Morgunblaðið - 27.09.2007, Blaðsíða 12

12 FIMMTUDAGUR 27. SEPTEMBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
„ÞAÐ er í raun varla hægt að tala
um dýptarmæli þegar rætt er um
WASSP-mælinn frá ENL á Nýja-
Sjálandi þar sem hann er miklu
meira en hefðbundinn dýptarmælir.
Í honum eru sameinaðir eiginleikar
og kostir fjölgeisla dýptarmælis,
sónars, þrívíddarplotters, botn-
hörkumælis og fiskgreiningartæk-
is,“ segir Vilhjálmur Árnason, fram-
kvæmdastjóri Sónars hf.
Þetta fæst með því að nota fjöl-
geislabotnstykki sem sendir frá sér
112 geisla sem hver um sig er aðeins
1,07 gráður og ná þannig saman-
lagðri geislabreidd upp á 120 gráður
þvert á bátinn. Þetta þýðir að sé
dýpið 100 metrar þá sér mælirinn
yfir 200 metra breiða rönd af botn-
inum og getur skráð hana nákvæm-
lega inn í minni og byggt upp þrí-
víddarmynd af botninum á broti af
þeim tíma sem það tekur hefðbund-
inn dýptarmæli og plotter að byggja
þessar upplýsingar upp.
Upplýsingar sýndar
á mismunandi vegu
Auk hefðbundinnar dýptarmælis-
myndar, með eða án botnstækkunar,
er hægt að sýna upplýsingar á mæl-
inum á marga mismunandi vegu:
Þversniðsmynd sem sýnir 120°
þversnið af botni undir bátnum í
rauntíma. Fisklóðningar koma
greinilega fram til hliðar við hann
hvort sem þær eru við botn eða uppi
í sjó.
Þrívíddarmynd af botninum sem
sýnir greinilega landslagið undir
bátnum og hvernig klettar, flök og
aðrir hlutir eru staðsettir.
Þriggja geisla dýptarmælir sem
sýnir hvað er beint undir bátnum og
allt að 40 gráður í bak og stjór.
Hægt að vera með botnlæsingu sem
sýnir greinilega fisklóðningar jafn-
vel þótt þær séu talsvert til hliðar
við bátinn.
Mynd af botni séð ofan frá í tví-
vídd, þar sem mismunandi dýpi er
sýnt með litabreytingum. Einnig er
hægt að sýna þessa mynd sem botn-
hörkumynd sem sýnir botnhörku
með mismunandi litum. Hægt er að-
greina fisklóðningar við botninn og
sýna þær sem litaða flekki ofan á
svarthvítri botnhörkumynd. Allar
skjámyndirnar byggjast á upplýs-
ingum sem WASSP-þrívíddarmælir-
inn safnar saman og eru leiðréttar
fyrir veltu og sjávarföllum og síðan
meðhöndlaðar með nýjustu staf-
rænni tækni til þess að byggja upp
eigin gagnabanka um botnlag og
hörku fyrir notendurna.
Allar valmyndir á íslenzku
„Þessar upplýsingar eru settar
fram á skýran hátt og notkun mælis-
ins er mjög einföld og algerlega
stjórnað með tölvumús. Allar val-
myndir mælisins eru á íslenzku eins
og vera ber.
WASSP-þrívíddarmælirinn er
frábært verkfæri við allar fiskveið-
ar, ekki sízt þar sem nauðsyn er á
góðum botnupplýsingum eins og til
dæmis á snurvoð, humartrolli, línu
og netaveiðum. Mælirinn hefur einn-
ig verið settur í 70 metra tog- og
nótaskip sem veiðir makríl og aðrar
uppsjávartegundir við Skotland og
hefur mælirinn reynst mjög vel við
þær veiðar,“ segir Vilhjálmur.
Hann er sannfærður um að
WASSP WMB160 mun án efa verða
bylting fyrir íslenzka sjómenn. „Sem
dæmi um hvernig tækið getur nýtzt
mönnum til tímasparnaðar má nefna
að þegar farið er á ný svæði sem
menn þekkja ekki vel er hægt að
fara yfir þau á stuttum tíma og sjá
hvernig botninn er, hvar eru hólar
og harðir blettir og einnig hvar fisk
er að finna á svæðinu. Þetta tekur
brot af þeim tíma sem það tæki með
hefðbundnum dýptarmælum vegna
þess hve breitt svæði mælirinn tek-
ur í hverri yfirferð og hve há upp-
lausnin af botninum er og því upp-
lýsingarnar nákvæmar.
Skipstjórnendur geta því byggt
upp góðan gagnagrunn á tiltölulega
stuttum tíma af svæðunum sem þeir
fiska á,“ segir Vilhjálmur.
