Morgunblaðið - 04.06.2007, Qupperneq 18

18 MÁNUDAGUR 4. JÚNÍ 2007 MORGUNBLAÐIÐ
MENNING
BÓKAÚTGÁFAN Hólar hefur
sent frá sér bókina Nýjar sög-
ur og sagnir úr Vestmanna-
eyjum og er hún eftir hinn
kunna húmorista og sagnaþul
Sigurgeir Jónsson. Bókin hef-
ur að geyma 150 gamansögur
af Eyjamönnum og eru margir
kallaðir til. Sem dæmi um sög-
ur má nefna þegar Guðjón lík-
kistusmiður á Oddsstöðum
slær máli á látna og lifandi,
Mundi í Draumbæ ekur með prestsfrúna og fleira
drasl og góðtemplarinn Tóti í Berjanesi fær sér
einn lítinn. Um þetta fólk og fleira er fjallað í bók-
inni sem er 96 blaðsíður.
Bækur
Gamansögur af
Eyjamönnum
Eyjasögur
ÍSLENSKI bærinn og
Hleðsluskólinn standa fyrir
tveggja daga námskeiði í hefð-
bundinni íslenskri hleðslu-
tækni um næstu helgi. Nám-
skeiðið fer fram á torfbænum
að Austur-Meðalholtum í Flóa
og í nágrenni hans. Leiðbein-
endur verða Víglundur Krist-
jánsson fornhleðslumeistari og
Hannes Lárusson myndlistar-
maður. Námskeiðsgjald er
20.000 kr. og hádegismatur og kaffi er innifalið.
Þeir sem ljúka námskeiðinu fá viðurkenningu
Hleðsluskólans. Skráning og nánari upplýsingar á
www.islenskibaerinn.com og í síma 694-8108.
Námskeið
Hefðbundin íslensk
hleðslutækni kennd
Hannes Lárusson
LISTAHÁTÍÐIN Bjartir dag-
ar heldur áfram í Hafnarfirði í
kvöld. Kl. 20 heldur Gafl-
arakórinn, kór eldri borgara,
tónleika í Víðistaðakirkju. Kór-
inn syngur lög um vorið og
sumarið. Kórstjóri er Kristjana
Þórdís Ásgeirsdóttir og undir-
leikari er Sóley Stefánsdóttir.
Aðgangur er ókeypis. Á sama
tíma hefst hverfafundur með
bæjarstjóra í Hvaleyrarskóla
fyrir íbúa á Holtinu og í Suðurbæ. Þá verður hald-
ið Geimverukvöld með Magnúsi Skarphéðinssyni í
Gamla bókasafninu. Boðið verður upp á kaffi og
vöfflur og er opið frá kl. 19.30 til 23.
Hátíð
Nóg um að vera á
Björtum dögum
Magnús
Skarphéðinsson
BÍTILLINN Paul McCartney gefur
út sína 21. sólóplötu í dag, en platan
nefnist Memory Almost Full. Um er
að ræða fyrstu plötuna sem hann
gefur út hjá útgáfufyrirtækinu Hear
Music, sem er í eigu kaffihúsakeðj-
unnar Starbucks
og plötufyrirtæk-
isins Concord
Music Group.
Að venju sem-
ur Paul McCartn-
ey öll lög og texta
og spilar auk
þess á nánast öll
hljóðfæri á plöt-
unni sjálfur. Þeir
Paul „Wix“ Wick-
ens (hljómborð), Rusty Anderson
(gítar), Brian Ray (bassi) og Abe
Laboriel Jr. (trommur) aðstoða
hann þó í sex lögum á plötunni.
Upptökustjórn var í höndum David
Kahne, en upptökur hófust í október
2003 og lauk í febrúar á þessu ári.
„Ég hóf vinnu við þessa plötu áður
en ég byrjaði að vinna við síðustu
plötuna mína, Chaos And Creation
In The Backyard sem kom út í sept-
ember árið 2005,“ segir McCartney.
„Þetta er að vissu leyti mjög per-
sónuleg plata og hún er að stórum
hluta byggð á minningum mínum, til
dæmis minningum frá því ég var lít-
ill drengur í Liverpool og frá löngu
liðnum sumrum. Platan er því full af
tilfinningu, en hún er líka rokkuð
þannig að ég get ekki lýst henni í
einni setningu,“ segir Bítillinn.
