Morgunblaðið - 28.06.2007, Blaðsíða 30

Fréttir
í tölvupósti
30 FIMMTUDAGUR 28. JÚNÍ 2007 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
EINS og flestir vita eru viður-
lögin við því vítaverða gáleysi, sem
felst í ölvunar- og/eða
ofsaakstri, svipting
ökuleyfis og fjársekt.
Færri vita hins vegar,
eða gera sér grein
fyrir því, að það getur
kostað mikla fjármuni
til viðbótar ef viðkom-
andi veldur einnig
tjóni á sjálfum sér og/
eða öðrum með akstri
sínum. Ef maður
veldur tjóni, ölvaður
undir stýri, fær hann
á sig svokallaða end-
urkröfu sem þýðir
einfaldlega að hann
þarf að bera skaðann af athæfi
sínu sjálfur. Tryggingafélagið
„leggur út“ fyrir þeim skaða sem
hann veldur öðrum en á svo
endurkröfu á hann síðar. Ef við-
komandi slasast sjálfur fær hann
engar tryggingabætur og þarf að
takast á við lífið án þess að fá
slysatrygginguna greidda. Hann
fyrirgerir með öðrum orðum bóta-
rétti sínum. Hið sama gerist þegar
ökumaður veldur tjóni eða slysi á
sjálfum sér vegna ofsaaksturs. Þá
fær hann einnig á sig endurkröfu
og þarf að sitja uppi með slysið á
sjálfum sér, óbætt.
Ungur maður sem
unnið hefur með VÍS
að fornvarnastarfi
þess slasaðist á mót-
orhjóli þegar hann
missti stjórn á því á
yfir 200 km hraða fyr-
ir 14 árum. Hann er
líkamlega fatlaður
vegna fótarmissis og
fleiri áverka og hefur
ekki verið virkur á
vinnumarkaði þessi ár
– enda nánast óvinnu-
fær. Hann er metinn
75% öryrki eftir slys-
ið. Þessi ungi maður fékk engar
tryggingabætur frá trygginga-
félagi sínu vegna þess að akstur
hans flokkaðist undir vítavert gá-
leysi og þar með hafði hann fyr-
irgert rétti sínum til slysabóta.
Það er því ekki einungis spurning
um líf og heilsu þeirra sem aka
undir áhrifum áfengis eða á víta-
verðum hraða – heldur líka stór-
kostleg fjárhagsleg áhætta. Margir
af þeim sem lamast hafa eftir um-
ferðarslys vegna ölvunar við akst-
ur þurfa ekki bara að takast á við
erfiðar aðstæður í hjólastól – held-
ur þurfa þeir að búa við mjög
kröpp kjör það sem eftir er ævinn-
ar því flestir þeir sem lamast eru
ungir að árum og eiga því eftir að
mennta sig til ákveðinna starfa, ef
þeir á annað borð geta unnið eftir
fötlunina. Þeir eru líka alltof
margir sem vita ekki að það er
mikil áhætta tekin með því að setj-
ast upp í bíl með ölvuðum öku-
manni; jafnvel þótt ölvunin sé ekki
mikil. Ef viðkomandi slasast í bíl
með ölvuðum ökumanni, getur
hann átt það á hættu að fá skertar
eða engar slysabætur. Með því að
taka sér far með ölvuðum öku-
manni er hann talinn taka þátt í
áhættunni og fyrirgerir hann þar
með bótarétti sínum í mörgum til-
fellum. Um þetta hafa fallið hæsta-
réttardómar. Mér er minnisstætt
slys ungrar konu sem fékk ungan
mann til þess að aka fyrir sig bíln-
um heim af balli fyrir nokkrum ár-
um vegna þess að hún sjálf var
ölvuð og þurfti að koma bílnum
heim. Ungi maðurinn bauðst til að
aka fyrir hana en reyndist sjálfur
vera ölvaður þegar að var gáð, eft-
ir að hafa ekið á ofsahraða á stein-
vegg. Unga konan slasaðist alvar-
lega á handlegg með þeim
afleiðingum að hún gat ekki lengur
stundað þá atvinnu sem hún hafði
menntað sig til. Eftir úrskurð und-
irréttar og síðar hæstaréttar fékk
hún aðeins fjórðung þeirra bóta
sem hún ella hefði fengið, ef öku-
maðurinn hefði verið allsgáður.