Mælir í Ragnari SF
Þegar hefur verið settur upp
WASSP-þrívíddarmælir í Ragnar
SF 550 frá Hornafirði og hefur hann
gert meira en að standa undir vænt-
ingum þeim sem Arnar Ragnarsson,
skipstjóri og útgerðarmaður bátsins,
hafði til hans. Arnar hefur róið frá
Seyðisfirði í sumar og hefur mæl-
irinn flýtt mikið fyrir honum við að
kynnast nýjum veiðisvæðum og
kortleggja þau. Sem dæmi um hve
nákvæmlega má greina hluti á sjáv-
arbotninum sigldi Arnar yfir flak El
Grillo í Seyðisfirði og sýnir með-
fylgjandi mynd hvernig það kemur
fram á skjá WASSP-þrívíddarmæl-
isins eftir að hafa siglt einu sinni yfir
það. Arnar er með nýjan bát í smíð-
um hjá Samtaki í Hafnarfirði sem
reiknað er með að verði afhentur í
nóvember og hefur þegar gengið frá
kaupum á WASSP-þrívíddarmæli í
þann bát.
„Mælirinn er frábært
tæki við allar fiskveiðar“
Fiskileitartæki Flakið af skipinu El Grillo sést mjög vel á botni Seyðis-
fjarðar í nýja mælinum. Myndin er bæði skýr og í þrívídd.
ÚR VERINU
Eftir Rúnar Pálmason
runarp@mbl.is
VÍMUEFNAVANDI barna og ung-
linga leggst þungt á fjölskyldur
þeirra, bæði foreldra og systkini og
getur valdið sárum sem aldrei gróa.
Mjög reynir á hæfni foreldra sem
uppalendur í slíkum tilfellum og er
nauðsynlegt að þeir leiti eftir og fái
stuðning svo þeir bugist ekki.
Þetta var meðal þess sem kom
fram á fundi samstarfshópsins
Náum áttum í gærmorgun. Um-
ræðuefnið var foreldrahæfni og
hvaða stuðningur við hana væri til
staðar í samfélaginu.
Vímuefni skaða ekki eingöngu þá
sem þau nota, því þau eitra út frá sér
og neyslan og þau vandamál sem af
henni hljótast geta m.a. stórskaðað
systkini þeirra sem eru í neyslu.
Um þetta fjallaði framsaga Díönu
Óskar Óskarsdóttur, ráðgjafa hjá
Vímulausri æsku. Hún sagði alltof
algengt að foreldrar leituðu sér ekki
aðstoðar fyrr en í óefni væri komið
og það væri algengt viðkvæði hjá
þeim sem kæmu í viðtal hjá samtök-
unum að þau óskuðu þess að hafa
komið miklu fyrr. Í viðtölum hefðu
foreldrar unglinga í vímuefnaneyslu
lýst því hvernig áhyggjur og um-
stang vegna vímuefnanotkunar eins
barna þeirra hefði sett fjölskyldulífið
úr skorðum, dregið úr þeim alla orku
og valdið því að önnur börn hefðu
setið á hakanum.
Í skugga fíkilsins
Díana sagði að börnin sem verði
með þessu móti útundan lifðu í raun í
skugga fíkilsins og fíknarinnar á al-
veg sama hátt og líf og líðan maka
áfengissjúklings væri mótað af sjúk-
dómnum. Algengt væri að þessi börn
hefðu sig lítt í frammi heimavið til að
taka ekki orku frá foreldrunum en
þess í stað kæmu erfiðleikar þeirra
fram í skólanum. Við þetta bættist að
unglingurinn sem væri í neyslu væri
slæm fyrirmynd og kenndi foreldr-
um sínum gjarnan um hvernig fyrir
honum væri komið – að það væri
þeim að kenna hvernig hann hegðaði
sér. Þetta skapaði erfiða togstreitu á
heimilum. Þreyta, vonleysi og ör-
vænting foreldranna gerði það að
verkum að þeir gætu illa sinnt for-
eldrahlutverkinu sem skyldi.
Díana sagði gríðarlega mikilvægt
að foreldrar sinntu líka systkinum
fíkilsins. Til þess þyrftu þeir hins
vegar aðstoð og hjálp, úrræðin væru
fyrir hendi en bæði yrðu foreldrar að
leita eftir henni og meðferðaraðilar
yrðu að vísa þeim veginn að þeim.
Þórarinn Tyrfingsson, yfirlæknir
SÁÁ, fjallaði í sínu erindi um börn
skjólstæðinga SÁÁ og um hvernig
uppalendur áfengissjúklingar væru.
