Morgunblaðið - 11.12.2006, Blaðsíða 6

6 MÁNUDAGUR 11. DESEMBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Öðruvísi gjafakörfur
n á t t ú r u l e g a
Skólavörðustíg, Kringlunni, Smáratorgi, Lágmúla & Selfossi
Heilnæmt, hollt
og framandi...
JAFNRÉTTI er ekki aðeins siðferð-
islega rétt markmið heldur stuðlar
það að áþreifanlegum framförum í
mannlífi. Aukinn réttur kvenna mun
koma sér vel í baráttunni við ýmist
óréttlæti eins og menntunarskort,
hungur og ólæknandi sjúkdóma.
Þetta kemur fram í nýlegri skýrslu
Barnahjálpar Sameinuðu þjóðanna,
UNICEF, þar sem athyglinni er
beint að tengslum kvenfrelsis og
bætts hags barna í heiminum.
Að mati skýrsluhöfunda er rétt-
indum kvenna stórkostlega ábóta-
vant á flestum svæðum heimsins.
Telja þeir ekki aðeins traðkað á rétt-
indum kvenna þegar kemur að þátt-
töku þeirra í stjórnmálum og á at-
vinnumarkaði heldur einnig innan
heimilis. „Við höfum sífellt rekist á
það í 60 ára sögu UNICEF að rétt-
indi kvenna og velferð barna haldast
í hendur. Ef börn eiga að þroskast og
dafna eðlilega er nauðsynlegt að
mæður þeirra séu heilbrigðar og hafi
aðgang að menntun,“ segir Michael
Bociurkiw, talsmaður UNICEF í
Genf, um skýrsluna.
Karlar ráða á heimilunum
Í skýrslunni segir að líklega hafi
ekkert meiri áhrif á framtíð barna í
heiminum en þær ákvarðanir sem
teknar eru inni á heimilum þeirra og
að þar heyrist rödd kvenna ekki
nægilega hátt. Í tíu af 30 þróun-
arlöndum sem skoðuð voru höfðu að-
eins 50% kvenna eitthvað að segja
um ákvarðanir heimilisins, þ.e. um
fjárútlát, eigin heilsuvernd eða heim-
sóknir til vina og ættingja. Þá er vitn-
að í rannsóknir sem sýna að konur
leggja frekar áherslu en karlar á
næringu barna sinna auk þess sem
líklegra er að börn, sérstaklega
stúlkur, fái notið skólagöngu hafi
móðirin jafnt vald innan heimilisins.
„Við sjáum mikinn mun á konum og
körlum í þróunarlöndunum hvað
þetta varðar. Karlar virðast t.d. oftar
hafa ákvörðunarvaldið þegar kemur
að hlutum eins og hvaða vini og ætt-
ingja fjölskyldan umgengst,“ segir
Bociurkiw.
Miklar framfarir hafa orðið í at-
vinnuþátttöku kvenna á und-
anförnum áratugum. Hins vegar
skortir enn mikið á að konur fái sann-
gjörn laun fyrir vinnu sína og að
vinnan fari fram við viðunandi að-
stæður. Í mörgum þróunarríkjum
vinna konur lengri vinnudag en karl-
ar og það takmarkar samverustundir
með börnunum. Í skýrslunni kemur
t.a.m. fram að í Benín er vinnudagur
kvenna að jafnaði tveimur klst. og 25
mínútum lengri en karla. Sökum þess
hversu lítið konum er greitt fyrir
vinnu sína er ólíklegra að þær hafi
umráð yfir eignum eða stjórni út-
gjöldum heimilisins, sem er skylt því
sjónarmiði sem rakið er að ofan. Í
sumum löndum eru jafnframt enn í
gildi lög, t.d. á sviði erfða, sem tak-
marka eignarrétt kvenna.
Menntun stúlkna
ekki talin ábatasöm
Í skýrslunni kemur einnig fram að
í mörgum löndum er gert ráð fyrir að
stúlkur sinni fleiri heimilisverkum en
strákar og að það bitni á menntun
þeirra. Tekið er dæmi af Egyptalandi
og sagt að foreldrar líti á það sem
góðan valkost að láta stúlkubörn
sinna heimilisverkum þar sem þær
muni í framtíðinni giftast burt úr fjöl-
skyldunni og fjárfesting í menntun
þeirra muni því ekki skila nokkrum
arði.
Í skýrslu UNICEF er svo fullyrt
að börn njóti góðs af aukinni stjórn-
