Morgunblaðið - 02.04.2007, Blaðsíða 4

Ný stefna Til tals kom að loka fyrir umferð í miðborg Óslóar vegna svif-
ryks. Líkt og hér er rykbinding að verða hluti af rekstri gatnakerfisins.
TILRAUNIR Norðmanna með ryk-
bindingu akvega í Bergen, Þránd-
heimi og Ósló gefa tilefni til bjart-
sýni um að takast muni að draga
verulega úr svifryksmengun í borg-
um landsins. Þetta er mat Pål Berg-
er, framkvæmdastjóra norska fyr-
irtækisins GC Rieber, sem telur
aðferðina geta nýst vel hér á landi.
Berger kynnti niðurstöður til-
raunanna á fyrirlestri á vegum Salt-
kaupa í Hafnarfirði fyrir helgi, þar
sem hann rakti viðbrögð Norð-
manna við svifryksmengun und-
anfarin ár. Líkt og hér hefur meng-
unin verið þar í brennidepli og
gaumur gefinn að heilsufarslegum
áhrifum hennar.
Jón Rúnar Halldórsson, fram-
kvæmdastjóri Saltkaupa, telur að-
ferðina munu marka þáttaskil í
mengunarvörnum hér. Hún hafi ver-
ið notuð hér í tilraunaskyni á síðustu
tveimur árum en nú standi til að
taka hana í almennari notkun.
Jón Rúnar segir aðspurður borg-
aryfirvöld hafa gefið í skyn að þau
hafi áhuga á slíkum aðgerðum.
„Borgaryfirvöld hafa gefið það út
að þau muni fara í þær aðferðir sem
þarf til að halda svifryksmengun í
skefjum eins og hægt er. Öllum er
ljós sú staðreynd að svifryk er
heilsuspillandi og því verður ekki hjá
því komist að leggja út í kostnað til
þess að draga úr menguninni. Heil-
brigðisyfirvöld í Noregi hafa tekið
þetta mjög alvarlega.“
Svifrykið minnkaði verulega
Að sögn Bergers hófu Norðmenn
að nota magnesíumklóríðblöndu til
að rykbinda vegi á þurrum sum-
ardögum þegar árið 1985 með góð-
um árangri. Aðferðinni var síðan
beitt í jarðgöngum í Bergen og var
reynslan af því svo góð að tilefni
þótti til að skoða mun víðtækari
notkun hennar.
Úr varð að gerðar voru tilraunir
með notkun blöndunnar við rykbind-
ingu í tveimur borgarhlutum í
Þrándheimi, Rosendal og Elgeseter,
yfir vetrarmánuðina í upphafi þessa
áratugar. Þurrir akvegir voru sóp-
aðir á þriðja tímanum að nóttu með
litlum hreinsibílum og blöndunni
sprautað á yfirborðið í kjölfarið.
Niðurstöður mælinga í Elgeseter
benda til að magn svifryks af korna-
stærðinni 10 míkrómetrar eða þar
yfir, í hverjum rúmmetra andrúms-
lofts, hafi minnkað um 47%. Magn
ryks af stærðinni 2,5–10 míkrómetr-
ar minnkaði um 51% og ryk undir 2,5
míkrómetrum, hættulegasta tegund
svifryks, minnkaði um 39%. Áhrifin
voru mun minni í Rosendal og er það
einkum rakið til þess, að eldiviður er
brenndur í heimahúsum á svæðinu.
Árangurinn í Elgeseter kemur vel
í ljós þegar litið er á sólarhringsgildi
svifryks af kornastærðinni tíu
míkrómetrar á vetrum á árunum
2000 til 2004, þegar rykbinding og
minni notkun nagladekkja eru taldar
eiga þátt í að magnið minnkaði 36%.
Nú standa yfir tilraunir með slíka
rykbindingu í Ósló og að sögn Berg-
ers hafa þær mælst vel fyrir, aukin
vitund um skaðsemi svifryksmeng-
unar eigi þátt í að almenningur setji
ekki fyrir sig kostnaðinn við að ráð-
ast í slíkar aðgerðir. Vitað sé um
dauðsföll af völdum mengunarinnar.
„Allir hafa áhyggjur af mengun-
inni,“ segir Berger. „Allir verða að
hjálpast að við að hreinsa loftið.“
Gúmmíið veldur líka mengun
GC Rieber er stærsti saltsali Nor-
egs og nemur sá þáttur starfsem-
innar um fjórðungi af um 11 millj-
arða kr. ársveltu fyrirtækisins.
Spurður um umræðuna um or-
sakavalda svifryksins í Noregi segir
Berger þá almennt vera álitna
nokkra samverkandi þætti. Skuld-
inni hafi verið skellt á nagladekkin
og ársgjald sem svarar um 13.000 ís-
lenskum kr. lagt á notkun þeirra. Nú
sé hins vegar viðurkennt að gúmmí-
agnir af annars konar dekkjum geti
einnig valdið rykmengun en að hann
sé þó andvígur nagladekkjunum.
