Morgunblaðið - 08.08.2007, Blaðsíða 24

24 MIÐVIKUDAGUR 8. ÁGÚST 2007 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
É
g get ekki annað en
verið ósammála
frænda mínum, Oddi
Helga Halldórssyni,
bæjarfulltrúa á Ak-
ureyri, um að það hafi verið misráð-
ið að banna fólki á aldrinum 18-23
ára aðgang að tjaldstæðum í bæn-
um um verslunarmannahelgina.
Það má vissulega til sanns vegar
færa að þetta hafi verið róttækar
ráðstafanir, en það má líka færa
sterk rök fyrir réttmæti þeirra.
Oddur sagði að það ætti að bjóða
alla velkomna til bæjarins. Og svo
undarlega sem það kann að hljóma
var það einmitt tilgangurinn með
banninu að gera bæinn aðlaðandi
fyrir sem flesta um verslunar-
mannahelgina. Reynsla undanfar-
inna ára hafði nefnilega leitt í ljós
að um þessa helgi tókst tiltölulega
fámennum minnihluta að breyta
bænum í hálfgert átakasvæði sem
ekki var sérlega notalegt að heim-
sækja.
Þessi fámenni minnihluti var að
sjálfsögðu ekki allir Íslendingar á
aldrinum 18-23 ára. Einungis hluti
þessa aldurshóps – og þar að auki
líklega aðeins lítill hluti – sá um að
koma óorði á hópinn allan. Ekki
nema von að fólk á þessum aldri
hafi sumt hvað brugðist ókvæða við
og fundist fjölmiðlar stimpla hópinn
allan drykkjusvola og afbrotamenn.
Það eru reyndar ýkjur að fjöl-
miðlar hafi gerst sekir um slíka for-
dóma; vissulega hafa fjölmiðlar
lengi tíðkað að fjalla um drykkju-
læti og dólgshátt ungs fólks, en
hlutfallslega ekkert umfram það
sem fjallað hefur verið um dólgs-
hátt og drykkjulæti fólks yfirleitt.
Hafi fjölmiðlar fjallað oftar um
drykkju ungs fólks en miðaldra er
það einfaldlega vegna þess að
drykkja ungs fólks er tíðari og lík-
legri en drykkja annarra aldurs-
hópa til að fara þannig úr bönd-
unum að það verði öðru fólki til
ama, og jafnvel tjóns.
Það unga fólk sem kveinkaði sér
undan því að vera borið til-
hæfulausum sökum hefði ekki átt
að skella skuldinni á fjölmiðla held-
ur þá jafnaldra sína sem með virð-
ingarleysi fyrir rétti fólks til að fá
frið kemur óorði á allan aldurshóp-
inn. Það er jú þekkt staðreynd að
óeirðaseggir og hávaðamenn, jafn-
vel þótt þeir séu ekki nema einn eða
tveir, geta með látum sínum náð
stjórn á stórum hópi í kringum sig,
og þannig mótað ímynd hópsins alls
út á við.
Það unga fólk sem ekki er með
dólgshátt og drykkjulæti verður
einfaldlega að gæta þess að „hinir
seku“ verði ekki allsráðandi í hópn-
um. En þetta er vissulega ekki auð-
velt, eins og þeir vita sem kynnst
hafa. Þeir sem eru hávaðasamir,
frekir og veigra sér ekki við fanta-
brögðum eiga jafnan auðvelt með
að komast til áhrifa innan hóps þar
sem metorðastiginn er ekki mann-
aður með lýðræðislegum hætti.
En þeir sem vilja forðast hávaða,
dólgslæti og fantabrögð, og finnst
óþægilegt að vera frekir, eiga aftur
á móti enga möguleika á að fá
nokkru ráðið innan slíks hóps, og
þeir reyna frekar að híma í höm á
meðan óveðrið geisar í þeirri von að
flugnahöfðingjarnir annaðhvort
misstígi sig eða – eins og í tilviki ís-
lenskra unglingahópa – lognist út af
sökum ofdrykkju.