málaþátttöku kvenna. Telja höfundar
sannanir liggja að baki því að stjórn-
málakonur láti sig velferð barna
meira varða en karlar, auk þess sem
framlag kvenna í friðarumleitunum
sé ómetanlegt þegar réttindi barna
og annarra viðkvæmra þjóðfélags-
hópa eru annars vegar. Stjórn-
málaþátttaka kvenna hefur aukist
mjög mikið á undanförnum árum.
Þannig hefur hlutfall kvenna á þjóð-
þingum aukist í öllum heimshlutum á
síðustu níu árum og er nú um 17%.
Telur UNICEF að aukin notkun
kynjakvóta skili árangri enda sam-
þykkja þrettán af fimmtán efstu ríkj-
unum á lista yfir hlutfall kvenna á
þjóðþingum einhvers konar kynja-
kvóta. Hugarfar kjósenda virðist
einnig skipta máli því að í skýrslunni
eru birtar niðurstöður kannana sem
sýna að meirihluti almennings í þeim
löndum sem rannsókn fór fram í telja
að karlar séu betri stjórnmálaleið-
togar en konur.
„Þrátt fyrir mikla aukningu eru
konur í miklum minnihluta í stjórn-
málum. Hlutfall þeirra á þjóðþingum
er aðeins 17% og aðeins fjórtán þjóð-
höfðingjar eru konur. Við teljum að
kynjakvótar virki, það sést t.d. á Rú-
anda þar sem konur eru nánast helm-
ingur þingmanna, en þar er kynja-
kvóti bundinn í lög,“ segir Bociurkiw.
Áhrif karla einnig góð
Að mati Bociurkiws er augljóst að
kynjajafnrétti haldist í hendur við
velferð ríkja og að ástandið sé allra
verst í þróunarlöndunum. „Það
versta er að stundum eru upplýs-
ingar um stöðu kvenna í samfélagi
þessara ríkja ekki einu sinni fyrir
hendi. Í framtíðinni er nauðsynlegt
að verja meiri fjármunum í rann-
sóknir á stöðu kvenna í þróun-
arlöndum,“ segir hann.
Spurður að því hvort samspilið
milli kvenfrelsis og velferðar barna
sé jafn þýðingarmikið í vestrænum
ríkjum eins og þróunarlöndum segir
Bociurkiw að vissulega séu tengslin
greinilegri þar sem jafnrétti sé
ábótavant. Hann bendir hins vegar á
að jafnréttið virki í báðar áttir og að
rannsóknir sýni að aukin samvera
feðra með börnum sínum á Norð-
urlöndum hafi mjög jákvæð áhrif á
framtíð þeirra. „Lagabreytingar sem
tryggja að karlar geti tekið feðraor-
lof til að sinna börnum sínum eru í
anda þeirrar hugmyndafræði sem
UNICEF byggir á í skýrslunni,“
segir Bociurkiw og bendir á að börn
hagnist mest á því að eiga samskipti
við báða foreldra sína og að karl-
menn gegni þýðingarmiklu hlutverki
í uppeldinu. „Auk þess viljum við
hvetja karlmenn, sérstaklega unga
stráka, til að vera talsmenn kynja-
jafnréttis. Það græða allir á jafnrétti:
konurnar, börnin og karlmennirnir,“
segir Bociurkiw að lokum.
Allir græða á jafnrétti kynjanna
Morgunblaðið/RAX
Fórnarlömb Börn líða fyrir misrétti og átök meðal fullorðna fólksins. Velferð þeirra verður helst tryggð alist þau
upp í öruggu og sanngjörnu samfélagi.
Í HNOTSKURN
»UNICEF nefnir sjö aðferð-ir til að koma á kynjajafn-
rétti. Þær eru að auka mennt-
un, auka fjárframlög, afnema
lög sem stuðla að ójafnrétti,
lögleiða kvóta, styðja grasrót-
arsamtök kvenna, uppfræða
drengi um jafnrétti og auka
rannsóknir innan málaflokks-
ins.
»Nauðsynlegt er að útrýmakynjamisrétti á atvinnu-
markaði, á vettvangi stjórn-
málanna og ekki síður við
ákvarðanatöku innan heimila,
sem skýrsluhöfundar telja
mjög mikilvægt.
Samspil kynjajafnréttis
og velferðar barna er
útgangspunkturinn í
nýlegri skýrslu UNI-
CEF. Bergur Ebbi
Benediktsson kynnti
sér niðurstöðurnar.





