Morgunblaðið - 11.12.2006, Blaðsíða 10

10 MÁNUDAGUR 11. DESEMBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Eftir Rúnar Pálmason
runarp@mbl.is
VERÐI nýr Gjábakkavegur lagður
gerir Vegagerðin ráð fyrir að um-
ferð um hann verði að meðaltali 300–
500 bílar á sólarhring árið 2010 en
það er 50–150% meiri umferð en um
óbreyttan veg árið 2010. Svanur
Bjarnason, svæðisstjóri Vegagerð-
arinnar á Suðurlandi, segir að mest-
öll þessi aukning muni einnig koma
fram í aukinni umferð um þjóðgarð-
inn á Þingvöllum.
Umferð í gegnum þjóðgarðinn á
Þingvöllum, þ.e. frá þjónustumið-
stöðinni á Þingvöllum að Gjábakka-
vegi, var að meðaltali 379 bílar á sól-
arhring árið 2005. Vegagerðin gerir
ráð fyrir að árið 2010 verði með-
alumferð um óbreyttan Gjábakka-
veg um 200 bílar á sólarhring en við
að leggja nýjan veg myndi hún
aukast um 100–300 bíla á sólarhring.
Ef miðað er við að öll umferð um
nýjan Gjábakkaveg fari einnig um
þjóðgarðinn gæti gegnumstreym-
isumferð um hann því aukist um allt
að 80% af þessum sökum.
Pétur M. Jónasson, vatnalíffræð-
ingur og sérfræðingur í lífríki Þing-
vallavatns, hefur varað mjög við
áformum um uppbyggingu Gjá-
bakkavegar og bendir á að aukin
mengun af völdum niturs (köfnunar-
efnis) í Þingvallavatni af völdum um-
ferðar um Gjábakkaveg og einnig
um þjóðgarðinn, geti gert vatnið
grænt og gruggugt. Vegalagningin
gæti einnig orðið til þess að Þing-
vellir féllu út af heimsminjaskrá
UNESCO. Pétur bendir á að sam-
kvæmt áætlunum Vegagerðarinnar
verði 90 km hámarkshraði á nýjum
Gjábakkavegi og verði hann að veru-
leika verði stutt í að kröfur komi
fram um að leggja veg fyrir 90 km
hraða í gegnum þjóðgarðinn.
Í viðtali við Morgunblaðið í haust
stakk Pétur upp á að lagður yrði nýr
vegur frá Laugarvatni, sunnan við
Lyngdalsheiði og niður að Írafossi
og þaðan áfram til vesturs. Annað-
hvort gæti vegurinn tengst Nesja-
vallavegi eða nýjum vegum á Hellis-
heiði sem hafa verið lagðir í tengsl-
um við virkjanaframkvæmdir þar.
Þar með væru tvær flugur slegnar í
einu höggi, umferð yrði greiðari en
um leið yrði vatninu forðað frá
mengun með því að leggja veginn
sunnan við vatnið enda rennur nán-
ast allt vatn sem kemur í Þingvalla-
vatn úr norðri.
Erfið vegagerð úr Grafningi
Svanur Bjarnason, svæðisstjóri
Vegagerðarinnar á suðursvæði,
sagði að hugmynd Péturs væri í
sjálfu sér ágæt. Á hinn bóginn yrði
að líta til þess að það gæti orðið
mjög erfitt að leggja veg til Reykja-
víkur um Grafninginn þar sem það
væri afar hæpið að reikna með að
hlykkjóttur Nesjavallavegurinn
gæti tekið við almennri umferð allt
árið um kring og ef leggja ætti góð-
an veg um það svæði yrði væntan-
lega að grafa jarðgöng. Hvort það
væri raunhæft, m.a. í ljósi skjálfta-
virkni, væri svo annað mál. Svanur
kvaðst ekki hafa kynnt sér mögu-
leika á að leggja veg úr Grafningn-
um og upp á Hellisheiði, t.d. við Öl-
kelduháls, en benti á að miðað við
umræðuna um hugsanlegar virkj-
anir á þessu svæði gæti orðið erfitt
að leggja veg þar um. Aðspurður
sagði Svanur að hugmynd Péturs
hefði ekki verið rædd formlega á
fundum vegagerðarmanna. Menn
biðu nú niðurstöðu umhverfisráð-
herra varðandi kæru Péturs vegna
úrskurðar Skipulagsstofnunar um
Gjábakkaveg en í þeim úrskurði var
fallist á hugmyndir Vegagerðar-
innar um nýtt vegstæði. Pétur vill
hins vegar að núverandi vegur verði
lagfærður.
Fordæmi í Bandaríkjunum
Þingvallavatn er einstaklega tært
og því kann sumum að þykja fráleitt
að það geti orðið grænt og gruggugt
af völdum niturmengunar. Í samtali
við Morgunblaðið benti Pétur á að
þetta hefði einmitt gerst í Tahoe-
vatni í Bandaríkjunum. Þar hefði
mengun af völdum umferðar, sum-
arhúsa við vatnið og fleira orðið til
þess að vatnið varð æ gruggugra.
