Morgunblaðið - 02.04.2007, Blaðsíða 22

22 MÁNUDAGUR 2. APRÍL 2007 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
Í NÚTÍMASAMFÉLAGI er
mikilvægt að styrkja og efla vett-
vang fyrir neyt-
endavernd. Það er á
ábyrgð neytenda að
vera virkir þátttak-
endur við að veita fyr-
irtækjum og stjórn-
völdum aðhald.
Neytendur eru
stærsti hagsmunahóp-
urinn, því við erum öll
neytendur í okkar
samfélagi. Hvað er
neytendavernd? –
Neytendavernd felst í
því að fylgjast með og
hafa áhrif á það sem
fer fram á hinum al-
menna markaði og í umboði stjórn-
valda.
Lækkun matarskatts er dæmi
um stjórnvaldsaðgerð þar sem
neytendur hafa lykilhlutverki að
gegna því hagsmunirnir eru
þeirra. Neytendasamtökin hafa
brugðist við með þeim hætti að
stofna til neyt-
endavaktar, þar sem
almenningi gefst tæki-
færi á að nálgast
eyðublöð á heimasíðu
samtakanna,
www.ns.is og skrá
verðbreytingar á ein-
stökum vörum og síð-
an senda þær til sam-
takanna sem fylgist
með óeðlilegum ver-
breytingum.
Neytendasamtökin
byggjast á þeirri meg-
instefnu að stuðla að
og styrkja neyt-
endavernd. Verkefni samtakanna
eru margþætt og birtast m.a. í því
að vera:
1. Vettvangur verð- og gæða-
samanburðar einstakra vara hér á
landi og erlendis. Upplýsingaveita
er starfrækt á heimasíðu samtak-
anna, www.ns.is, í gegnum öflugt
alþjóðlegt samstarf sem auðveldar
almenningi að gera þennan sam-
anburð. Hér er um að ræða að-
gengilegan vettvang fyrir neyt-
endur sem geta treyst því að um
sé að ræða óháðar og réttar upp-
lýsingar um viðkomandi vöru.
2. Vettvangur fyrir ráðgjöf og
móttöku kvartana, sem felst í því
að taka á móti kvörtunum vegna
vöru eða þjónustu, skrá þær og
fylgja þeim eftir þar sem við á.
3. Þátttakendur í alþjóðlegu
kvörtunarferli sem búið er að
koma upp á EES-svæðinu. Þetta
kvörtunarferli nær til allra aðild-
arríki á EES-svæðinu. Neytenda-
samtökin sinna þessu hér á landi
samkvæmt samningi við við-
skiptaráðuneytið.
4. Vettvangur sem veitir sér-
tæka ráðgjöf og stuðning við ein-
staklinga vegna einstakra hags-
munamála neytenda, t.d. studdu
samtökin einstakling í baráttunni
við að ná rétti sínum fram vegna
samráðs olíufélaganna. Hér um að
ræða mál sem er fordæmisgefandi
og sem getur opnað farveg fyrir
aðra einstaklinga til að fá sínum
rétti framgengt.
5. Vettvangur umbóta á löggjöf
til hagsbóta fyrir neytendur. Hér
er um að ræða mikilvægt umsagn-
arhlutverk um gerð fjölmargra
laga og reglugerða sem snúa að
hagsmunum neytenda.
Það er þín ábyrgð, sem neyt-
anda, að vernda hagsmuni neyt-
anda. Því hvetjum við þig lesandi
góður til að ganga í Neytenda-
samtökin og styrkja stöðu og vett-
vang neytenda með því að taka
virkan þátt í neytendavernd.
Styrkjum stöðu neytenda!
Anna Margrét Jóhannesdóttir
skrifar um tilgang Neytenda-
samtakanna
»Neytendasamtökinbyggjast á þeirri
meginstefnu að stuðla
að og styrkja neyt-
endavernd.
Anna Margrét
Jóhannesdóttir
Höfundur situr í stjórn Neytenda-
samtakanna.
ÁHRIF af áratugalangri
óstjórn í umferðar- og skipu-
lagsmálum höfuðborgarsvæð-
isins verða nú æ augljósari.