„Fyrsta lagið á plötunni heitir
„Dance Tonight“. Nýlega fékk ég
mér mandólín og lagið varð til þegar
ég var að leika mér með það. Fyrir
nokkrum vikum gerðum við svo
myndband við lagið sem var mjög
skemmtilegt. Leikstjóri þess er
Michel Gondry sem gerði Eternal
Sunshine Of The Spotless Mind og
Natalie Portman og Mackenzie
Crook eru í aðalhlutverkum. Ég
ætla ekki að segja um hvað það
snýst, þið verðið bara að sjá það.“
Minningar Memory Almost Full.
McCartney
með nýja
plötu
Segir að um persónu-
lega plötu sé að ræða
Paul McCartney
HINN umdeildi bandaríski ljós-
myndari Spencer Tunick var að
störfum í Amsterdam í Hollandi um
helgina. Þar sátu tvö þúsund nakt-
ar manneskjur fyrir á myndum og
röðuðu fyrirsæturnar sér meðal
annars á brýr yfir síki í borginni.
Tunick er þekktur fyrir fjölda-
myndir sínar af nöktu fólki á al-
mannafæri víðs vegar í heiminum.
Flesta í einu myndaði hann í
Mexíkóborg í síðasta mánuði, alls
18.000 manns.
Spencer Tunick
í Amsterdam
Reuters
Eftir Pétur Blöndal
pebl@mbl.is
Á NÝAFSTAÐINNI kvik-
myndahátíð í Cannes var kynnt
stefnuyfirlýsing evrópskra handrits-
höfunda þar sem ýmsum viðteknum
venjum varðandi hlutskipti handrits-
höfunda í kvik-
myndagerð og í
umfjöllun um
hana er nánast
sagt stríð á hend-
ur. Í yfirlýsing-
unni er „handa-
hófskenndri
notkun“ svokall-
aðrar eignakenn-
ingar kvikmynda
harðlega mót-
mælt. Þar er átt
við það þegar kvikmyndir eru sagðar
„eftir“ tiltekna leikstjóra. Í stefnu-
yfirlýsingunni eða ávarpinu er þann-
ig áréttað að handritshöfundur sé
höfundur kvikmyndaverks og að
virða beri rétt hans sem slíks.
Standa höllum fæti
„Handritshöfundaávarpið varð
upphaflega til innan Evrópusamtaka
handritshöfunda, FSE, sem stofnuð
voru árið 2001 og eru aðildarfélögin
nú yfir tuttugu með um 9 þúsund
meðlimi,“ segir Sveinbjörn I. Bald-
vinsson, varaformaður samtakanna
og fulltrúi Félags leikskálda og hand-
ritshöfunda á Íslandi. „Ávarpið hefur
raunar þegar vakið athygli meðal
höfunda og annarra kvikmyndagerð-
armanna víða um heim, en auk undir-
skrifta fulltrúa aðildarfélaga FSE
skipta undirskriftir einstakra höf-
unda nú þegar þúsundum.“
Hann segir að unnið hafi verið að
samningu ávarpsins í París á liðnu
hausti, en í nóvember hafi 125 evr-
ópskir handritshöfundar samþykkt
stefnuyfirlýsinguna, auk allra full-
trúa á árlegum aðalfundi FSE, og
formleg kynning hafi ekki átt sér
stað fyrr en núna um daginn.
„Útgangspunktur okkar er sá að
handritshöfundar standa iðulega
höllum fæti í samskiptum sínum við
framleiðendur og aðra sem að málum
koma varðandi þeirra vinnu. Vinna
handritshföunda er oft býsna lítils
metin og takmörkuð virðing borin
fyrir þeim og þeirra fagi. Það er
kannski af þeirri ástæðu sem þessi
stefnuyfirlýsing verður til.“
Í yfirlýsingunni segir að sagna-
menn nútímans séu handritshöf-
undar. Sveinbjörn segir þetta blasa
við þegar litið sé til útbreiðslu og
áhrifamáttar kvikmynda og sjón-
varpsefnis. Það skjóti því skökku við
að sjaldan sé um þá fjallað, þeir hafi
takmarkað að segja um þróun verks-
ins eftir að hafa lokið sínu starfi og
auðvitað sé allur gangur á því hvern-
ig greitt sé fyrir það.
Röddin heyrist í Brussel
„Þetta eru fyrst og fremst við-
brögð við þessu ástandi,“ segir hann.
