Morgunblaðið - 11.12.2006, Blaðsíða 12

12 MÁNUDAGUR 11. DESEMBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
Það er ekki bara fjallað umaðgerðir til að stemmastigu við botnvörpuveið-um á úthöfunum í álykt-
un allsherjarþings Sameinuðu
þjóðanna um fiskveiðar. Þar er
einnig fjallað um svokallaðar sjó-
ræningjaveiðar og aðgerðir gegn
þeim. Er það ekki sízt fyrir vaska
framgöngu Íslands sem á, ásamt
fleirum, mikilla hagsmuna að gæta
við veiðar á úthafskarfa á Reykja-
neshrygg. Í þeim efnum er í end-
anlegum texta ályktunarinnar
málsgrein sem samþykkt var á
grundvelli tillögu Íslands, reyndar
eftir mjög miklar umræður og með
nokkrum breytingum. Þessari
málsgrein er ætlað að styrkja
grundvöll aðgerða gegn sjóræn-
ingjaveiðum. Þar segir á þá leið að
þjóðríkin séu hvött til afgerandi
aðgerða á heimaslóðum, innan
svæðisstjórna og á alþjóðlegum
vettvangi til að koma í veg fyrir
ólöglegar veiðar fiskiskipa, sem
hamla fiskverndun og fisk-
veiðistjórnun, sem hefur verið sett
af svæðisbundnum fiskveiði-
nefndum í samræmi við alþjóðleg
lög og reglugerðir. Það er vissu-
lega mikilvægur áfangi að ná þess-
ari málsgrein inn í ályktun Sam-
einuðu þjóðanna.
Friðrik J. Arngrímsson, fram-
kvæmdastjóri LÍÚ, sat síðasta
fundinn þar sem gengið var frá
endanlegum texta ályktunarinnar
og sagði hann í viðtali á heimasíðu
samtakanna að niðurstaða fund-
arins væri ásættanleg, en bendir
jafnframt á „að stóra vandamálið í
fiskveiðum á úthöfunum sé stór
floti skipa sem eru skráð í ríkjum
sem taka ekki þátt í neinni fisk-
veiðistjórnun. Ríkjum sem ekki
hafa fullgilt hafréttarsáttmálann
og úthafsveiðisamninginn og eru
ekki aðilar að svæðisbundnum
fiskveiðistofnunum. Þetta leiðir til
ofveiði fiskistofna. Stærsta verk-
efnið er að styrkja úrræði strand-
ríkja í baráttunni við þennan
flota.“
Það er mikilvægt að ná inn í
ályktunina ákvæðum um aðgerðir
gegn sjóræningjaveiðunum. Þetta
ákvæði leggur ákveðnar skyldur á
herðar aðildarríkja SÞ um við-
brögð við þessum ólöglegu veiðum.
Þetta er ákveðið skref í langri
þrautagöngu sem Íslendingar hafa
lagt upp í, nú undir dyggri forystu
Einars K. Guðfinnssonar sjáv-
arútvegsráðherra. Baráttan hefur
þegar skilað nokkrum árangri,
þrátt fyrir að flutningaskipið
Polstar hafi á endanum náð að losa
farm sinn af karfa veiddum á ólög-
legan hátt á Reykjaneshrygg.
En lög og reglugerðir eru eitt.
Að framfylgja þeim er annað.
Friðrik J. Arngrímsson bendir
einmitt á þetta vandamál. Í heim-
inum eru alltof mörg ríki, sem eru
ekki aðilar að alþjóðlegum sam-
þykktum og kjósa að virða þær
ekki. Þess vegna verður hið hnatt-
ræna eftirlit afar örðugt. Styrking
svæðisbundinnar fiskveiðistjórn-
unar er skref í rétta átt gegn hin-
um ólöglegu veiðum. Það þarf hins
vegar að gefa aðildarríkjunum
skýrar heimildir til þess að taka
hin brotlegu skip og færa til hafn-
ar og gera afla og veiðarfæri upp-
tæk. Með því er örugglega hægt
að koma í veg fyrir hinar ólöglegu
veiðar. Þegar þeim áfanga er náð,
hefur mikið áunnizt.