Hlutar borgarinnar breytast í
bílaeyðimörk á hverjum degi
með tilheyrandi mengun og
slysahættu. Skuggi einkabílism-
ans teygir sig yfir borg-
arhverfin og börnin okkar eru
hætt að ganga.
Þá rísa bæjarstjórar á höf-
uðborgarsvæðinu upp og krefj-
ast 7–9 milljarða til aukinna
vegaframkvæmda. Þannig á að
koma á móts við aukna umferð
og fjölgun bíla. Í stað fjórfalds
ljósorms á leið inn til Reykja-
víkur á hann að verða sexfaldur
eða áttfaldur. Hvílík framtíð-
arsýn! Fleiri bílar munu einnig
þurfa sitt pláss á leiðarenda og
blikkið mun leggja miðborgina
enn frekar undir sig. Eða þá að
suðvesturhornið verður loks al-
vörubílaborg, án nokkurs
kjarna. Eitt atkvæði í hverjum
bíl, takk fyrir, og við setjum
svifrykið í stokk!
Ó, þið náttúrubörn Íslands
sem sitjið á kaffihúsunum, hvar
er rödd ykkar nú? Munuð þið
slást í för með þessum hug-
umstóru mönnum sem nú banka
upp á hjá fjárlaganefnd í að-
draganda kosninga og biðja um
7–9 milljarða í malbik og
steypu? Mönnum sem af ein-
skærri umhyggjusemi fyrir út-
svarsgreiðendum tímdu ekki að
láta örfáar milljónir í almenn-
ingssamgöngukerfið í fyrra?
Mannkynssagan kennir okkur
að á þrengingatímum eru það
frumlegar og djarfar lausnir
sem skilja eftir sig spor. Fram-
búðarlausn á umferðarvanda
höfuðborgarsvæðisins fæst ekki
með því að byggja stærri um-
ferðarmannvirki fyrir fleiri bíla,
þar sem einn maður tekur með
sér tonn af blikki í vinnuna.
Hún felst í því að ráðast nú ein-
usinni í raunverulegar end-
urbætur á almennings-
samgöngukerfinu, laga það að
þörfum notenda og gefa því for-
gang fram yfir einkabílinn. En
til þess þarf pólitískan kjark og
á honum er skortur um þessar
mundir.
Áskell Örn Kárason
Umferðarhnútur
Höfundur er sálfræðingur og býr í
Reykjavík en er að flytja út á land.
ANNA Kristín
Gunnarsdóttir alþing-
ismaður skrifar alveg
stórfurðulega grein í
Morgunblaðið sl. mið-
vikudag. Greinin er
sögð vera svar við
grein minni í blaðinu
frá 24. þessa mán-
aðar. Þegar að er gáð
eru skrifin víðsfjarri
yfirlýstum tilgangi. Í
rauninni er greinin
líkt og opinberun þess
að þessi þingmaður
Samfylkingarinnar
hafi gert þingmenn úr Frjálslynda
flokknum að leiðtogum lífs síns og
verði henni að góðu.
Hún rifjar upp, en fer rangt
með, það sem eftir mér var haft
fyrir kosningarnar árið 1995. Þar
lýsti ég því yfir að ég styddi ekki
ríkisstjórn sem ekki gerði breyt-
ingar á kvótakerfinu. Þetta var
sagt í kjölfar mikilla umræðna sem
höfðu orðið um fiskveiðistjórn-
arkerfi smábáta, stöðu þeirra og
þýðingu fyrir Vestfirði. Þess er
skemmst að minnast að á kjör-
tímabilinu urðu grundvallarbreyt-
ingar á þessu kerfi. Þar með var
lagður grundvöllur að stórauknum
fiskveiðiréttindum smábáta, þess
hluta flotans sem nú eru kallaðir
krókaleyfisbátar.
Þetta var ekki óumdeilt. Æ síðan
hefur það verið harðlega gagnrýnt
að hlutur þessara báta hafi vaxið
og á kostnað annarra skipa.
Ástæðan fyrir því að ég og fleiri
lögðumst á árarnar fyrir þessa
báta var einföld. Við töldum að
með því sköpuðum við skjól fyrir
minni byggðir og veittum þeim
rétt. Og það tókst. Staðreyndirnar
tala sínu máli.