„Það er ánægjulegt fyrir FSE að
finna hversu eindreginn stuðningur
er við yfirlýsinguna og það langt út
fyrir okkar raðir. Einn sá fyrsti sem
hafði hreinlega samband til að óska
eftir að fá að skrifa undir þetta var til
dæmis Guillermo Arriaga frá
Mexíkó, sem skrifaði m.a. handritin
að Amores Perros, 21 Grams og
Babel.“
Sveinbjörn segir það mismunandi
eftir löndum hver sé lagaleg staða
handritshöfunda. „Þess vegna vilj-
um við ítreka að handritshöfundur er
höfundur kvikmyndar – ekki sá eini –
en hann er sannarlega höfundur
kvikmyndaverks. Og í því samhengi
hefur það farið í taugarnar á hand-
ritshöfundum að kvikmyndir séu sí-
fellt kenndar við leikstjóra, óháð því
hversu mikinn þátt hann átti í frum-
sköpun verksins. Í allri umfjöllun um
kvikmyndir eru þær oftast kenndar
við leikstjóra og stöku sinnum nefnt
hverjir leika, en sjaldan eða aldrei
getið um handritshöfunda. Þetta
myndi ekki þykja eðlilegt í leikhúsi.“
Evrópusamtök handrithöfunda
eru stofnuð í varnarskyni, að sögn
Sveinbjörns. „Með tilkomu ESB hef-
ur myndast ný valdastofnun í Brussel
og fjárhagslega öflug samtök fram-
leiðenda og dreifingaraðila hafa
starfað þar í áratugi við það eitt að
hafa áhrif á þá löggjöf sem þar er
undirbúin. Fátæk samtök höfunda og
annarra listamanna hafa ekki mátt
sín mikils. Þegar menn sáu að hags-
munir framleiðenda og dreifing-
araðila voru orðnir gegnumgangandi
í allri frumvarpsvinnu í ESB vildu
menn reyna að koma á fót evrópskum
samtökum sem gætu þó ekki væri
nema fylgst með því sem gert væri í
Brussel og látið rödd
handritshöfunda heyrast varðandi
þau mörgu málefni sem snúa að sjón-
varpi og kvikmyndum og öðrum miðl-
um.“
Nota sköpunargáfuna
– Breytir þetta einhverju?
„Það á náttúrlega eftir að koma í
ljós. Í rauninni hefur yfirlýsingin
þegar breytt meiru en við upphaflega
áttum von á, bara með athyglinni og
umræðunni sem hún hefur vakið og
því hvað hún virðist hafa hitt í mark,
til dæmis hjá kollegum okkar handan
við hið mikla sund, vestur í Ameríku.
Nýlega lýstu samtök allra enskumæl-
andi höfunda þannig stuðningi við
þetta plagg. Þeir telja sig geta nýtt
þetta í baráttu fyrir réttindum sínum
þar vestra. Þetta er þrotlaus barátta
sem svona samtök þurfa að standa í
vegna þess að hagsmunir þeirra sem
eiga fjármagnið fara ekki endilega
saman við hagsmuni þeirra sem
skapa verkin. Og augljóst er hvor
hefur meira umleikis til að stunda
sína
baráttu. Það þýðir að við þurfum
að beita sköpunargáfu til þess að
koma okkar sjónarmiðum á framfæri
og það hefur tekist vel með því að búa
til þessa stefnuyfirlýsingu. Nú eru
nokkrir dagar síðan þetta var form-
lega kynnt í Cannes og svo eigum við
eftir að sjá til hvernig þessu verður
fylgt eftir. Í stjórn FSE hafa ýmsar
hugmyndir verið ræddar en það er of
snemmt að greina frá þeim að sinni.“
Evrópskir handritshöfundar mótmæla viðteknum venjum í kvikmyndagerð
Handrit að yfirlýsingu
Úr Babel Arriaga, höfundur myndarinnar, var einn sá fyrsti til að óska eftir að fá að skrifa undir yfirlýsinguna.
Í HNOTSKURN
»Yfirlýsing FSE, Evrópu-samtaka handritshöfunda,
var kynnt í kvikmyndahátíð-
inni í Cannes, sem var að ljúka.
»Forseti FSE, Christina Kallas, sagði á ráðstefn-
unni þar sem hún var sam-
þykkt: „Það eru handritshöf-
undar sem horfast í augu við
auða blaðsíðu og skapa úr
engu þær sögur sem síðan
heilla heimsbyggðina.“
»Hún sagði enn fremur:„Allt annað – framleiðsla,
leikstjórn og dreifing – kemur
síðar. Við erum frumhöfundar
kvikmyndaverks.“
»Wim Wenders, formaðurEvrópsku kvikmyndaaka-
demíunnar, sagði tíma til kom-
inn að handritshöfundurinn
skipaði þann virðingarsess sem
hann ætti skilið.
Reuters
Guillermo Arriaga Höfundur Am-
ores Perros, 21 Grams og Babel.
Sveinbjörn I.
Baldvinsson
♦♦♦