Þórarinn sagði mikilvægt að gera
sér grein fyrir því að áfengissjúk-
lingar þyrftu ekki að vera verri for-
eldrar en aðrir. Þeir væru hæfir for-
eldrar þar til annað sannaðist. Það
væri hins vegar alveg ljóst að börn
fíkla ættu á hættu að verða fíklar,
það sýndu rannsóknir SÁÁ svart á
hvítu. „Það fer ekki á milli mála að
áfengissýki býr í ættum,“ sagði
hann. Þórarinn sagði að SÁÁ myndi í
lok þessa mánaðar bjóða upp á nýtt
úrræði fyrir börn sjúklinga sem
væru í meðferð hjá SÁÁ. Þetta væru
börn sem hingað til hefðu ekki komið
í viðtal þar sem þau væru of ung til
að fara á fjölskyldunámskeið og
væru ekki í neyslu. Foreldrarnir
hefðu hins vegar miklar áhyggjur af
þeim, bæði af heilsufari þeirra og
hvernig foreldrunum tækist að ala
þau upp meðan þeir væru í meðferð.
Auk Díönu og Þórarins fjallaði
Sólveig Bergmann, félagsráðgjafi
Barnaverndarstofu, um fjölskyldu-
hæfni og Gunnlaug Thorlacíus, fé-
lagsráðgjafi geðsviðs Landspítalans,
um fjölskyldustuðning á vímuefna-
deildum spítalans.
AÐ loknum erindum á morgunverðarfundinum tóku
við umræður. Komu þar m.a. fram áhyggjur af aðgengi
ungmenna að fíkniefnum og áfengisneyslu þeirra.
Ung kona, sem sagðist hafa tilkynnt um mögulegt of-
beldi gegn ungum dreng, gerði athugasemd við það
vinnulag barnaverndaryfirvalda að hún hefði, frá því
hún sendi inn tilkynninguna, ekkert fengið að vita hvað
eða hvort eitthvað hefði verið gert í málinu. Steinunn
Bergmann, félagsráðgjafi Barnaverndarstofu, svaraði
því til að það væri meginregla að tilkynnandi fái ekki
að vita til hvaða ráðstafana sé gripið.
Engin gleði á fylliríi
Bjarni Þórarinsson hjá ÓB ráðgjöf var ómyrkur í
máli þegar hann talaði um áhrif „alkóhólmafíunnar“
sem stöðugt héldi því að unglingum að þeir ættu að
drekka bjór. Varla mætti opna dagblöð eða kveikja á
sjónvarpinu án þess að þar gæfi að líta bjórauglýs-
ingar. Markvisst væri höfðað til unglinganna og tók
hann dæmi af Tuborg-auglýsingu sem sýndi stúlku
ryðja öllum húsgögnum út úr íbúð til að geta haldið
veislu og síðan væru sýndir ofboðslega glaðir ungling-
ar á fyllirí. Allir sem til þekktu vissu á hinn bóginn að
unglingafylliríi fylgdi engin hamingja. „Foreldrar úti
um allan bæ eru að tapa fyrir þessum áróðri,“ sagði
hann. Ekki mætti gleyma því að bjór væri vímugjafi. Í
starfi sínu með unglingum hefði hann komist að því að
bjór væri yfirleitt fyrsti vímugjafinn og opnaði leiðina
að öðrum vímugjöfum. Tími væri kominn til að sporna
við þessari öfugþróun.
Tapa fyrir áróðri „alkóhólmafíunnar“
Systkini fíkla sitja á hakanum
Morgunblaðið/Frikki
Foreldrar Áfengissjúklingar þurfa ekki að vera verri foreldrar en aðrir, sagði Þórarinn Tyrfingsson yfirlæknir.
Á FUNDINUM í gær nefndi
Díana Ósk Óskarsdóttir, ráðgjafi
hjá Vímulausri æsku, eftirfar-
andi dæmi um áhrif fíkniefna-
neyslu eldra systkinis á hið
yngra:
Fyrir um tveimur árum hóf
Vímulaus æska að aðstoða 17 ára
gamla stúlku sem hafði verið í
neyslu í nokkur ár og fjölskyldu
hennar. Þegar aðstoðin hófst
hafði stúlkan ítrekað látið sig
hverfa en komið heim í fylgd lög-
reglu. Á meðan hún var heima
var hún skapvond og hafði enga
þolinmæði gagnvart bróður sín-
um sem var þá sjö ára. Bróðirinn
hafði, líkt og foreldrarnir, mikl-
ar áhyggjur af systur sinni þegar
hún var týnd og hann var orðinn
hræddur við hana því hún var
alltaf reið. Á meðan foreldrarnir
þurftu að þeysast út um allan bæ
í leit að systurinni eða heimsækja
hana á sjúkrahús var drengnum
komið fyrir í pössun hér og þar.
Hann var óöruggur því mamma
hans var alltaf að gráta og pabbi
hans var hættur að vera glaður.
Hann forðaðist að bjóða félögun-
um heim. Þessi lífsglaði drengur
var farinn að stama og átti erfitt
uppdráttar í félagahópnum í
skólanum.
Að sögn Díönu er stúlkan sem
um ræðir nýhætt neyslu en bæði
hún og fjölskyldan hafi fengið
góðan stuðning. Drengurinn sé
allur að braggast.
Hræddur
við systur
í neyslu