Inntur eftir reynslu Norðmanna
af gatnaþvotti til að draga úr svif-
ryksmenguninni segir Berger að litl-
ir hreinsibílar hafi verið notaðir í
Þrándheimi sem hafi ekki reynst
geta hreinsað ryk af kornastærðinni
undir 2,5 míkrómetrum.
Það sama megi segja um mjög
dýra og stærri bíla í Ósló sem hafi
gert takmarkað gagn. Því sé ryk-
binding og náttúruleg hreinsun með
úrkomu betri og ákjósanlegri leið.
Þótt fullkomnir hreinsibílar kalli á
töluverða fjárfestingu er magn-
esíumklóríð ekki ódýr kostur.
Jón Rúnar segir þessa lausn vera
þá hagkvæmustu sem nú þekkist.
Það að Norðmenn noti þessa aðferð
staðfesti það að hans mati.
Aðspurður hvernig hálkueyðing
hér fari nú fram segir Jón Rúnar að
ýmist sé eingöngu dreift þurrsalti
eða þurrsalti með saltpækli. Ekki
hafi verið gerðar neinar tilraunir
með notkun magnesíumklóríðs til
hálkueyðingar hér. Það sé vel þess
virði að skoða þann möguleika nán-
ar. Reynsla Norðmanna af notkun
magnesíumklóríðupplausnar ásamt
þurrsalti sé mjög jákvæð.
Tilraunir Norðmanna með
rykbindingu gefa góða raun
4 MÁNUDAGUR 2. APRÍL 2007 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Skógarhlíð 18 – 105 Reykjavík – sími 591 9000
Akureyri – sími 461 1099 • Hafnarfirði – sími 510 9500
www.terranova.is
Terra Nova býður frábær kjör á
ferðum til Tallinn í Eistlandi í
apríl. Tallinn er í dag afar vin-
sæll áfangastaður í borgarferð-
um, enda býður borgin upp á
einstakt mannlíf, menningu og
skemmtun. Þetta er yndislegur
tími í borginni, vorið á fleygi-
ferð og borgin skartar sínu
fegursta.
Tallinn
23. og 26. apríl
frá kr. 29.990
- SPENNANDI VALKOSTUR
Verð kr. 29.990 - flug + gisting
Flug, skattar og 3 nætur á Hotel Shnelli
m/morgunverði. 23. - 26. apríl. Netverð á mann
Verð kr. 39.990 - flug + gisting
Flug, skattar og 3 nætur á Hotel Shnelli
m/morgunverði. 26. - 29. apríl. Netverð á mann.
Ótrúleg kjör - flug og gisting
„VIÐ höfum fylgst með því sem er að gerast í kringum okkur í þessum efn-
um og í framhaldi af því köllum við eftir atvikum í sprautubíla til þess að
þrífa og sópa götur þegar þornar upp á veturna,“ segir Eysteinn Haralds-
son, forstöðumaður tækni- og umhverfissviðs Garðabæjar, um þá ákvörð-
un að auka hreinsun gatna í bænum og jafnvel rykbinda vegi til að draga
úr svifryksmengun. „Þetta fær núna aukið vægi hjá bæjarfélaginu. Þetta
hefur ekki mikið verið gert áður og við erum að vona að þetta haldi í lág-
marki eða geti minnkað svifryksmengun og ætlum okkur að auka þetta og
fara síðan út í sprautun á götum ef með þarf. Við ætlum að vera algerlega
á tánum í þessum efnum.“
Aðspurður hvort jafnvel verði gengið svo langt að rykbinda göturnar
svarar Eysteinn því játandi, einnig standi til að sópa meira á sumrum. Sá
möguleiki sé fyrir hendi að fá lánaðan búnað frá Reykjavíkurborg til að
mæla og fylgjast með svifryksmenguninni í Garðabæ. Hann segir tækni-
menn hafa vitað af svifrykinu en að aukin umræða að undanförnu eigi sinn
þátt í aukinni vitund almennings um loftmengun.
„Í framhaldi af þessu eru allir að velta fyrir sér hvernig bregðast megi
sem best við þessu vandamáli. Þetta eru ekki bara nagladekkin þó að þau
séu stór hluti af þessu, það eru mótvægisaðgerðirnar sem okkur ber
skylda til að vaka yfir.“
Verða „algerlega á tánum“
GRÍMUR Gíslason,
fréttaritari Ríkisút-
varpsins á Blönduósi,
andaðist sl. laugar-
dag, 31. mars, á 96.
aldursári. Grímur
fæddist 10. janúar
1912 í Þórormstungu í
Vatnsdal. Hann gekk
að eiga Sesselju Svav-
arsdóttur frá Akra-
nesi árið 1941 og hófu
þau búskap í Saurbæ
vorið eftir. Bjuggu
þau þar til vorsins
1969 er þau fluttu á
Blönduós þar sem
Grímur vann á skrifstofu Kaup-
félags Húnvetninga. Grímur var af-
ar félagslyndur og gegndi fjölda
trúnaðarstarfa fyrir samfélagið.
