Morgunblaðið - 20.09.2007, Blaðsíða 4

4 FIMMTUDAGUR 20. SEPTEMBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Eftir Kristján Jónsson
kjon@mbl.is
SIGURÐUR Gylfi Magnússon sagnfræðingur
er ósáttur við niðurstöður dómnefndar sagn-
fræði- og fornleifafræðiskorar hugvísinda-
deildar Háskólans en hún telur rannsókn-
arverkefni hans ekki hæft til doktorsvarnar.
Hefur Sigurður kært vinnubrögð Háskólans í
málinu til Umboðsmanns Alþingis og gefið út
bók, Akademíska helgisiðafræði, með und-
irtitlinum Hugvísindi og háskólasamfélag, en
þar birtir hann m.a. niðurstöður nefndarinnar.
Sigurður hefur beitt rannsóknaraðferðum
svonefndrar einsögu [e. microhistory] en hann
lauk doktorsprófi við Carnegie Mellon-
háskólann í Pittsburgh í Bandaríkjunum 1993.
Hann segist hafa viljað verja nýja doktors-
ritgerð hér á landi til að koma af stað um-
ræðum. Nýja bókin sé í raun fylgiskjal með
kvörtun til Umboðsmanns Alþingis.
„Bókin fjallar um túlkun á núverandi van-
hæfisreglum stjórnsýslulaganna,“ segir Sig-
urður Gylfi. „Hingað til hefur verið álitið að
fræðasamfélagið eigi að
hafa rýmra svigrúm en al-
menningur í sambandi við
vanhæfisreglurnar. En
þegar þetta er sagt er ljóst
að einhvers staðar hljóta að
vera mörk þótt fólk hafi
meira svigrúm, það getur
ekki verið endalaust. Sam-
kvæmt túlkun laganna end-
ar það við illvígar deilur, þá
verða menn vanhæfir.
Ég hafna þessari túlkun um rýmra svigrúm
og þess vegna sendi ég kvörtun til Umboðs-
manns Alþingis. Ég bendi á að forsendur þess-
arar túlkunar eru brostnar, rökin voru raun-
verulega fámennisrök. Háskólasamfélagið hér
væri svo fámennt að menn þyrftu stundum að
taka sæti í nefndum þó að þeir hefðu tjáð sig
um þann sem væri að sækja um. Þetta á bara
ekki við í dag, fjölgun menntamanna er stað-
reynd út um allan heim, m.a. hér á Íslandi.
Í þessu tilfelli hefði ekki þurft að tilnefna
mann [Loft Guttormsson] sem hefur staðið í
illvígum deilum við mig í 10 ár. Það hefði verið
hægt að leita til tíu annarra fræðimanna sem
eru með doktorspróf og hefðu vel getað tekið
þetta að sér.“
Sigurður gaf í maí út ritið Sögustríð: Grein-
ar og frásagnir um hugmyndafræði. Segir
hann þar m.a. að öll fræðileg umfjöllun innan
Háskólans sé mörkuð af tilvist dómnefnd-
arálita með einum eða öðrum hætti. Oft séu
dómarnir harkalegir og þeir sem „sitji í súp-
unni“ hafi hvorki geð í sér né löngun til að
hefja rökræður við þann sem áður hafi kveðið
upp dóm um lífsstarf hans eða hennar.
– Þú segir í nýju bókinni um akademíuna á
Íslandi: Þar hefur skort á markvissar tilraunir
til að hleypa inn ferskum vindum úr heimi vís-
inda og fræða og oft beitt öllum tiltækum „ráð-
um“ til að halda nýrri sýn frá íslensku háskóla-
samfélagi. Er þetta ekki býsna harkalegur
dómur hjá þér?
„Í Sögustríði reifa ég mínar tilraunir til að
eiga orðastað við fólk í Háskólanum sem
stundum hafa tekist með ágætum og stundum
ekki. Ég er bara að bera háskólasamfélagið
saman við það sem ég þekki í Bandaríkjunum.
Þar fannst mér Háskóli Íslands standa af-
skaplega illa í samanburðinum að því leyti að
það var mjög lítil opinber, fagleg umræða inn-
an deildarinnar. Þegar ég kem hingað 1994 frá
Bandaríkjunum er aldrei haldinn fundur í
sagnfræðiskor Háskólans. Þarna eru 30-40
manns með doktorsnemum og öðrum en það
eru aldrei ræddar niðurstöður eða mönnum
eins og mér, sem var að ljúka við hálfs áratug-
ar rannsóknarvinnu, boðið að flytja mitt mál.
Þess vegna ákvað ég að stíga þetta sér-
kennilega skref, þótt ég sé þegar með dokt-
orspróf, að nýta mér það tækifæri sem Háskól-
inn býður upp á, að fólk geti lagt hugverk sín
fram og fá um þau málefnalega umfjöllun.
Þetta er tilraun til að halda rökræðunni áfram.