 

 


     !  
 
 " 
 
#$%
&'   ()(

 



*+%
,#%
-,%
,.%
,*%
,/%
,+%
,$%
,#%
,+%
,-%
#%
0%
Barnahjálp Sameinuðu þjóðanna telur að fátt stuðli betur að aukinni velferð barna en kynja-
jafnrétti og að augljós tengsl séu milli þess og hvers konar menningarlegra framfara
bergur@mbl.is
NÖFNIN Mosi, Svea, Eybjört og
Korka voru nýverið samþykkt sem
eiginnöfn af mannanafnanefnd og
færð í mannanafnaskrá. Karl-
mannsnafnið Malm, sem annað-
hvort millinafn eða eiginnafn og
karlmannsnafnið Aðils voru hins-
vegar ekki samþykkt þar sem þau
voru ekki talin uppfylla lagaleg
skilyrði fyrir skráningu nýrra
nafna. Þá var nafnið Kjarrval sam-
þykkt sem sérstakt millinafn, þar
sem það hafði áður verið skráð í
fjölskyldu úrskurðarbeiðanda, en
nafnið verður ekki fært í manna-
nafnaskrá.
Skráning nafna í mannanafna-
skrá er háð vissum skilyrðum sem
ekki eru nákvæmlega eins eftir því
hvort um eiginnafn eða millinafn
er að ræða. Í úrskurði nefndarinn-
ar um nafnið Malm þótti nafnið
t.a.m. brjóta í bága við íslenskt
mál enda ekki dregið af íslenskum
orðstofnum og ekki ritað í sam-
ræmi við almennar ritreglur ís-
lensks máls. Þá sagði nefndin að
ekki væri hefð fyrir nafninu og rit-
hætti þess í málinu, en nöfn öðlast
slíka hefð ef ákveðið margir Ís-
lendingar hafa borið nafnið eða ef
það hefur öðlast menningarhelgi,
t.d. ef það hefur komið fram í al-
kunnum ritum. Tók nefndin fram
að enginn Íslendingur hefði borið
nafnið Malm.
Eiginnafninu Aðils var sömuleið-
is hafnað og var tekið fram að það
væri ættarnafn sem tekið hefði
verið upp árið 1917 og að óheimilt
væri að samþykkja skráð ættar-
nöfn sem eiginnöfn í mannanafna-
skrá. Þar að auki tæki það ekki ís-
lenska eignarfallsendingu.
Þá tók mannanafnanefnd fyrir
beiðni um samþykki á kvenmanns-
nafninu Gull en taldi nefndin rétt
að fresta afgreiðslu málsins til
frekari skoðunar og gagnaöflunar.
Nöfnin Malm og Aðils
fengu ekki samþykki
Í HNOTSKURN
» Skilyrði þess að mögulegtsé að samþykkja nýtt eig-
innafn í mannanafnaskrá er að
finna í 5. gr. laga nr. 45/1996
um mannanöfn. Þarf sérhvert
skilyrðið að vera uppfyllt.
» Nafn þarf að geta tekið ís-lenska eignarfallsendingu
og hafa hefð í málinu, vera í
samræmi við íslenskt málkerfi
og ritað í samræmi við almenn-
ar íslenskar ritreglur nema
hefð sé fyrir öðru. Þá skal nafn
samræmast kyni nafnbera og
má ekki vera þannig að það sé
honum til ama.