Hann var m.a. oddviti í Áshreppi
og starfaði mikið að félagsmálum á
Blönduósi og víðar. Meðal annars
var hann virkur í Lionshreyfing-
unni og söng í kirkjukórum í um
sjö áratugi, nú síðast í desember sl.
Árið 2002 var Grímur
gerður að heiðurs-
borgara Blönduóss
vegna starfa sinna að
fjölmiðlun, veðurat-
hugunum og heilla-
drjúgu félagsmála-
starfi. Ári síðar hlaut
hann fálkaorðuna fyrir
störf að félags- og
byggðamálum. Grímur
starfaði sem veðurat-
hugunarmaður í 25 ár
og lét af starfinu árið
2003. Á síðasta ári var
honum til heiðurs reist
afsteypa af veðurspá-
manninum eftir Ásmund Sveinsson
í miðbæ Blönduósbæjar. Eiginkona
Gríms andaðist árið 2000 en þau
eignuðust fjögur börn. „Þetta er
Grímur Gíslason sem talar frá
Blönduósi“ voru ætíð lokaorð í
fréttapistlum hans úr Austur-
Húnavatnssýslu og má segja að
hver sá sem með fréttunum fylgd-
ist muni þau.
Grímur Gíslason
Andlát
HANNA Birna Kristjánsdóttir,
formaður skipulagsráðs Reykja-
víkur, segir að farið verði vel yfir
sjónarmið íbúa við Laugardal, en
þeir hafa gagnrýnt áform um að
reisa íbúðarhús í austanverðum
Laugardal.
Hanna Birna
sagði að tillaga
um tvö lágreist
hús, samtals um
450 fermetra,
hefði verið
auglýst. Þessi
tillaga hefði ver-
ið lögð fram til
að koma á móts
við óskir Ör-
yrkjabandalags
Íslands sem
hefði haft áhuga
á þessu um-
hverfi. Algjör
samstaða hefði
verið um tillög-
una í skipulags-
ráði.
Aðalskipulag
gerir ráð fyrir
íbúabyggð
„Við hlustum auðvitað á sjón-
armið íbúa sem fram hafa komið
og munum fara vel yfir þau,“ sagði
Hanna Birna.
Samkvæmt aðalskipulagi
Reykjavíkur er gert ráð fyrir íbúa-
byggð á þessu svæði, en það er þó
skilgreint sem grænt í deiliskipu-
lagi.
Húsin tvö sem gerð er tillaga
um að reist verði á þessum stað
eru samtals með 12 einstaklings-
íbúðum. Gert er ráð fyrir að sex
íbúðir verði sambýli á vegum Ör-
yrkjabandalagsins. Ekki er hins
vegar búið að ganga frá því hverjir
verða í hinum íbúðunum, en gert
er ráð fyrir að þar verði einnig
sambýli.
Brýn þörf fyrir
húsnæðið
Sigursteinn Másson, formaður
Öryrkjabandalagsins, sagði að
fyrirhugað væri að reisa svokölluð
kjarahús fyrir geðfatlaða, en
sambærileg hús væru til dæmis á
Akureyri. Um væri að ræða fimm
60 fermetra íbúðir og eina
þjónustuíbúð. Þessar íbúðir væru
hugsaðar fyrir geðfatlaða sem
hefðu þurft að dvelja á stofnunum
áratugum saman. Þessir öryrkjar
þyrftu að eiga aðgang að sólar-
hringsþjónustu og það væri því
ekki hægt að útvega þeim venju-
legt íbúðarhúsnæði. Það væri for-
senda fyrir því að hægt væri að
endurhæfa þessa einstaklinga að
þeir kæmust í nýtt húsnæði.
Sigursteinn sagðist ekki telja
rétt að tala um fjölbýlishús. Þetta
væru hús á tveimur hæðum. Hann
sagðist ekki telja líklegt að umferð
ykist mikið á svæðinu með tilkomu
þessara húsa. Íbúar þeirra keyrðu
ekki bíl, a.m.k. ekki enn sem kom-
ið væri.
Sátt skapist um
verkefnið
Sigursteinn sagði að mikil þörf
væri fyrir þetta húsnæði. Hann
sagðist vonast til þess að sátt
skapaðist um þetta verkefni. Það
væri forsenda fyrir því að hægt
væri að bæta stöðu geðfatlaðra að
borginni tækist að útvega lóðir
fyrir þau hús sem fyrirhugað væri
að byggja.
Hlustað
verði á
sjónar-
mið íbúa
Hanna Birna
Kristjánsdóttir
Fyrirhugað íbúðar-
hús Öryrkjabanda-
lagsins í Laugardal
Sigursteinn
Másson
Pål Berger er fram-
kvæmdastjóri stærsta
saltsala Noregs.
Baldur Arnarson
ræddi við hann og Jón
Rúnar Halldórsson hjá
Saltkaupum um leiðir
til rykbindingar.
Jón Rúnar
Halldórsson
Pål
Berger