Svipað gæti gerst í Þingvallavatni og
yrði einstætt lífríki þess þá í bráðri
hættu. Minnti hann á að hvergi í
heiminum nema í Þingvallavatni
væri að finna fjórar tegundir af
bleikju og þar væri auk þess að finna
tvær tegundir af marflóm af 10 millj-
óna ára gömlum amerískum stofni,
elstu tegund sem fundist hefði á Ís-
landi.
Árið 1998 var gefin út skýrsla um
ástand Tahoe-vatnsins og kom þar
fram að á hverju ári versnaði
skyggni í vatninu um 30 sentimetra,
m.a. af völdum niturmengunar,
mengunar frá húsum, slökkvistarfi
o.fl. Ef ekkert yrði að gert myndi lit-
ur vatnsins breytast úr dökkbláum í
grænan vegna vaxandi þörunga-
gróðurs af völdum mengunar. Þess
má geta að Tahoe-vatn er um 5–6
sinnum stærra og dýpra en Þing-
vallavatn.
Vatnið kemur úr norðri
Pétur hefur áhyggjur af aukinni
niturmengun í Þingvallavatni, eink-
um vegna umferðar en einnig vax-
andi mengun frá sumarhúsabyggð í
nágrenni vatnsins. Samkvæmt rann-
sóknum hans berast um 115 tonn af
nitri út í vatnið árlega með rigningu
sem fellur á vatnasviðið. Að auki
komi um 25 tonn af nitri frá umferð,
um 5 tonn stafa af ræktun og
skepnuhaldi og um 10 tonn berast
með skólpi.
Vatnasvið Þingvallavatns er um
1.260 ferkílómetrar, um 15 sinnum
stærra en vatnið og teygir sig norð-
ur í miðjan Langjökul og um 80% af
innstreymi í vatnið koma úr norðri. Í
samtali við Morgunblaðið sagði Pét-
ur að af þessum sökum væri einkar
mikilvægt að sporna við mengun við
norðurhluta Þingvallavatns. Yrði
nýr Gjábakkavegur að veruleika
væri fyrirsjáanlegt að umferð við
norðanvert vatnið og um þjóðgarð-
inn myndi aukast mjög með tilheyr-
andi niturmengun. Einna alvarleg-
ast væri að með nýjum vegi myndi
umferð aukast mjög um þann hluta
þjóðvegarins sem liggur niður að
Ólafsdrætti í norðausturhorni vatns-
ins en á þeim vegi væri hámarks-
hraði 90 km/klst. Allt það nitur sem
bærist frá þeirri umferð myndi skila
sér beint út í vatnið enda væri veg-
urinn aðeins í 100 metra fjarlægð frá
vatninu. Þar að auki myndi vatnið
mengast af svifryki og öðru sem um-
ferðinni fylgdi. Þetta væri stóralvar-
legt mál þar sem í Ólafsdrætti væru
hrygningarstöðvar kuðungableikju
og dvergableikju. Stofn kuðunga-
bleikjunnar væri um 22 tonn en
dvergableikjunnar 9 tonn og því
væri ljóst að ekki mætti mikið út af
bera til þess að tegundirnar lentu í
útrýmingarhættu. „Um er að ræða
svo dýrmætt svæði að það er friðað
af Unesco fyrir allan heiminn og það
eiga ekki aðrir vegir heima á þessu
svæði en ferðamannavegir,“ sagði
Pétur.
Sanngjörn krafa?
Bláskógabyggð hefur lagt mikla
áherslu á að nýr Gjábakkavegur
verði lagður en Pétur spyr hvort það
sé réttmætt að eigendur um 2.000
sumarhúsa og 850 íbúar Bláskóga-
byggðar fái hraðbraut sem mengi
Þingvallavatn, eyðileggi óskert víð-
erni og geri núverandi Gjábakkaveg
(gamla Kóngsveginn) að reiðgötu
fyrir fáa hestamenn. Með því að
endurbæta núverandi Gjábakkaveg
geti landsmenn allir og ferðamenn
notið óviðjafnanlegs útsýnis yfir
Þingvallavatn og nágrenni og þar
með séð hvernig Ísland er skapað.
Pétur segir lausnina einfalda:
Leggja veg út fyrir vatnasviðið og
upp á Hellisheiði þar sem vegurinn
geti tengst hinni nýju tvöföldu hrað-
braut sem almenn ósk sé til að verði
lögð. Um leið myndi vegurinn beina
allri ónauðsynlegri gegnumstreym-
isumferð, þ.e. annarri en ferðamann-
aumferð, framhjá Þingvalla-
þjóðgarði í stað þess að eyðileggja
dýrmætasta landslag á Íslandi. „Er-
lendis leggja menn hraðbrautir utan
um þjóðgarða, ekki inn í þá,“ sagði
Pétur M. Jónasson vatnalíffræð-
ingur.
Nýr Gjábakkavegur mun valda
aukinni umferð um þjóðgarðinn
Morgunblaðið/Ásdís
Aukin mengun Pétur M. Jónasson varar við áformum um uppbyggingu
Gjábakkavegar vegna aukinnar mengunar sem henni fylgi.
   







