Morgunblaðið - 02.07.2007, Blaðsíða 14

Vopnafjörður Atvinnuástand er gott. Þar starfa engir útlendingar í fiskvinnslunni, sem er mjög óvenjulegt. Í bræðslu og frystihúsi HB Granda á Vopnafirði starfa á milli 50 og 60 manns.
14 MÁNUDAGUR 2. JÚLÍ 2007 MORGUNBLAÐIÐ
B
enedikt Jóhannsson,
verkstjóri í frystihúsi
Eskju á Eskifirði, segir
að auðvitað sé það
skelfilegt fyrir fisk-
vinnslufyrirtækin ef
þorskveiðiheimildir næsta árs
verða skornar niður í 130 þúsund
tonn.
„Bara hérna hjá okkur jafn-
gildir þetta um þriggja mánaða
vinnu hér í frystihúsinu,“ segir
Benedikt.
Hann segir að margir séu alls
ekki búnir að átta sig á því hverj-
ar afleiðingarnar verði ef nið-
urskurður veiðiheimilda verður
jafnmikill og ráðgjöf Hafró felur í
sér. „Það er kannski ekki síst
vegna þess að það eru svo margir
útlendingar sem vinna í fiskvinnsl-
unni hjá okkur, sem hugsanlega
vita lítið af þeirri umræðu sem nú
á sér stað í þjóðfélaginu um sjáv-
arútveg og takmörkun á veiði-
heimildum.“
Verkstjóri Benedikt Jóhannsson.
JAFNGILDIR
ÞRIGGJA
MÁNAÐA
VINNU
ER KVÓTAKERFIÐ Í NÚVERANDI MYND KOMIÐ Í ÞROT?
K
ristinn Pétursson á
Bakkafirði hefur um
langt skeið rekið há-
tæknifiskvinnsluna
Gunnólf á Bakkafirði
þar sem hann hefur
ávallt nýtt nýjustu og fullkomnustu
tækni til þess að verka saltfisk. Þegar
árið 1986 hóf hann að beita vinnsluað-
ferðinni að sprautusalta fiskinn,
tækni sem þá var mikið nýnæmi en
er vinnsluaðferð sem víða hefur rutt
sér til rúms á liðnum árum. Kristinn
og kona hans, Hrefna Sigrún Högna-
dóttir, lokuðu Gunnólfi, aðal-
vinnustað Bakkafjarðar, fyrir ári og
hættu að kaupa þorsk til vinnslu á
markaði. Blaðamaður hitti Kristin að
máli á skrifstofu Gunnólfs á Bakka-
firði en hann gerði sér ferð frá Ak-
ureyri, þar sem hann og fjölskylda
hans hafa búið undanfarið ár, til þess
að ræða atvinnuástandið og kvóta-
kerfið við Morgunblaðið.
Kristinn segir að venjulega hafi
unnið hjá Gunnólfi fast á milli 20 og
30 manns og þegar mest var hafi
starfsmenn Gunnólfs verið yfir 40
manns, mikill meirihluti eða 70 til
80% erlendir verkamenn, en um síð-
ustu áramót hafi starfsmenn Gunn-
ólfs verið sex talsins.
„Við höfum í raun verið föst í þess-
um gapastokki í allt of langan tíma.
Við getum ekki hætt, við getum ekki
haldið áfram og við getum ekki ráðið
okkur í vinnu annars staðar. Við höf-
um ekki þorað að segja fólkinu upp,
það hefur bara smám saman týnt töl-
unni. Við höfum verið að bíða eftir
stjórnvaldsaðgerðum. Við áttum t.d.
von á byggðakvóta 1. september í
fyrra en hann er ekki kominn enn.
Hann er kannski kjölfestan til þess
að við getum náð samningum við lán-
ardrottna og komið fyrirtækinu aftur
af stað,“ segir Kristinn.
Kristinn segir að þegar ákvörðun
var tekin um að loka Gunnólfi í fyrra
hafi staðan einfaldlega verið sú að
enginn rekstrargrundvöllur var fyrir
rekstrinum lengur. Fyrirtæki hans
sé mjög skuldsett og því hafi hann
orðið að grípa til lokunar. Kristinn
vill ekki upplýsa um hverjar skuldir
Gunnólfs eru, segir þær þó „skelfi-
lega miklar“.
„Staðan var þessi þegar við lok-
uðum í fyrra: Við áttum fyrir hráefni
og launum en ekkert upp í annan
kostnað. Í þannig stöðu er ekkert
annað að gera en loka, hversu sárs-
aukafullt sem það kann að vera,“ seg-
ir Kristinn.
– Eins og þú sjálfur lýsir því,
Kristinn, þá hefur þú í áratugi rekið
þessa hátæknivinnslu sem þú hefur
fjárfest mikið í. Við lokun í fyrra hlýt-
ur skuldastaðan að hafa versnað til
muna. Hvað sérðu fyrir þér að ger-
ist?
