Morgunblaðið - 12.05.2007, Page 12

12 LAUGARDAGUR 12. MAÍ 2007 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Kjördagur hefur í gegnum tíðina verið mikill hátíðisdagur. Eldri kynslóðin rifjar oft upp með nokkrum söknuði þegar allir fóru í sitt fínasta
púss og þótti jafnvel dónaskapur að mæta ekki uppáklæddur á kjörstað. Halla Gunnarsdóttir kíkti á gamlar myndir af kjördegi og spjall-
aði við reynslubolta um allt land sem deildu með henni skemmtilegum sögum tengdum kosningum, framboði og kjördegi. Sumar hafa
eflaust breyst örlítið í förum manna á milli en aðrar eru dagsannar.
Spaugileg atvik og þjóð í sparifötum
Morgunblaðið/RAX
Á kjörstað Stemningin á kjörstöðum lands-
ins hefur breyst með tímanum. Þessi mynd
er frá 2003 en drengurinn þarf að bíða að-
eins lengur með að kjósa sjálfur.
Ljósmynd/Karl Christian Nielssen
Í sparifötunum Kjördagur hefur í gegnum tíðina verið mikill hátíðisdagur og fólk fór að öllu jöfnu í sitt fínasta
púss. Þessi mynd er tekin í Reykjavík á kjördag á 4. áratugnum, með Sundhöllina í baksýn.
Morgunblaðið/Ólafur K. Magnússon
Þyrpst á kjörstað Stundum getur skapast örtröð á kjörstað þótt skipulag-
inu fari sífellt fram. Þarna má sjá kjósendur fyrir utan Miðbæjarskólann í
Reykjavík og öryggismál virðast vera í góðum höndum.
Í þriðja lagi
er hún dauð
ÁÐUR fyrr tíðkaðist það að fram-
bjóðendur úr sömu kjördæmum
ferðuðust saman í bílum milli fram-
boðsfunda, jafnvel þótt um hat-
römmustu andstæðinga væri að
ræða. Gefum Sverri Hermannssyni
orðið:
„Það eru til nokkrar útgáfur af
þessari sögu en hún segir af fram-
bjóðendunum Árna Eylands og Páli
Zóphóníassyni úr Norður-
Múlasýslu sem voru á leið saman í
bíl. Þeir voru að aka niður Jökuldal
norðan Jökulsár. Þegar þeir nálg-
ast brúna vill Árni endilega
skreppa heim að bæ austan við ána
og heimsækja hana Guðrúnu sína.
Páll þvertekur fyrir það og þeir
þræta um þetta. Árni segist endi-
lega vilja tala við hana Guðrúnu
sína, enda sé hún kjósandi sinn.
Þetta heldur áfram þar til Páll seg-
ir: Í fyrsta lagi heitir hún ekki
Guðrún heldur Ingibjörg. Í öðru
lagi kýs hún mig en ekki þig. Og í
þriðja lagi er hún dauð.“
Svefnpillur eða
blóðmeinafræði
Í AÐDRAGANDA kosninga verða
frambjóðendur, jafnt sem aðrir
þátttakendur í baráttunni, heldur
tuskulegir af miklum þeytingi og
endalausri vinni. Þegar svo lagst
er til hvílu á örþreytt fólkið oft
erfitt með að festa svefn enda
vilja hugsjónir og hugsanir um
allt sem er gert og ógert illa
víkja fyrir Óla Lokbrá. Þannig
var um kosningastjóra Alþýðu-
bandalagsins í lok sjöunda ára-
tugarins. Gefum Úlfari Þormóðs-
syni orðið:
„Ég var orðinn alveg gríð-
arlega vansvefta og veikur rétt
fyrir kjördag. Ég sneri mér þá til
læknis og bað um svefnlyf. Lækn-
irinn var hins vegar sjálfur í
flokknum og þverneitaði að láta
mig fá slík lyf í þessari miklu
baráttu. Þetta var dr. Ólafur
Jensson, blóðbankastjóri. „Ég
skal láta þig hafa eitt alveg
öruggt þannig að þú steinliggur,“
sagði hann og lét mig hafa ágrip
af doktorsritgerðinni sinni í blóð-
meinafræði. Hana á ég enn og
hef aldrei komist lengra niður en
hálfa síðu!“
Ég dey fyrir
kosningar
EITT sinn gerðist það að nokkrum
dögum fyrir kosningar hringdi kona
á kosningaskrifstofu, sagðist forspá
og spurði hvort hún mætti ekki
kjósa utankjörfundar þar sem hún
yrði dáin á kjördag. Hún fékk já-
kvætt svar en vöflur komu á menn
þegar hún óskaði eftir því að mað-
urinn hennar fengi að kjósa líka,
enda yrði hann svo miður sín við
dauða eiginkonunnar þegar þar að
kæmi að það gæti reynst erfitt fyrir
hann að fara á kjörstað.