Enn af „sjóræningjum“
hjgi@mbl.is
BRYGGJUSPJALL
eftir Hjört Gíslason
É
g er fæddur á Ólafsfirði
20. ágúst 1946 en flutt-
ist með foreldrum mín-
um til Eyja þriggja
vikna gamall. Móðir
mín, Jakobína Jónsdóttir, var frá
Ólafsfirði en pabbi var Vest-
mannaeyingur, Júlíus Sigurðsson frá
Skjaldbreið. Ég komst í blöðin
þriggja vikna gamall því að á leiðinni
suður í rútunni var með í för sá
þekkti maður, Jóhann Svarfdæl-
ingur, oftast kallaður Jóhann risi.
Það var tekin mynd af okkur,
stærsta og minnsta Íslendingnum,
og hún birtist í Tímanum.
Foreldrar mínir hófu sinn búskap
á loftinu í Drífanda en ég man fátt
frá þeim stað. Síðan fluttum við að
Landamótum og svo í Hólmgarð. Ég
var oft kenndur við Landamót og
einhverjir úr vinahópnum frá þeim
tíma kalla mig enn Inga á Landó.
Fjölskyldan var stór, við vorum sjö
alsystkinin sem ólumst upp saman
og ég er elstur þeirra.“
Stampar settir undir okkur svo
að við næðum upp á borðið
„Skólagangan var svona frekar
hefðbundin, ég var í Barnaskólanum
og útskrifaðist sem gagnfræðingur
frá Gagnfræðaskólanum. Ég man að
sú útskrift var í febrúar. Það var föst
venja nokkuð lengi að útskrifa gagn-
fræðinga á þeim tíma þannig að þeir
gætu lagt hönd á plóg í atvinnulífinu
á vertíð. Enda fór maður beint í
vinnu í Fiskiðjunni um leið og skól-
inn var búinn.
Ég var reyndar ekki ókunnur
Fiskiðjunni, byrjaði þar tíu ára gam-
all að vinna í humri og er því búinn
að vera fimmtíu ár viðloðandi þessa
atvinnugrein. Þetta þótti mjög eðli-
legur hlutur á þessum tíma, að
krakkar byrjuðu að vinna um leið og
hægt var að nota þá til þess. Þetta
var stór hópur af tíu ára krökkum
sem var við að slíta humar og ég man
að það voru settir stampar undir
okkur þá minnstu svo að við næðum
upp á borðið.
Þetta hefur breyst mikið með til-
skipunum frá Evrópusambandinu og
er bannað. Flokkað undir barna-
þrælkun. Í dag eru yngstu krakk-
arnir, sem við tökum í vinnu, 15 ára.
Ég er að sumu leyti sáttur við það,
þetta mátti minnka. Aftur á móti
komst ég að því, þegar við hjónin
heimsóttum Grímsey í fyrra, að þar
er þetta kerfi enn í fullu gildi, þar
vinna krakkarnir í fiski og ekkert
spurt um aldur.“
Ellefu ára á síld fyrir norðan
Ingi er kominn af þekktum sjó-
sóknurum. Kom aldrei til greina að
hann fetaði í fótspor föður síns og afa
og færi á sjóinn? „Jú, ég kynntist sjó-
mennskunni líka. Ellefu ára gamall
fór ég á síld með pabba, ekki reyndar
upp á hlut, meira til skemmtunar.
Gvendur Eyja var stýrimaður hjá
pabba og hann var aðalhvatamað-
urinn að því að taka peyjann með.
Þarna var mikið og gott lið um borð.