En Háskólinn bregst við með því að skipa sem
formann nefndarinnar mann sem ég hef átt í
hörðum, akademískum deilum við í tíu ár. Það
er náttúrulega ekki leyfilegt samkvæmt
stjórnsýslulögum en það er skákað í skjóli
þessarar reglu um rúma túlkun á vanhæfinu,“
segir Sigurður Gylfi Magnússon.
Sigurður Gylfi Magnússon sagnfræðingur kærir vinnubrögð dómnefndar Háskóla Íslands
Of rúm túlkun á vanhæfisreglum?
Sigurður Gylfi
Magnússon
HÉRAÐSDÓMUR Suðurlands
dæmdi í gær karlmann og konu í
skilorðsbundið fangelsi og til að
greiða sekt. Fólkið faldi rúm 10
grömm af amfetamíni, tæp 3 grömm
af hassi, 1 gramm af maríjúana og 4
skammta af LSD í kaffipakka og
pakkaði inn ásamt harðfiski og sæl-
gæti og sendu til Vestmannaeyja
með flugvél frá Reykjavík.
Pakkinn var stílaður á frænku
konunnar í Eyjum en lögreglan
lagði hald á pakkann þegar konan
sótti hann. Þetta gerðist í apríl í
vor.
Ók undir áhrifum fíkniefna
Maðurinn var einnig fundinn sek-
ur um að hafa ekið bíl undir áhrifum
fíkniefna daginn eftir að þetta gerð-
ist. Bæði konan og maðurinn hafa
áður hlotið dóma fyrir fíkniefnabrot.
Konan var raunar dæmd í 3 mánaða
skilorðsbundið fangelsi í mars sl.
fyrir slíkt brot. Hún var nú dæmd í
4 mánaða skilorðsbundið fangelsi en
maðurinn í 2 mánaða skilorðsbundið
fangelsi og til að greiða 80 þúsund
króna sekt.
Ástríður Grímsdóttir héraðsdóm-
ari kvað upp dóminn.
Dæmd fyr-
ir smygl á
fíkniefnum
Pökkuðu hassi og
LSD með kaffi
BORGARSTJÓRN Reykjavíkur
fagnar þeirri niðurstöðu sem birtist í
verðlaunatillögu hugmyndaleitar
fyrir Kvosina og tekur undir það álit
dómnefndar að tillaga Argos, Gull-
insniðs og Studíós Granda sé „svo
framúrskarandi, hvað varðar hug-
myndir, framsetningu og skilning á
viðfangsefninu, að hún geti staðið
sem undirstaða komandi deiliskipu-
lags fyrir svæðið“. Þetta kemur fram
í bókun stjórnarinnar frá síðasta
fundi.
Að mati borgarstjórnar tekst til-
lögunni með sannfærandi hætti að
tengja saman virðingu fyrir sögunni
og því sem fyrir var, samhliða því að
skapa ný tækifæri til uppbyggingar
og endurnýjunar á þessu mikilvæga
miðborgarsvæði. Borgarstjórn
Reykjavíkur fagnar einnig þeirri
sátt sem virðist geta náðst um tillög-
una og leggur áherslu á að uppbygg-
ing á svæðinu geti hafist sem fyrst á
næsta ári.
Fagnar sátt
um tillöguna
♦♦♦
Eftir Rúnar Pálmason
runarp@mbl.is
ÍSLENSK málnefnd vinnur nú að því að móta til-
lögur að íslenskri málstefnu og er gert ráð fyrir því
að hún skili menntamálaráðherra drögum á degi ís-
lenskrar tungu árið 2008, 16. nóvember. Vinnuhóp-
ar hafa verið skipaðir til að fjalla um málstefnuna út
frá mismunandi sjónarhornum og halda á málþing í
nóvember nk. þar sem undirbúningsvinnan verður
kynnt.
Engin sérstök opinber málstefna er við lýði í dag
en Þórarinn Eldjárn, varaformaður málnefndar-
innar, sagði að menn teldu nauðsynlegt að hafa
slíka stefnu þar sem þjóðtungan væri mikill þáttur í
menningu og þjóðarvitund Íslendinga. Þegar kæmi
að þjóðtungunni gætu menn ekki einfaldlega látið
reka á reiðanum og síðan skoðað eftir á hvenær
eitthvað hefði farið úrskeiðis. „Þess vegna hefur
það verið talið alveg sjálfsagt mál að hugsa um
þetta og móta stefnu,“ sagði hann. Nágrannaþjóðir
Íslendinga hefðu lagt áherslu á að kanna og skil-
greina stöðu þjóðtungnanna í alþjóðlegu umhverfi.
Mismunandi væri hversu langt vinna við málstefnu
væri komin.
Íslenskan einangrist ekki eða úrættist
„En grundvallarsjónarmiðið er alls staðar að
vinna að eflingu þessara tungna, varðveita þær og
styrkja þær á þann hátt að þær haldist sem full-
gildar en einangrist ekki eða úrættist einhvern veg-
inn þannig að þau verði ekki nothæf nema heima í
baðstofu og í einhverjum saumaklúbbum,“ sagði
Þórarinn.