Þetta sýnir svo ekki er um villst
að það er geysileg áhætta sem fólk
tekur ef það ekur undir áhrifum
áfengis eða fíkniefna eða ekur á
ofsahraða og lendir í slysi. Það
getur reynst dýrkeypt lífsreynsla
að standa uppi með stórfelldar
fjárhagslegar kröfur á bakinu, auk
þess að vera e.t.v. örkumla sjálfur.
Sumir þeirra sem taka slíka
áhættu eru foreldrar barna, mak-
ar, mæður og feður sem skilja eft-
ir sig mikinn harmleik hjá fjöl-
skyldum sínum. Nú er sumarið
rétt að byrja og margir eiga eftir
að halda út á þjóðvegina næstu
mánuði. Margar útihátíðir eru
framundan, ættarmót, sum-
arbústaðaferðir og aðrir mann-
fagnaðir þar sem vín er haft um
hönd. Í ljósi reynslunnar hvet ég
fólk til þess að hugsa málið til
enda þegar það ákveður að aka
undir áhrifum eða stunda ofsaakst-
ur. Það verður ekki aftur tekið
þegar skaðinn er skeður og alltof
margir sitja uppi með líkamleg ör-
kuml og stórar skuldir á bakinu
eftir augnabliksákvörðun sem set-
ur allt lífið úr skorðum. Umferð-
arslysin eru ekki náttúrulögmál
sem við verðum að taka eins og
hverju öðru hundsbiti. Við getum
breytt þessu og það gerum við
sjálf; hvert og eitt okkar. Íslend-
ingar hafa sýnt og sannað að allt
er hægt ef viljinn og samtakamátt-
urinn er til staðar. Nú er lag. Tök-
um höndum saman svo ekki þurfi
fleiri að enda líf sitt eða örkumlast
á vígvelli umferðarinnar.
Vítavert gáleysi kostar sorg – og peninga
Ragnheiður Davíðsdóttir
skrifar um umferðaröryggi »Umferðarslysin eruekki náttúrulögmál
sem við verðum að taka
eins og hverju öðru
hundsbiti.
Ragnheiður
Davíðsdóttir
Höfundur er forvarnafulltrúi hjá VÍS.
MIÐVIKUDAGINN 20. júní sl.
birtist í Blaðinu opnuviðtal við Helga
Magnús Gunnarsson,
saksóknara efnahags-
brota við embætti rík-
islögreglustjóra. Sama
dag var á forsíðu sama
blaðs haft eftir sak-
sóknaranum að „hvít-
flibbar“ kaupi sig frá
refsiábyrgð. Þessi skrif
koma í kjölfar fundar
sem Samtök atvinnu-
lífsins stóðu fyrir, þar
sem saksóknarinn lét
móðan mása um skylda
hluti, en veittist jafn-
framt harkalega að lög-
gjafarvaldinu og dómstólum lands-
ins.
Umfjöllun saksóknarans er með
hreinum ólíkindum. Hann fullyrðir
að ríkislögreglustjóraembættið sé í
fjársvelti – fái ekki nauðsynlegt fjár-
magn til að halda úti þeirri refsi-
vörslu sem dugi gegn öllum þeim
aragrúa „hvítflibba“ sem sífellt séu
að maka krókinn með lögbrotum. Í
næstu andrá segir hann að refsilaga-
ákvæðin sem nauðsynlegt sé að nota
gegn þessum óbótamönnum séu of
ófullkomin og óskýr. Hann hefur lýst
þeirri skoðun að ekki sé nægilega
vandað til lagasetningarinnar, enda
á köflum staðið þannig að henni að
einhver skrifborðsþrællinn í starfi
hjá hinu opinbera hafi tekið að sér að
hnoða refsiákvæðunum saman í sum-
arbústaðarferð með fjölskyldunni!
Svo er klykkt út með því að dóm-
stólar hér á landi geri miklu ríkari
kröfur til ákæruvaldsins um mála-
tilbúnað heldur en gert sé í öðrum
löndum sem við berum okkur saman
við, þannig að málum sem þar eru
talin nægilega vel útfærð sé fleygt út
úr dómsölum hér. Samt heldur hann
því fram – annars staðar í Blaðs-
viðtalinu – að sakfellt sé í 90% þeirra
mála sem efnahagsbrotadeildin leggi
fyrir dómstóla. Ríkislögreglustjóri
nefndi reyndar hlutfallið 97% í sjón-
varpsviðtali í vetur, og forvitnilegt
væri að vita hvaða reiknireglur eru
notaðar þegar þessir útreikningar
eru framkvæmdir.