Þeir Haukur og Moddi frá Héðins-
höfða voru mótoristar, þarna var
Dódó og Haukur fótafúni og Ási á
Flötunum. Magga Péturs frá Varma-
dal var kokkur og ég man að hún
hugsaði vel um mig. Það var ekki
mikil síldveiði þetta sumar en mér
fannst þetta mikið ævintýri og oft
skemmtilegt. Ég man t.d. þegar við
lágum í svartaþoku við Kolbeinsey
og sást ekki milli bátanna en maður
heyrði á tal manna um borð í öðrum
bátum.
Gvendur Eyja var mikill sögumað-
ur og skemmti okkur oft með því.
Hann sagðist einu sinni hafa bjargað
Sigurjóni frá Klömbrum frá drukkn-
un. Sigurjón hefði sofnað við mat-
arborðið og andlitið sigið ofan í súpu-
diskinn. „Hefði ég ekki togað hann
upp úr diskinum hefði hann drukkn-
að í súpunni,“ sagði Gvendur. Svo
man ég líka eftir sögunni af því þeg-
ar þeir voru saman í Hljóm-
skálagarðinum í Reykjavík á Þor-
láksmessu, hann og Maggi fellow.
Þeir voru eitthvað við skál og löggan
kom og fór með Magga í steininn. Og
Maggi sá ljósan punkt í því þar sem
þeir höfðu verið í vandræðum með
gistingu. „Jæja, þá er jólunum redd-
að,“ sagði hann þegar löggan fór með
hann á braut.
Það var ákveðinn ljómi yfir þessu
síldarúthaldi. Ég man eftir körlum á
borð við pabba, Binna í Gröf, Helga
Bergvins, Jóa Páls og Ella á Sjö-
stjörnunni. Það var alltaf mjög gott
samband milli Ella og pabba.
En það sem líklega kom í veg fyrir
að ég legði sjómennskuna fyrir mig
var sjóveikin. Ég var alltaf sjóveikur.
Ég var eitt sumar með pabba á hum-
arveiðum og ákvað eftir það að reyna
þetta ekki meira. Pabbi var sjóveik-
ur alla sína tíð en harkaði það af sér.
Það hlýtur oft að hafa verið erfitt.“
Skipaði Sighvati að
halda áfram að vinna
„Þegar ég var átján ára ákvað ég
að prófa eitthvað nýtt og fór upp á
land. Vann í Reykjavík í tvö sumur,
bæði hjá ÁTVR og svo í bygging-
arvinnu hjá sonum Jóns í Berjanesi.
Og svo nokkra mánuði í síld-
arbræðslunni hjá Alla ríka á Eski-
firði. Ég reyndar elti konuefnið
þangað austur. Við Gulla höfðum
kynnst hér í Eyjum á vertíð og svo
elti ég hana austur. Eitthvað hefur
hún væntanlega séð við þennan strák
því að hún fékk fósturpabba sinn til
að útvega mér vinnu þar. En svo
ákváðum við að flytja til Eyja og
hefja búskap þar.
Ég hafði alltaf unnið í Fiskiðjunni.
En rétt eftir tvítugt var mér boðin
verkstjórastaða í Vinnslustöðinni og
ég tók því. Þar hef ég verið síðan. Ég
byrjaði sem verkstjóri í tækjunum
og var þar í tvö eða þrjú ár, í oft
stormasamri sambúð við Sighvat
Bjarnason eldri, sem þá var fram-
kvæmdastjóri. Við vorum ekki alltaf
sammála. En það góða við Sighvat
var að hann sætti sig alveg við að
menn væru honum ekki alltaf sam-
mála. Það var kraftur í Sighvati og
oft hávaði. Einu sinni skellti ég hurð-
um og fór. Tilkynnti að ég væri hætt-
ur. Svo töluðu menn saman í róleg-
heitum og allt féll í ljúfa löð.
Sighvatur var harður karl og skap-
mikill. En ég kunni vel við hann.