Eftir smá umhugsun var henni
svarað: „Allt í lagi, en láttu ekki vita
fyrr en það er búið að telja.“
Konan reyndist svo ekki nema
hálfforspá því ekki var hún dáin þeg-
ar gengið var til kosninga en nóttina
fyrir kjördag veiktist hún þó illa og
var lögð inn á spítala.
Í vitlausu kjördæmi
KJÖRDÆMASKIPTING í Reykjavík hefur vafist dálítið fyrir kjós-
endum og þá ekki síst eftir að Grafarholtinu var skipt í tvennt til að
jafna atkvæðafjölda í kjördæmunum tveimur. Þetta er sannarlega
ekki í fyrsta sinn sem kjördæmi rugla fólk. Þannig segir af þeim Sig-
hvati Björgvinssyni og Vilmundi Gylfasyni sem þá voru splunkunýir í
framboði og vildu ferðast um Vestfirðina til að heimsækja kjósendur í
sínu kjördæmi. Þeir byrja á bæ þar sem bóndinn heldur þeim á snakki
langt fram eftir degi og farið er yfir öll helstu málefni kosninganna.
Þegar samtalinu lýkur segir bóndinn: „Jæja strákar mínir, viljið þið
ekki drífa ykkur yfir í kjördæmið ykkar?“ Kom þá í ljós að þeir fé-
lagar höfðu ruglast aðeins á kjördæmamörkunum.
Krossaði við
alla stafina
KOSNINGAÞÁTTTAKA fólks sem
ekki gengur fyllilega heilt til skógar
hefur á síðustu árum vakið ýmsar
spurningar, jafnvel deilur, sér-
staklega ef um er að ræða fólk sem
veit jafnvel lítið um hvað pólitíkin
snýst. Kannski hefur tíðarandinn
eitthvað breyst því á sínum tíma þótti
það ekkert tiltökumál þótt menn
reyndu að veiða allar sálir í harðri
kosningabaráttu. Þannig segir frá
sjávarplássi úti á landi. Gefum sögu-
manni orðið:
„Í bænum bjó einfaldur ein-
staklingur með gott hjartalag, sem
jafnan naut fylgdar á kjörstað og gilti
um það lögmálið að fyrstur kemur,
fyrstur fær. Svo er það einn kjördag-
inn að karl faðir minn, mikill og ötull
stjórnmálamaður, hreppir hnossið; er
fyrstur á vettvang og leiðir atkvæðið
sigri hrósandi fram hjá fulltrúum
hinna flokkanna og að kjörborðinu.
Kosningin fór fram að tjaldabaki, en
pabbi beið þolinmóður fyrir framan
og taldi sig hafa tönnlast nóg á X-B á
leiðinni til þess að flokkur hans væri
öruggur með sitt. Þegar einstakling-
urinn hafði krossað við á kjörseðilinn
kom hann fram undan tjaldinu og
setti atkvæðið í kjörkassann, en faðir
minn tók undir handlegg hans og
leiddi hann út á leið í kosningakaffið.
Hann gat þó ekki stillt sig um að strá
svolitlu salti í sár andstæðinganna og
sagði stundarhátt: „Þú hefur auðvitað
kosið rétt.“ „Já,“ svaraði sá hjarta-
hreini. „En ég gat ómögulega gert
upp á milli svo ég krossaði bara við
alla bókstafina.“
Konurnar auðvitað!
Önnur saga kemur úr ætt blaða-
manns og segir af þroskaheftri konu
hverrar faðir var mjög virkur í Al-
þýðubandalaginu og vann alltaf á
kjörstað. Foreldrar hennar vildu eng-
in áhrif hafa á kosningaþátttöku
hennar og drifu hana því aldrei á
kjörstað. Þótti á þessum tíma sumum
þó skrítið að stjórnmálamaðurinn
skyldi ekki nýta hvert einasta at-
kvæði en foreldrunum þótti rangt að
misnota atkvæði hennar á þann hátt.