Fleira veldur saksóknaranum
hugarangri. Meira að segja eru verj-
endur farnir að koma
vel undirbúnir til rétt-
arhalda, og hann virðist
telja það vera vanda-
mál líka. Allir eru vond-
ir við saksóknarann.
Út af þessum kvein-
stöfum saksóknarans
er nauðsynlegt að koma
á framfæri nokkrum at-
hugasemdum.
Fjárveitingar til
ríkislögreglustjóra
Ég hef tekið saman
yfirlit yfir þróun fjár-
veitinga til embættis ríkislög-
reglustjóra frá árinu 2000 til 2006
(sjá töflu).
Hækkun milli ára er sem hér segir:
Frá 2000-2001 45,5 mkr. eða 11,34%
Frá 2001-2002 138,5 mkr. eða 31,01%
Frá 2002-2003 90,8 mkr. eða 15,52%
Frá 2003-2004 102,2 mkr. eða 15,12%
Frá 2004-2005 119,1 mkr. eða 15,31%
Frá 2005-2006 196,3 mkr. eða 21,88%
Hækkun beinna fjárveitinga á ár-
unum 2000-2006 er 692,4 mkr. eða
172,63%
Hækkun neysluvísitölu 1/7 2000 til
1/7 2006 er 30,04%. Tekið skal fram að
þetta eru fjárveitingar til reksturs
embættisins, en ekki til tækjakaupa,
bifreiðakaupa eða annarra fjárfest-
inga.
Ég dreg það stórlega í efa að
nokkur önnur ríkisstofnun hafi á
þessu tímabili fengið samfellt slíka
aukningu í fjárframlögum til rekstr-
ar. Hvað þarf mikið fé í þetta appa-
rat til þess að það geti þjónað hlut-
verki sínu? Eru allir sammála um að
þessu fé hafi verið vel varið? Ég hef
efasemdir um það, miðað við þá út-
reið sem þetta embætti hefur fengið í
nánast öllum þeim málum sem kall-
ast geta alvöru efnahagsbrot – þá er
ég ekki að tala um þann ömurlega
„brotaflokk“ þar sem stjórnendur
gjaldþrota hlutafélaga eru sóttir til
refsingar fyrir að félögin gátu ekki
staðið skil á svokölluðum vörslu-
sköttum.
Saksóknarinn
í eyðimörkinni
Ragnar Halldór Hall skrifar
um fjárveitingar til ríkislög-
reglustjóraembættisins
»Umfjöllun saksókn-arans er með
hreinum ólíkindum.
Ragnar H. Hall
Höfundur er hæstaréttarlögmaður.
2000: 2001: 2002: 2003: 2004: 2005: 2006: 2007:
Fjárlög 287,1 446,6 585,1 640,1 665,1 859,2 1.014,5 1.086,3
Fjáraukalög 140,0 0 0 35,8 113,0 38,0 79,0
Samtals 401,1 446,6 585,1 675,9 778,1 897,2 1.093,5
SÍÐAN skýrsla Hafrann-
sóknastofnunar um stöðu fiski-
stofna hér við land kom út hefur
birst fjöldi greina og viðtala um
þetta alvarlega ástand og við-
brögð við því. Umræðan hefur
ekki alltaf verið markviss, frek-
ar en búast mátti við.
Það er því full ástæða til að
vekja athygli á tveimur merkum
greinum um stjórnun fiskveiða
eftir Helga Áss Grétarsson, en
þær birtust hér í blaðinu 16. og
17. júní. Greinarhöfundur tekur
mjög skynsamlega og for-
dómalaust á málum og setur
skoðanir sínar fram á skýran og
skilmerkilegan hátt. Má hvetja
alla þá sem láta fiskveiðimál sig
einhverju varða til að lesa þess-
ar merku greinar Helga Áss.