Einmitt vegna þess að hópeflið í
samfélagi unga fólksins er með
þessum hætti – að þar ráða þeir
freku og hávaðasömu ferðinni –
verður ekki hjá því komist að gera
ráð fyrir að hópnum í heild sé eign-
að framferði þessara fáu dólga sem
stjórna honum. Hvort það getur tal-
ist sanngjarnt eða ekki að eigna
hópum öllum framferði hinna frek-
ustu er svo aftur annað mál.
Þess vegna var í rauninni ekkert
athugavert við þær ráðstafanir sem
gerðar voru á Akureyri fyrir
helgina. Þvert á móti. Þar var ein-
faldlega tekin sú ákvörðun að láta
ekki lítinn minnihluta dusilmenna
halda miklum meirihluta hófsemd-
arfólks í hálfgerðri gíslingu. Það er
vissulega rangt að meirihlutinn
kúgi minnihlutann, en það er alveg
jafn rangt að minnihlutinn fái að
kúga meirihlutann.
Svavar Alfreð Jónsson, sókn-
arprestur á Akureyri, tók saman í
bloggfærslu um daginn afrakstur
verslunarmannahelgarinnar í bæn-
um í fyrra: „Nauðganir, 66 upplýst
fíkniefnamál, unglingadrykkja,
slagsmál, ofbeldi, skemmdarverk
(m.a. 30 bílar) og á þriðja hundrað
gesta á slysadeild Fjórðungs-
sjúkrahússins … “ Hvernig tókst til
árið áður? Eða þar áður? Mátti ef
til vill greina mynstur? Mátti ef til
vill ráða af reynslu fyrri ára hvernig
fara myndi á þessu ári ef ekkert
yrði að gert?
Það er til marks um sjúklegt
ástand þegar fyrri reynsla er að
engu höfð, og haldið áfram að berja
höfðinu við steininn í þeirri von að
steinninn mýkist. Þeir sem kynnst
hafa áfengissjúklingum vel og orðið
meðvirkir, en náð áttum og tekist
að losna undan ægivaldi fíkilsins,
vita upp á hár hvað ég á við.
Það var því jafnvel vonum seinna
að sú ákvörðun var tekin að gera
eitthvað róttækt í málinu. En þann-
ig er því nú víst oftast farið þegar
brennivínsberserkir eru annars
vegar; langlundargeð hinna sem
mega þola þá er með eindæmum.
Fréttir af framvindu mála um ný-
liðna helgi benda reyndar til þess
að „ungmennabannið“ á Akureyri
hafi skilað tilætluðum árangri.
Þannig herma fregnir að það hafi
jafnvel gefist svefnfriður á tjald-
stæðum í bænum, en svo hefur ekki
verið lengi um verslunarmanna-
helgi, og ekki hafa borist tíðindi af
þvaglátum utan í hús í nágrenni
tjaldstæðanna.
Ýmis teikn eru reyndar á lofti um
að verslunarmannahelgin fari brátt
að syngja sitt síðasta sem skyldu-
ferðalaga- og útihátíðarhelgi. Það
væri mikið framfaraskref ef tækist
að leggja þessa helgi niður. Hún er
fyrir löngu orðin eitt af þessum
hefðarskrípum sem enginn kann
lengur skýringu á hvers vegna við-
helst. Svona eins og undarlegar
manndómsvígslur hjá frumstæðum
þjóðum og bandarískum há-
skólakrökkum. Innst inni þrá flestir
að losna undan oki þessa hefð-
arskrípis.
Á valdi
fúlmenna
» Þeir sem eru hávaðasamir, frekir og veigrasér ekki við fantabrögðum eiga jafnan
auðvelt með að komast til áhrifa innan hóps
þar sem metorðastiginn er ekki mannaður
með lýðræðislegum hætti.