Dag einn í upphafi níunda áratug-
arins tilkynnir stúlkan, sem þá var
orðin kona, móður sinni hátíðlega að
hún ætli að kjósa. „Og hvað ætlarðu
að kjósa?“ spurði móðirin dálítið
undrandi. „Nú konurnar auðvitað!“
svaraði hún og sagði síðar stolt frá því
á kjörstað að hún hefði kosið Kvenna-
listann, og jók með því samkeppni við
flokk föður síns.
Skrifaðu
flugvöll!
ÝMSAR sögur eru til um lof-
orðagleði frambjóðenda í aðdrag-
anda kosninga. Einhver sú fræg-
asta segir frá Adolfi heitnum
Björnssyni bankamanni í Útvegs-
bankanum og eðalkrata úr Hafn-
arfirði.
Hann var einhverju sinni upp úr
stríði gerður út af flokknum í kosn-
ingaleiðangur vestur og hafði með
Jón Magnússon, kaupfélagsstjóra
úr Hafnarfirði, sér til fulltingis og
sem bílstjóra. Komu þeir í Dýra-
fjörð, hittu heimamenn og spurðust
fyrir um hvað menn vanhagaði
helst um á þessum slóðum.
Heimamenn horfðu hver á annan
nokkuð hugsi þar til einn þeirra
kvað upp úr og sagði: „Það væri þá
helst flugvöllur.“ „Skrifaði flugvöll,
Jón,“ sagði þá Adolf.
Er þetta síðan haft orðatiltæki
um tiltölulega innstæðulaus kosn-
ingaloforð.
„Skila átti inn framboðum…“
KVENNALISTINN var á sínum tíma litríkur stjórnmálaflokkur sem
ekki endilega fór eftir fastmótuðum hefðum. Fer mörgum sögum af
uppátækjum þeirra kvennalistakvenna en einnig stöku mistökum, já
eða ekki mistökum. Þannig var um kvennalistakonu á Vesturlandi
sem var virk í undirbúningi að fyrsta framboði flokksins. Hennar
hlutverk var m.a. að skila inn framboðslista og undirskriftum í kjör-
dæminu og lýsir hún því sjálf að mikill spenningur hafi verið í kring-
um undirbúningsvinnuna.
Daginn áður en skila á inn framboðinu er umrædd kona í fjósinu að
sinna sínum skyldustörfum. Hún er með útvarpið á til að fylgjast með
öllu sem fram fer. Í fréttatímanum er fjallað um framboðsfrestinn og
konan hlýðir á fréttamanninn sem segir: „Skila átti inn framboðum
fyrir klukkan…“. Lengra heyrði konan ekki því henni varð svo um yf-
ir að vera orðin of sein að skila framboðslistum að það leið yfir hana.
Gefum henni orðið: „Ég rúllaði niður í flórinn og verð að segja að
þetta er eina skiptið sem mér hefur orðið verulega á, þótt ýmislegt
hafi gengið á í mínu lífi. Síðan rankaði ég við mér, og var satt best að
segja mjög illa útlítandi. Ég rauk heim og hringdi í konu sem átti að
fara með mér með listann og sagði: „Guð minn almáttugur, við erum
búnar að gera vitleysu!“ Og svo þuldi ég upp hvað hefði gerst.
„Þetta er meiri óhemjugangurinn í þér,“ sagði hún alveg róleg og
æðrulaus. Æðruleysi þeirrar síðarnefndu er kannski skiljanlegt því
seinna kom í ljós að fréttamaðurinn hafði mismælt sig og ætlað að
segja: „Skila á inn framboðum fyrir klukkan…“
Tuddi í
framboði
ÞANNIG er um kosningasögur líkt
og aðrar gamansögur að þær eiga
það til að vera dálítið klúrar. Ein
slík kemur að vestan þar sem segir
af frambjóðanda sem kom á bæ á
Hornströndum og baðst gistingar.
Karlinn á staðnum sagði að þar
væri ekkert húspláss nema hann
væri til í að sofa hjá heimasætunni.
Þetta þótti frambjóðandanum ekki
sérstaklega góð hugmynd þar sem
það væri slæmt til afspurnar í kosn-
ingabaráttunni. Hinn möguleikinn
var hlaðan og þar bjó frambjóðand-
inn um sig.
Eldsnemma morguns vaknar
hann við mikið háreysti og sprettur
á fætur. Sér hann hvar bóndinn er
að reyna að leiða tudda upp á
kvígu. Fyrir aftan hann stendur
heimasætan og sparkar í rassinn á
tuddanum og segir: „Ekki ert þú í
framboði líka helvítið þitt?“