Hvað gerði hún sjálf?
Svo lætur Anna Kristín eins og
hún harmi að dagakerfi smábáta sé
ekki enn við lýði. En gáum nú að.
Hvað ætli hún og hennar flokkur
hafi haft um þau mál að segja?
Fyrir síðustu kosningar boðaði
flokkur hennar að fyrna skyldi
veiðirétt dagabáta,
rétt eins og annarra
skipa og báta í land-
inu. Fyrst átti senni-
lega að klippa af
sunnudaga, svo mánu-
daga og svo koll af
kolli. Um málefni
dagabáta stóðu hins
vegar mikil átök. Öll-
um var ljóst að
óbreytt gat dagakerfið
ekki gengið og við-
leitni okkar margra –
og meðal annars daga-
bátaeigenda sjálfra –
gekk út á að setja inn í það sókn-
artakmarkandi þætti. Niðurstaðan
varð hins vegar sú að þessir bátar
fóru inn í krókaaflamarkið og
fengu verulegar aflaheimildir.
Fjórfaldar heimildir miðað við það
sem lá til grundvallar þegar þess-
um bátum var markaður sess í
fiskveiðistjórnarkerfinu, sem bátar
er lutu sóknarstýringu. Flokks-
félagar Önnu Kristínar fluttu af
þessu tilefni fjálglegar ræður um
þau miklu veiðiréttindi sem væri
verið að afhenda útgerðarmönnum
þessara smábáta, sem að jafnaði
voru bátar á landsbyggðinni. Ég
trúi því að þeir hafi ekki vakið
máls á þessu vegna þess að verið
væri að þeirra dómi að fara illa
með þennan bátaflokk sem hún
þykist nú bera fyrir brjósti; eða
hvað?
Anna Kristín Gunnarsdóttir sat
á Alþingi þegar þetta átti sér stað.
Hún þagði sem fastast í umræðum
um málið, en fylgdi félögum sínum
í Samfylkingunni samviskusamlega
að málum. Ekki með andstöðu við
lagabreytingarnar, heldur með því
að sitja hjá.
Við sama heygarðshornið
Það er svo athyglisvert að Anna
Kristín er við það heygarðshorn,
sem við höfum séð svo vel síðustu
misserin. Þaðan sem gagnrýnin fer
fram. Hvergi örlar á tillögum. Hins
vegar er þess freistað að gera lítið
úr gagnsemi þess fyrir byggðirnar
að sá hluti flotans sem er uppi-
staðan í veiðum minni byggðanna
hefur fengið stóraukinn veiðirétt. –
Það gagnast kannski í Bolung-
arvík, segir þingmaðurinn, en ekki
miklu víðar. Heyr á endemi! Það er
eins og þingmaðurinn fari um land-
ið með bundið fyrir augun og eyr-
un. Trúir hún því virkilega að stór-
aukinn veiðiréttur smábáta vítt og
breitt í byggðum landsins hafi
engu breytt? Kannski trúir hún því
sjálf, ef marka má skrifin, en þá er
það sennilega upptalið.
Vissulega eiga ýmis sjávarpláss
undir högg að sækja. Sannarlega
hafa þau ýmis misst veiðiréttinn.
Og aldrei nokkurn tímann hef ég
haldið því fram að við sjávarsíðuna
sé allt í himnalagi. Því fer fjarri.
Þvert á móti vitum við að á ýmsum
stöðum er háð mikil og erfið varn-
arbarátta. Fyrir því eru marg-
víslegar ástæður, sem hér verða
ekki raktar. En þessi sannindi gefa
ekki reyndum stjórnmálamanni af
landsbyggðinni, eins og Önnu
Kristínu Gunnarsdóttur, tilefni til
slíkra dómadags sleggjudóma og
einfaldana sem þeirra, sem hún
viðhefur í grein sinni.
Mér dettur á hinn bóginn ekki
einu sinni í hug að kalla eftir henn-
ar úrræðum. Það tel ég löngu orðið
fullreynt. En eitt var þó athygl-
isvert. Þingmaðurinn nefndi ekki
fyrningarleið Samfylkingarinnar á
nafn í grein sinni nú síðast. Í þetta
sinn fór hún því ekki algjöra erind-
isleysu. Hún hefur því væntanlega
lært af mistökum flokksins síns.