Höfum ákveðnar væntingar
„Við komumst hvorki fram né aft-
ur eins og staðan er nú. Við bíðum
þess að opinberir aðilar geri eitthvað
fyrir þessar minni byggðir sem eru
fastar í þessum gapastokk.
Við höfum ákveðnar væntingar um
að einhver vilji skoða hvort það
standist eignarréttarákvæði stjórn-
arskrárinnar að skilja fólk eftir með
þessum hætti á brókinni og senda
það á vergang.“
Kristinn segir að þeir sem „eigi
kvóta“ leigi hann frá sér á 200 krónur
kílóið. Síðan fari þeir með leigupen-
ingana á næsta fiskmarkað og kaupi
fiskinn á yfirverði með 200 króna for-
skot á þá sem eru kvótalausir að
kaupa á fiskmörkuðum. „Þeir sem
eru í útgerð eru með öðrum orðum að
fara með peningana úr útgerð fyr-
irtækisins yfir í fiskvinnsludeildina
og yfirbjóða okkur þannig. Það sér
það hver heilvita maður að við kvóta-
lausir fiskverkendur stöndum höllum
fæti í þessari samkeppni þegar fisk-
urinn með haus og hala kostar
kannski 250 til 260 krónur á markaði
en útgerðarmenn sem kaupa á mark-
aði hafa 200 krónur í forgjöf. Stóru
fyrirtækin, sem eiga of mikinn kvóta
til þess að veiða sjálf, leigja þetta frá
sér og ná samt aflanum til þess að
vinna sjálfir vegna þessa fáránlega
og óréttláta kerfis.“
– Ertu ekki að segja Kristinn að
það sé óvinnandi vegur að reka fisk-
verkun á Íslandi án þess að „eiga
kvóta“?
„Samkvæmt því kerfi sem nú er
við lýði gengur það ekki, það er bara
staðreynd.“
Kristinn segir að hann hafi ávallt
keypt fisk í frjálsum viðskiptum á
mörkuðum. „En magnið sem kemur
inn á markaði á Íslandi hefur farið
síminnkandi. Þeir sem eiga kvóta
beita honum til þess að lokka til sín
fisk, til dæmis með því að borga með
tonni á móti tonni og þá í nótulausum
viðskiptum,“ segir Kristinn sem hann
segir að séu viðskipti sem að minnsta
kosti séu á gráu svæði ef ekki svörtu.
„Við gátum einfaldlega ekki haldið
áfram nema við hefðum tekið upp á
kvótasvindli eins og því að landa
framhjá vigt eins og sumir freistast
til þess að gera í þessari stöðu. En þá
leið vildum við einfaldlega ekki fara,“
segir Kristinn.
Kristinn segist ekki hafa miklar
vonir um bætt ástand en hann neitar
alfarið að gefast upp. „Fái ég ekki
aflaheimildir þá vil ég fá bótagreiðslu
til þess að geta hætt. Það er til
hæstaréttardómur fyrir því að þegar
eignarréttur hrynur þá myndast
bótaskylda. Ég tel að hann eigi við í
okkar tilfelli,“ segir Kristinn.
Vil nýta staðbundna þorskinn
„Ég tel í raun vera tvær leiðir fær-
ar til þess að leysa vandann,“ segir
Kristinn. „Annars vegar er sú aðferð,
sem ég tel vera hvað sanngjarnasta,
að við fáum að veiða og nýta stað-
bundna þorskstofninn hér í Bakka-
firði, sem sýnt hefur verið fram á að
er hér staðbundinn. Það hefur verið
sannað þótt það hafi ekki verið gefið
út opinberlega. Ég myndi vilja að
Gunnólfur fengi að nýta staðbundna
fiskistofna hér í flóanum, 500 tonn
eða svo. Hin er sú að okkur verði
greiddar bætur. Már Viðar Matthías-
son sýndi fram á það í lögfræðiáliti
sínu að samkvæmt stjórnarskránni
eiga að fylgja þessum fasteignum
vinnsluréttindi á aflaheimildum hér í
flóanum. Ef ég er sviptur þessum
eignarréttindum vil ég fá þá svipt-
ingu bætta. Við ætlum að reyna til
þrautar að fá stjórnmálamenn til
þess að gera skyldu sína og ætlum
ekki að sætta okkur við að það sé far-
ið svona með okkur.“
Kristinn segir málið vera svo ein-
falt að ef sjávarbyggðirnar sem
liggja vel við fiskimiðunum hafa ekki
góðar tekjur af fiskveiðum og
-vinnslu þá séu þær dauðadæmdar.
„Stjórnvöld verða að leysa vandamál
þessara byggða af rausnarskap, ekki
einhverjum sparðatíningi eða með
því að veita einhverja ölmusu. Ég vil
fá þessi eignarréttindi rædd á um-
ræðugrundvelli um mannréttindi þar
sem fólk skiptir máli,“ segir Kristinn.
ERUM FÖST Í GAPASTOKKI
Fiskverkandi Kristinn Pétursson rak í áratugi hátæknifiskverkun.
»Við getum ekki hætt, getum ekkihaldið áfram og við getum ekki
ráðið okkur í vinnu annars staðar.