Morgunblaðið - 26.10.2007, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 26. OKTÓBER 2007 17
ÚR VERINU
„ALMENNT talað má segja að ís-
lenska krónan hafi styrkst svo mikið
gagnvart öðrum myntum sem raun
ber vitni, vegna þess að Seðlabank-
inn heldur uppi hinum háu vöxtum.
Þeir laða að erlent fjármagn sem
veðjar á íslensku krónuna. Þetta er
auðvitað ansi valt ástand og hefur
valdið okkur miklum vanda,“ sagði
Einar Kristinn Guðfinnsson sjáv-
arútvegsráðherra í ræðu sinni á aðal-
fundi LÍÚ í gær.
Ráðherrann fjallaði meðal annars
um gengismál og forsendur ákvörð-
unar sinnar að minnka þorskafla um
þriðjung. Um gengismálin sagði
hann ennfremur:
„Seðlabankinn heldur uppi vöxt-
um sínum m.a. til þess að berja niður
verðbólgu. Það var því athyglisvert
þegar sjá mátti fyrr í mánuðinum að
verðbólga hér á landi, mæld á sam-
ræmdan mælikvarða Evrópusam-
bandsins, er sú sama og gerist og
gengur í Evrulandinu, þar sem vext-
irnir eru þó miklu lægri, eins og
frægt er orðið.
Við glímum hins vegar við verð-
bólgu sem stafar einkanlega af
hækkun húsnæðisverðs. Þessi hækk-
un kemur því beint í bak útflutnings-
greinanna, veikir stöðu þeirra og
stuðlar m.a. að því að störfum hefur
fækkað á því sviði. Þetta er að mínu
mati mjög mikið umhugsunarefni og
við hljótum að velta því alvarlega
fyrir okkur hvort þeir mælikvarðar
sem lagðir eru til grundvallar okkar
hagstjórn séu að öllu leyti réttir.
Athyglisvert er líka að skoða
hverjar þær forsendur sem Samtök
atvinnulífsins hafa sett fram um þró-
un ýmissa hagstærða hér innanlands
og ekki verður betur séð en að stang-
ist mjög á við þær forsendur sem
unnið er eftir á öðrum sviðum.“
Fleiri möguleikar í stöðunni
Ráðherra gerði ítarlega grein fyr-
ir þeim forsendum sem lágu til
grundvallar aflaákvörðuninni fyrir
nýhafið fiskveiðiár. Hafrannsókna-
stofnunin hafi kveikt viðvörunarljós
með ástandsskýrslu sinni í fyrra. Í
kjölfarið hafi verið ákveðið að Hag-
fræðistofnun Háskóla Íslands mæti
áhrif þess að breyta veiðireglunni.
Þegar svo tillögur Hafrann-
sóknastofnunarinnar hafi legið fyrir í
byrjun síðasta sumars og niður-
stöður Hagfræðistofnunar HÍ, hafi
verið rætt við fjölmarga hags-
munaaðila og vísindamenn víða að.
Niðurstaðan sé öllum kunn en fleiri
möguleikar hafi verið í stöðunni.
„Þegar við veltum þessum kostum
fyrir okkur þá þarf líka að hafa hug-
fast hver Hafrannsóknastofnunin
telur að þróunin verði á næstu árum.
Það þurfum við að gera af mörgum
ástæðum, m.a. þeim að þær upplýs-
ingar verða lagðar til grundvallar
veiðiráðgjöf komandi ára. Veiðistofn-
inn nú er talinn vera um 650 þúsund
tonn og á næsta ári er hann áætlaður
570 þúsund tonn eða 80 þúsund tonn-
um minni en nú. Þess vegna eru því
allar líkur á því að við þær aðstæður
gerði Hafrannsóknastofnunin til-
lögur um frekari niðurskurð afla-
heimilda á næsta ári. Ég tel að slík
staða yrði afar dýrkeypt í íslenskum
sjávarútvegi. Það skiptir því miklu
máli að afstýra slíku ástandi.“
„Mér er það mætavel ljóst að sá
mikli niðurskurður sem við höfum
mátt búa við árlega undanfarin ár er
mjög farinn að reyna á þolrif ís-
lenskrar útgerðar og þeirra sem
starfa í sjávarútvegi. Frekari nið-
urskurður og áframhald á þessari
þróun myndi því draga mjög úr þreki
manna í greininni og gæti stuðlað að
mikilli samþjöppun og flótta úr
henni. Það var ekki síst þetta atriði
sem að ég hafði til hliðsjónar þegar
ég var að skoða þessi mál. Að mínu
mati komu því tvær leiðir til greina.