BLOGG: kga.blog.is
VIÐHORF
Kristján G. Arngrímsson
kga@mbl.is
SONUR minn var 9 ára þegar
hann greindist með Tourette-
taugaröskun. Þá var liðið um hálft
ár frá því við foreldrar
hans höfðum orðið vör
við hljóð í hálsi, s.s.
ýlfur og ræskingar á
eftir, ásamt miklum
kækjum sem voru
blikk í augum (frá
unga aldri), að reka út
úr sér tunguna og að
horfa aftur fyrir sig í
sífellu. Hann hafði
dregist aftur úr öðr-
um nemendum í
bekknum, og var auk
þess mjög fé-
lagsfælinn og kvíðinn.
Læknir tjáði okkur
að við gætum ekkert annað en von-
að hið besta þar sem Tourette væri
ólæknandi. Aðeins lyf gætu gert líf-
ið bærilegra. Þó vorum við upplýst
um það að líklegast ykju álag og
þreyta á einkennin. Að öðru leyti
vorum við bara upp á náð og mis-
kunn dyntóttra máttarafla komin
að því er virtist.
Rúmum mánuði eftir greiningu
höfðu einkennin versnað svo mikið,
s.s. krampakippir í höfði og mjöðm-
um, að við sáum fram á að þurfa að
hefja lyfjagjöf.
Lyf eða …?
Áður en við færum leið lyfjagjaf-
ar með tilheyrandi aukaverkunum
vildum við reyna náttúrulegri leið –
því hverju myndum við tapa? Við
höfum ávallt verið á þeirri línu svo
hún var okkur eðlilegri en leið
lyfjanna.
Það er skemmst frá því að segja
að á einum mánuði hurfu nær öll
einkenni. Hljóðin hurfu alveg og
einn og einn dag mátti greina kipp í
öxl eða blikk í augum. Kennari
drengsins hélt að hann væri kom-
inn á lyf þar sem hann sá nær eng-
in einkenni lengur um vorið.
Hvað gerðum við?
Upplýsingar um aðgerðir feng-
um við frá taugasjúkdóma-
samtökum í Bandaríkjunum
(www.latitudes.com) sem sérhæfa
sig í náttúrulækningum við t.d. To-
urette og einhverfu með góðum ár-
angri. Við fórum jafnframt með son
okkar til hómopata sem greindi
hvað það væri sem hann hefði óþol
fyrir.
Ég læt hér fylgja það helsta sem
við höfum í huga og við höfum lesið
um að hafi slæm áhrif á Tourette-
sjúklinga. Okkar reynsla hefur síð-
an staðfest margt af
þessum atriðum.
Kækirnir aukast ef
neytt er t.d. gers, glú-
tens (hveitis) og syk-
urs. Sonur okkar fær
því ekkert ger, hveiti
eða sykur. Hann fær
stundum Agave-sýróp.
Ekkert aspartam,
sem getur aukið á
kæki hjá þeim sem
hafa Tourette. Það er
mjög umdeilt þótt
Umhverfisstofnun og
Lýðheilsustofnun segi
efnið ekki skaðlegt
heilsu manna.
Ekkert gos nema lífrænt gos þar
sem í því er enginn hvítur sykur og
aðeins lífrænt ræktuð bragðefni og
engin litarefni. Hægt er að kaupa
lífrænt gos í heilsubúðum.
Ekkert msg (monosodium-
glutamat). Oft er það kallað E621.
Það hefur samskonar áhrif á heil-
ann og aspartam. Það ruglar boð-
efni og efnaskipti segja þeir sem
gagnrýna það, en margar rann-
sóknir benda á skaðsemi þess rétt
eins og í tilfelli aspartam.
Hann fær eins lítið af unninni
vöru og hægt er. Hún er orkulítil,
t.d. dósa- og pakkamatur eða unnar
kjötvörur, s.s. pylsur. Þar að auki
er oft búið að sprauta msg í þessar
vörur, s.s. í pylsur og lambalær-
issneiðar sem eru tilbúnar á grillið.