 





 


  



 
 !""  
" #
 $

 

% 
&
 & 
  '$"   
  & #
( 

    
ÚTVARPSSTÖÐINNI BBC World
er nú að nýju varpað út á FM-
tíðninni 94,3 en sú tíðni var til
skamms tíma notuð undir útvarps-
stöðina Kanann sem starfrækt er
tímabundið fyrir jólin og leikur ein-
göngu íslenska tónlist. Kaninn hef-
ur í staðinn verið fluttur yfir á tíðn-
ina 89,0. Að sögn Ágústs Héðins-
sonar, forstöðumanns útvarpssviðs
365, var það alltaf ætlunin að halda
áfram útsendingum á BBC World
þó að Kananum hafi til skamms
tíma verið úthlutað tíðninni. „Við
fengum þessa nýju tíðni, 89,0, út-
hlutaða fyrir skömmu og ákváðum
að Kaninn yrði sendur út þaðan og
þá gæti BBC aftur farið í loftið, fyrr
en áætlanir gerðu ráð fyrir,“ segir
Ágúst og neitar því ekki að margir
hafi lýst yfir óánægju sinni með
tímabundið hlé á útsendingum
BBC.
Kaninn kominn
á FM 89,0
JÓLASKEMMTUN fatlaðra verður
haldin miðvikudaginn 13. desember
í Gullhömrum í Grafarholti. Húsið
verður opnað kl. 19.30. Skemmtun-
in stendur frá kl. 20 til 23. André
Bachmann tónlistarmaður hefur
staðið fyrir þessari skemmtun um
árabil og hefur hún alltaf verið fjöl-
sótt af þakklátum gestum.
Kynnar verða Edda Andrésdóttir
og Sigmundur Ernir Rúnarsson.
Sérstakur gestur skemmtunar-
innar verður Magnús Stefánsson fé-
lagsmálaráðherra.
Fram koma: Nylon stúlkurnar,
Magni og hljómsveitin Á móti sól,
André Bachmann, Skítamórall,
Regína Ósk, Baggalútur, Bríet
Sunna, Rúni Júl. og Þórhallur Sig-
urðsson (Laddi). Hljómsveitin Hvar
er Mjallhvít? spilar fyrir dansi.
Aðgangur er ókeypis og allir fá
jólapoka.
Jólaball hjá
fötluðum