Hann sagði alltaf meiningu sína um-
búðalaust og maður vissi hvar maður
hafði hann. Sighvatur átti það til að
taka til hendinni ef honum fannst
þurfa. Einhverju sinni í hrotu á ver-
tíð var aðkomumaður að vinna við að
gogga fisk inn á færibandið í aðgerð-
inni. Þá kom Sighvatur þar í frakk-
anum og lakkskónum, greip sting og
fór að aðstoða hann. Eftir skamma
stund kom maður sem þurfti að tala
við Sighvat og hætti hann þá að
gogga og var góða stund á tali við
þann aðkomna. Svo veit hann ekki
fyrr til en sá með gogginn, sem hann
hafði verið að aðstoða, kemur aðvíf-
andi og spyr með þjósti hver and-
skotinn þetta sé, hvort hann ætli
ekki að fara að koma sér að verki.
Þessu atviki hafði Sighvatur gaman
af.
Svo tók Stefán Runólfsson við, síð-
an Bjarni Sighvats, Sighvatur yngri
og nú er Sigurgeir Brynjar, eða
Binni framkvæmdastjóri. Þetta voru
og eru allt prýðismenn, allir með sína
kosti og galla eins og gengur og þeir
sættu sig allir við mig fyrir rest.“
Bubbi tók húsvörðinn í gíslingu
„Og vinnufélagarnir eru margir
minnisstæðir. Margir hafa átt langan
starfsaldur í Vinnslustöðinni. Systa á
Vegamótum var þar í 50 ár, Ingi Þór-
arins í 54 ár samtals hjá Fiskiðjunni
og Vinnslustöðinni. Aðrir minn-
isstæðir eru t.d. Hermann félagi,
Stefán í Akurey og Reynir trölli. Svo
voru oft ýmsir sérstakir karakterar
sem seinna urðu landsþekktir. Bubbi
Morthens vann t.d. undir minni
stjórn en ég man lítið eftir honum
nema þegar hann ætlaði að gera upp-
steyt og tók húsvörðinn í gíslingu.
Svo náði hann ekki í neinn með sér
og ekkert varð úr þessu. Ég held að
hann hafi verið í einhverju rugli á
þessum tíma.
Einum man ég líka eftir sem vann
eina vertíð hjá okkur í mikilli törn.
Hann fór í þrjúkaffi einn daginn og
mætti svo ekki eftir kaffið. Það varð
að setja annan í verkið hans. Morg-
uninn eftir mætti hann ekki heldur.
Einhverjir höfðu af honum áhyggjur
og vildu fara að leita. Ekki var það
nú gert. En svo eftir þrjúkaffið
mætti hann til vinnu eins og ekkert
hefði ískorist og skildi ekkert í að
annar skyldi vera kominn í starfið
hans. Þá hafði hann daginn áður far-
ið upp á verbúð og ætlað aðeins að
leggja sig. Vaknaði svo sólarhring
Þrátt fyrir alla tækni og allt stálið
á fólkið mestan þátt í þróuninni
Ingi Árni Júlíusson er flestum hnútum kunnugur
í fiskvinnslu. Hann varð sextugur í sumar og er
búinn að vera verkstjóri í Vinnslustöðinni í 40 ár.
Raunar er starfsaldurinn í frystihúsi orðinn 50 ár
því að hann byrjaði tíu ára gamall í humrinum í
Fiskiðjunni. Gífurlegar breytingar hafa orðið í
fiskvinnslunni á þessum árum. Í spjalli við Sig-
urgeir Jónsson segir Ingi frá sjálfum sér og við-
burðaríkum starfsferli.
Morgunblaðið/Sigurgeir
Þróun Ingi segir að mesta byltingin í vinnslunni hafi orðið í síldinni. Þar
vinna vélar nú megnið af vinnunni.
» Það þarf að gefa að-
ildarríkjunum skýrar
heimildir til þess að taka
hin brotlegu skip og
færa til hafnar.