Oft er þá búið að setja msg í krydd-
löginn. Almennt séð reynum við að
sneiða hjá aukaefnum í matvöru,
svo sem bragðefnum, litar- og rot-
varnarefnum, eins og kostur er.
Við notum sem mest af lífrænt
ræktaðri vöru, enda er hún orku-
ríkari, fyrir utan það að hún er laus
við eiturefni, s.s. skordýraeitur og
kemískan áburð. Fólk með Tou-
rette þolir illa þetta eitur og það
getur komið kækjum af stað.
Við hættum notkun á eiturefnum
á heimilinu. Gufurnar fara í and-
rúmsloftið og koma kækjum af
stað. Sama er með þvottaefni fyrir
fötin okkar. Við kaupum hreinlæt-
isvörur í heilsubúðum.
Síðan eru það bætiefni. Við höf-
um lesið okkur til um það hvað
virðist gera þeim sem hafa Tou-
rette gott og þá er oftast talað um
Omega 3, 6 og 9, allt í einni blöndu,
og hægt er að kaupa það í belgjum
í heilsubúðum. Einnig zink, B-
vítamín og magnesíum sem öll
styrkja taugakerfið. Síðan leggjum
við mikla áherslu á að maginn sé í
lagi og gefum honum Acidophilus.
Langar setur fyrir framan sjón-
varps- og tölvuskjái hafa slæm
áhrif á taugakerfið. Margir sem
eru með Tourette eru viðkvæmir
fyrir ljósi og í hefðbundnum sjón-
varps- og tölvuskjáum er mikið
ljósflökt. Flatskjáir (plasma- og
lcd-skjáir) eru þó mun betri en hin-
ir því þar er ljósið stöðugt og flökt-
ir ekki. Í notandabæklingum tölvu-
leikjaframleiðenda, s.s. Nintendo,
er varað við hættu á flogaköstum.
Gott er að varast rafmengun –
gsm-síma, þráðlausa síma, þráð-
laust net fyrir tölvuna, örbylgju-
ofna, sjónvörp í hverju herbergi,
tölvur o.s.frv. Þetta segjast margir
hafa prófað að lágmarka og fundið
mun. Við höfum t.d. látið mæla
íbúðina og gert vissar ráðstafanir.
Klór í sundlaugum þola margir
illa. Í sumum laugum er saltvatn í
stað klórs, s.s. í Seltjarnarneslaug
og í Vestmannaeyjum.
Höfuðbeina- og spjaldhryggs-
jöfnun. Við förum reglulega með
hann í svoleiðis tíma. Hann slakar
vel á og virðist hafa mjög gott af
þeirri meðferð.
Hreyfing úti í frísku lofti gerir
hann mýkri og afslappaðri.
Hómópata er gott að heimsækja
ef fólk kýs það og láta athuga hvort
viðkomandi er með óþol fyrir ein-
hverjum fæðutegundum.
Ef einhver hefur áhuga á að for-
vitnast meira um þessar aðferðir er
sjálfsagt að hafa samband við mig í
heida@fa.is.
Annar lífsstíll – annað líf
Heiða Björk Sturludóttir segir
einkenni sjúkdóms hverfa nær
alveg með breyttu mataræði og
lifnaðarháttum
» Sonur minn er meðtaugaröskunina To-
urette. Ólæknandi segja
læknar og aðeins lyf
geta létt lífið. Einkenni
hurfu þó nær alveg með
náttúrulækningum.
Heiða Björk
Sturludóttir
Höfundur er framhaldsskólakennari.
ÞAÐ er of algengt að fólk finni sig
knúið til að koma skoðunum sínum
á framfæri þegar um eitthvað nei-
kvætt er að ræða. Aðfinnslur og
umvandanir eru algengar á síðum
blaðanna en minna fer fyrir því
sem er hróss vert. Nú ætla ég að
bæta um betur og segja frá nokkr-
um viðburðum sem veittu mér
mikla ánægju nýlega. Fyrir
skömmu fórum við hjónin til
Hveragerðis og Eyrarbakka. Við
áttum pantað borð í Rauða húsinu
á Eyrarbakka og gistingu hjá
Frosti og Funa í Hveragerði.
