skrármál. Auk þess hefur hann
gegnt mörgum trúnaðarstörfum fyr-
ir Samfylkinguna.
Gefur kost á
sér í 4. sætið
Ágúst Ólafur
Ágústsson
GRÍMUR Gísla-
son, fram-
kvæmdastjóri frá
Vestmannaeyj-
um, hefur ákveðið
að sækjast eftir
3.–5. sæti í próf-
kjöri Sjálfstæðis-
flokksins í Suður-
kjördæmi 11.
nóvember nk.
Grímur, sem er fæddur og uppal-
inn Eyjamaður, starfaði lengi sem
vélstjóri til sjós. Hann hefur starfað
sem blaðamaður, kennari, verkefn-
isstjóri og starfar nú sem fram-
kvæmdastjóri Atlas hf.
Grímur hefur gegnt fjölmörgum
trúnaðarstörfum gegnum árin. Hann
var m.a. um langt árabil formaður
stjórnar Herjólfs hf. í Vestmanna-
eyjum. Grímur hefur verið virkur í
störfum innan Sjálfstæðisflokksins
frá unglingsaldri. Hann var formað-
ur fulltrúaráðs sjálfstæðisfélaganna
í Eyjum.
Sækist eftir
3.–5. sæti
Grímur Gíslason