Vinna við málstefnuna hvílir að verulegu leyti á
15 nefndarmönnum málnefndar en auk þess fékk
nefndin 1½-2 milljónir til að greiða fyrir vinnu sem
aðrir leggja fram.
Ekkert í lögum segir að íslenska sé þjóðtunga á
Íslandi og þótt flestir telji íslensku vera opinbert
tungumál hér á landi er það ekki staðfest í stjórn-
arskrá eða með óyggjandi hætti í lögum. Að áeggj-
an Marðar Árnasonar samþykkti Alþingi í maí 2004
þingsályktunartillögu um að forsætisráðherra
skipaði nefnd til að athuga réttarstöðu íslensku
sem þjóðtungu og opinbers máls. Sú nefnd var
aldrei skipuð en málið kom m.a. til umræðu í stjórn-
arskrárnefnd en dagaði þar uppi, a.m.k. í bili.
Þórarinn sagði að málnefndin væri því mjög
fylgjandi að staða íslensku sem þjóðtungu væri lög-
fest. Hingað til hafi það þótt svo sjálfsagt mál að ís-
lenska væri opinbert mál og þjóðtunga að menn
hafi því ekki talið þörf á að festa það í lög. Ef þetta
væri ekki gert gætu menn skyndilega staðið
frammi fyrir kröfu um annað, t.d. að enskumælandi
maður sem tæki sæti á Alþingi gæti gert kröfu til
þess að tala ensku þar.
Staða íslenskunnar sem
þjóðtungu verði lögfest
fulltrúar 25 íslenskra fyrirtækja,
þ.á m. fjármálafyrirtækja, fyr-
irtækja í byggingastarfsemi, borg-
arþróun og á sviði orkuþróunar.
Actavis, Oddi og fleiri íslensk fyr-
irtæki hafa haslað sér völl í Rúmeníu
og forsetinn var viðstaddur vígslu
stöðva fyrir tvo íslenska bygg-
ingaverktaka í Búkarest auk stöðva
„ÞAÐ er greinilegt að meiri kraftur
er í efnahagslífinu hér en margir
hafa haldið og stjórnvöld og þjóðfé-
lagið allt er staðráðið í að einhenda
sér í mikla uppbyggingu,“ sagði
Ólafur Ragnar Grímsson, forseti Ís-
lands, en opinber heimsókn forset-
ans í Rúmeníu hófst í gær. „Rúmen-
ar gera sér grein fyrir því að þeir
þurfa ekki aðeins að afla meiri orku
heldur verður það að vera í vaxandi
mæli hrein orka vegna markmiða
sem Evrópusambandið hefur sett
sér um að draga úr koltvísýringi og
berjast þannig gegn hættunni á
loftslagsbreytingum.“
Ólafur segir að fram hafi komið
skýr vilji rúmenskra ráðamanna til
að eiga samstarf við Íslendinga á
sviði orkumála. Landið ráði yfir
verulegum jarðhita en ráðamenn
hafi viðurkennt að Rúmena skorti
þekkingu til að rannsaka og nýta
þessa auðlind. Nefndur var sá mögu-
leiki að orkumálaráðherra Rúmeníu
kæmi í heimsókn til Íslands, einnig
að þangað færi sendinefnd frá
þinginu.
„Þeir gera sér grein fyrir því að
hér þarf að endurnýja húsnæði, taka
upp nýja framleiðslustarfsemi,
breyta skipulagi. Og, eins og forseti
þeirra sagði, stökkva yfir öll þau
millistig sem aðrar þjóðir Evrópu
hafa farið í gegnum á undanförnum
áratugum og taka upp nýjustu tækni
og aðferðir í samræmi við það sem
best þekkist í veröldinni.“
Í för með forseta Íslands voru
Lýsis hf. Einnig opnaði forsetinn
nýja íbúðarblokk en íslenskir verk-
takar eru nú að reisa hús með alls
600 íbúðum fyrir almennan markað í
borginni. „Það er gaman að sjá
þennan þátt bætast við útrásina,“
segir Ólafur Ragnar.
Forsetinn átti í gær fund með
Traian Basescu Rúmeníuforseta í
Búkarest. Síðan hélt hann á fund
borgarstjórans í Búkarest, Adrieans
Videanus, og undirritaði þar samn-
ing um þátttöku borgarinnar í sam-
vinnuverkefni 16 evrópskra borga
um baráttu gegn fíkniefnum. Íslend-
ingar áttu frumkvæði að verkefninu
á sínum tíma og er Ólafur Ragnar
verndari þess.
Viðræður Ólafur Ragnar Grímsson, forseti Íslands, á fundi með Traian Basescu (t.h.), forseta Rúmeníu, í gær.
Vilja samstarf um orkunýtingu