Við hófum dvölina í Hveragerði
með því að fara í nudd í Heilsu-
stofnun NLFÍ og nutum þess svo
að svamla í sundlauginni, Kneipp-
lauginni, pottunum og gufubaðinu.
Við slepptum leirbaðinu að
þessu sinni. Þetta var aldeilis góð
byrjun. Síðan var haldið í Frost og
Funa þar sem okkur var vísað í
herbergi Jóns Engilberts listmál-
ara. Herbergin bera öll nöfn ís-
lenskra listamanna. Úti fyrir rauk
jörðin og leirhverirnir sulluðu og
bulluðu. Það var einkar notalegt
að sitja í heitum potti við hljómfall
íslenskrar náttúru og ekki var
laust við að yfir okkur kæmi vott-
ur af skáldaanda. Undir kvöld var
haldið í Rauða húsið á Eyr-
arbakka. Við vissum að þar væri
matur, þjónusta og vistarverur til
fyrirmyndar en reynsla þessa
kvölds sló við öllum væntingum.
Við höfum oft notið góðs matar en
þetta var toppurinn. Eftir góðan
morgunverð í Frosti og Funa dag-
inn eftir lá leiðin í Kjósina til að
taka þátt í „Kátt í Kjósinni“. Fyrst
var komið á bændamarkað í Fé-
lagsgarði í Kjós. Fullt var út úr
dyrum og margt forvitnilegt á boð-
stólum, svo sem barnavettlingar
og úrvals nautakjöt. Þaðan var svo
haldið í Eyrarkot. Fyrirlestur um
íslensk orð af keltneskum uppruna
var haldinn í hlöðunni sem breytt
hefur verið í ágætis samkomusal
en þarna er einnig góð gistiað-
staða. Loks var haldið að Kiðafelli,
en góðu minjasafni hefur verið
komið upp á fjósloftinu þar og
traktorar, gamlir sem nýir, voru
til sýnis á hlaðinu. Það var
ánægjulegt að kynnast hinni miklu
grósku sem er í leik og starfi á
landinu.
Helgina á eftir fórum við á
Reykholtshátíð sem var nú haldin í
ellefta sinn. Við gistum á Fosshót-
eli á staðnum þar sem aðbúnaður
og þjónusta er ágæt en við veitt-
um því athygli að þjónustufólkið
var vart mælandi á íslenska tungu.
Um kvöldið hlýddum við á
karlakór frá Moskvu í Reykholts-
kirkju. Söngurinn hljómaði vel í
kirkjunni og var svo ljúfur og ynd-
islegur að hann hefði gert hvert
fjósloft að hljómleikahöll. Daginn
eftir tók ekki síðra við en þá
hlýddum við á söng Hönnu Dóru
Sturludóttur og eiginmanns henn-
ar Lothar. Fyrir utan það að vera
stórkostlegir söngvarar þá sýndu
þau, einkum Hanna Dóra, góða
leiklistarhæfileika. Það var ekki
laust við að tár blikuðu á hvörm-
um þegar þessir listamenn sungu
íslensk ættjarðarljóð með sínum
ómþýðu röddum. – Í þessari frá-
sögn felst einungis brot af því sem
stendur til boða á Íslandi. Ég horfi
björtum augum til framtíðarinnar
hvað ferðaþjónustu varðar hér á
landi ef hún heldur áfram á þeim
nótum sem ég upplifði.
ANNA PÁLSDÓTTIR,
Suðurhlíð 38d, Reykjavík.
Ísland er landið …
Frá Önnu Pálsdóttur
Bréf til blaðsins
Morgunblaðið Hádegismóum 2, 110 Reykjavík  Bréf til blaðsins | mbl.is