Það er heilmikill áfangi og hann
skiptir máli. Við skulum ekki van-
meta það.
Dómadags sleggjudómar
Einar K. Guðfinnsson
svarar grein Önnu
Kristínar Gunnarsdóttur
» Það er eins og þing-maðurinn fari um
landið með bundið fyrir
augun og eyrun.
Einar K. Guðfinnsson
Höfundur er sjávarútvegsráðherra.
Á ÞESSU kjörtímabili hafa
verulegir fjármunir verið settir í
barnabætur og stuðning við
barnafjölskyldur. Var þetta gert
að mestu leyti í tveimur stórum
þrepum 2006 og 2007. Barnabæt-
ur hafa frá árinu 2003 hækkað
um 3,1 milljarð að krónutölu og
ríflega 2,1 milljarð umfram verð-
lag. Ótekjutengdar barnabætur
sem greiddar eru til barna undir
7 ára hafa hækkað um tæplega
60% á kjörtímabilinu og skerð-
ingarmörk barnabóta sem eru
tekjutengdar hafa hækkað um
sama hlutfall. Þá er rétt að
minnast þess að barnabætur eru
nú ekki aðeins greiddar til 16
ára aldurs eins og áður var held-
ur miðast greiðslurnar við 18 ára
aldurinn. Hækkun bóta, lækkun
skerðingarhlutfalla og hærri ald-
ursmörk gera það að verkum að
barnafjölskyldur hafa að jafnaði
fengið meiri kaupmáttaraukn-
ingu en aðrir þjóðfélagshópar.
Þó hefur kaupmáttaraukning
orðið mjög veruleg hjá öllum
hópum.
Árni M. Mathiesen
Barnabætur hafa
hækkað um
ríflega 3 milljarða
Höfundur er fjármálaráðherra.
GLÆSILEG þátttaka í íbúa-
kosningum um stækkun álversins
í Straumsvík endurspeglar skýrt
þann breiða stuðning sem er við
að íbúar fái í auknum mæli að
koma beint að stórum ákvörð-
unum sem skipta miklu um þróun
samfélagsins. Kosningarnar voru
eðlilegt framhald þess að árið
2002 setti Samfylkingin inn
ákvæði í samþykktir Hafnarfjarð-
arbæjar sem tryggja að bæj-
arstjórn beri að leggja þau mál
sem hún álítur vera mjög þýðing-
armikil fyrir bæjarfélagið í dóm
kjósenda. Í kosningunum 2006
sagði Samfylkingin í Hafnarfirði
skýrt að þannig yrði staðið að
verki þegar stækkun álversins í
Straumsvík væri annars vegar.
Íbúar Hafnarfjarðar hafa sýnt
stuðning sinn við þessa stefnu í
tvígang á einu ári. Fyrst með því
að velja Samfylkinguna áfram til
forystu í síðustu bæjarstjórn-
arkosningum og ekki síður nú um
helgina þegar nær 80% íbúa bæj-
arins mæta á kjörstað. Í þing-
kosningunum 12. maí nk. mun
Samfylkingin áfram leggja
áherslu á að lýðræðisleg vinnu-
brögð verði aftur hafin til öndveg-
is í íslenskum stjórnmálum. Þar
hafa aðrir stjórnmálaflokkar farið
undan í flæmingi, verið á móti eða
sýnt áhugaleysi. Samfylkingin vill
hinsvegar gera landið að einu
kjördæmi, taka upp þjóð-
aratkvæðagreiðslur þegar það á
við og stuðla að því að innleiða
beinar kosningar um þýðing-
armikil mál á sveitarstjórnarstigi,
líkt og í Hafnarfirði. Við viljum
tryggja lýðræðisleg mannréttindi.
Samfylkingin hræðist ekki beint
íbúalýðræði. Við treystum íbúun-
um landsins.
Gunnar Svavarsson
Lýðræðismál
í öndvegi
Höfundur er oddviti Samfylking-
arinnar í Suðvesturkjördæmi.