Haf- og fiskirannsóknir hér
við land hafa einnig verið tals-
vert til umræðu undanfarið, og
hafa sumir talið að lítið væri vit-
að í þeim efnum. Svo vill nú til,
að Jón Jónsson magister, fyrr-
verandi forstjóri Hafrann-
sóknastofnunar, tók saman allt
sem þekkt er um haf- og fiski-
rannsóknir við Ísland frá önd-
verðu og til 1990 – bæði störf og
leiðangra erlendra sem inn-
lendra manna – og kom verk
Jóns út í tveimur bókum, „Haf-
rannsóknir við Ísland“, á vegum
Menningarsjóðs á árunum 1988
og 1990. Veit ég ekki til þess, að
nokkur fiskveiðiþjóð við Norð-
ur-Atlantshaf eigi slíkt safnrit.
Vilji menn kynna sér hafrann-
sóknir hér við land, er áð-
urnefnt ritverk Jóns sú náma
sem vart á sinn líka.
Ingvar Hallgrímsson
Merkar greinar um
stjórn fiskveiða
Höfundur er fiskifræðingur.
ÞAÐ var vissulega mikið fagn-
aðarefni fyrir mig að nú loksins, 16.
maí 2007, skyldu tveir nýir dómarar
við Hæstarétt, þau Jón
Steinar Gunnlaugsson
og Hjördís Há-
konardóttir, hafa fall-
ist á að taka mál mitt
til endurupptöku við
Hæstarétt vegna
nýrra gagna í málinu.
Hæstiréttur hefur tví-
vegis áður neitað mér
um endurupptöku, en
málið er búið að
standa á níunda ár.
Eftir að hafa verið
sjö sinnum dæmdur í
héraðsdómi og Hæsta-
rétti með rangindum, fyrir að hafa
dregið mér 500.000 kr. úr sveit-
arsjóði, þar sem fjöldi dómara hefur
komið við sögu, þ.á m. nokkrir lög-
giltir endurskoðendur sem með-
dómendur í héraðsdómi.
Endurskoðendurnir Magnús
Benediktsson og Einar Sveinbjörns-
son í KPMG færa á minn við-
skiptareikning hjá V-Land-
eyjahreppi mér til greiðslu lán V –
Landeyjahrepps 31.12.1994
1.035.000 kr., auk þess 171.161 kr.
og 500.000 kr.
Hefur svo staðið síðan og hvað er
þessi upphæð há í dag
sem af mér var tekin,
með vöxtum?
Síðan ákærir rík-
issaksóknari, Bogi
Nilsson, mig til að
greiða lán V-Land-
eyjahrepps (1.035.000).
Og bæði stig dómstóla
fara að ráðum hans um
að ég greiði lán
hreppsins.
Hreppsnefndir V-
Landeyjahrepps og
Rangárþings eystra
hafa lagt blessun sína
yfir málið án þess að hvarflaði að
þeim að greiða mér til baka. Einar
Sveinbjörnsson í KPMG útbjó
skuldir V-Landeyjahrepps á mig til
greiðslu og hefur verið ráðgjafi
hreppsnefndanna í málinu.
Bókhaldsvinna Guðbjörns Jóns-
sonar, dagsett 11. og 23. mars 2003,
vegna ársreikninga hreppsins ár-
anna 1994-1996, þar sem gerður er
samanburður á útgefnum ársreikn-
ingum og niðurstöðu bókhalds, virð-
ist ekki hafa borist eða verið tekin
til greina af Hæstarétti. Í umsögn
Guðbjörns um langtímaskuldir
hreppsins 31.12. 1994 segir: „Meðal
langtímaskulda er hið umdeilda
skuldabréf við Búnaðarbanka Ís-
lands á Hellu að upphæð kr.
1.035.000.“ Hverjir ákveða að ég
eigi að greiða lán V-Land-
eyjahrepps?
Og nú hefur frést frá ákæruvald-
inu að til standi til að leita leiða til
að sakfella mig áfram.
Maður spyr sig einfaldlega hvar
er réttlætið í landinu statt. Er fært
fyrir dómstóla í landinu að láta mig
greiða skuldir V-Landeyjahrepps?
Rangindi rannsóknamanna,
ákæruvalds og margra dómara
Eggert Haukdal skrifar um
enduruptöku máls síns við
Hæstarétt
»Maður spyr sig einfaldlega hvar er
réttlætið í landinu
sé statt.
Eggert Haukdal
Höfundur er fv. alþingismaður.