Annars vegar tillaga Hafrann-
sóknastofnunarinnar upp á 130 þús-
und tonn og hins vegar tillaga sem
byggðist á hugmyndum aflareglu-
nefndar frá árinu 2004. Sú leið fól í
sér 18% veiðihlutfall vegna stöðu
þorskstofnsins, sem með sveiflujöfn-
un hefði þýtt 155 þúsund tonn.
Þegar ég fór í saumana á þessu
reyndi ég eftir því sem unnt var að
setja mér tiltekin markmið sem ég
vildi hafa að leiðarljósi. Í fyrsta lagi
vildi ég auðvitað ganga þannig frá
málum að hægt væri að segja með
sanni að gætt væri ábyrgðar og var-
úðar. Í annan stað lagði ég áherslu á
að ljúka þessu þannig að ekki þyrfti
að skerða afla á næsta ári. Þá lagði
ég til grundvallar þá forsendu að lík-
legt væri að kvótinn gæti aukist í
framhaldinu.“
Háir stýrivextir halda gengi krónunnar uppi
Ansi valt ástand og hefur valdið miklum vanda, segir sjávarútvegsráðherra
Morgunblaðið/Ómar
Umhverfismál Einar K. Guðfinnsson sjávarútvegsráðherra afhendir Gísla
Jónatanssyni, framkvæmdastjóra Loðnuvinnslunnar á Fáskrúðsfirði, um-
hverfisverðlaun LÍÚ. Fyrirtækið skaraði framúr á því sviði.
„STYRKING krónunnar veldur enn og aftur
erfiðleikum í rekstri sjávarútvegsfyrirtækja
og óstöðugleiki hennar skapar mikla óvissu í
rekstrinum. Snemma árs 2004 lá alveg ljóst
fyrir að mikil spenna væri framundan í ís-
lensku efnahagslífi. Við, ásamt fleirum, vör-
uðum við þeim aðstæðum sem voru að skap-
ast. Hið opinbera örvaði þensluna með skorti
á aðhaldi í útgjöldum og misráðnum aðgerð-
um á húsnæðismarkaði. Afleiðingarnar eru
mjög háir vextir sem aftur leiða til alltof
sterkrar krónu með tilheyrandi tekjumissi
fyrir útflutningsatvinnuvegina,“ sagði Björg-
ólfur Jóhannsson, formaður LÍÚ, í ræðu sinni
á aðalfundi samtakanna í gær.
Vanmáttugt tæki
„Vaxtastefna Seðlabankans hefur ekki náð
þeim verðbólgumarkmiðum sem stefnt var að
og í raun sýnt fram á hve vanmáttugt tæki
hún er í þeirri baráttu. Reynslan hefur sýnt
að stýrivextir Seðlabankans hafa mjög tak-
mörkuð áhrif á langtímavexti, en það er meg-
intilgangur hækkunar stýrivaxta að hækka
langtímavexti og þar með að draga úr eft-
irspurn. Það er ekki bara á Íslandi sem þetta
samband er óljóst og nægir að vitna til nýrrar
bókar eftir fyrrverandi stjórnarformann
bandaríska seðlabankans, Alan Greenspan.
Niðurstaða hans er að þetta samband hafi
veikst mikið í Bandaríkjunum vegna alþjóða-
væðingar fjármagnsmarkaða. Þetta á enn
frekar við á Íslandi, ekki síst vegna verð-
tryggingarinnar, smæðar efnahagskerfisins
og mjög opins hagkerfis.
Grefur undan
stoðum efnahagslífsins
Við óbreytt ástand verður ekki unað, því
það dregur máttinn úr útflutningsatvinnu-
vegunum og öðrum greinum í alþjóðlegri
samkeppni og grefur þannig undan undir-
stöðum efnahagslífsins og samfélagsins alls.
ist breytinga og lagt fram tillögur en með þær
er ekkert gert. Það er óþolandi að stjórnvöld
skuli hundsa algerlega sjónarmið atvinnulífs-
ins. Biðin er orðin ansi löng eftir margboðuðu
vaxtalækkunarferli Seðlabankans. Það eru
ávallt um það bil tvö ár í að markmið bankans
náist en á leiðinni þangað gerist alltaf eitt-
hvað sem verður til þess að fresta því um sinn.
Biðlund okkar er á þrotum,“ sagði Björgólfur.
Við teljum að horfa þurfi til fleiri þátta en
verðbólgumarkmiðs við mótun peningamála-
stefnu. Þá er ljóst að húsnæðisliðinn þarf að
færa út úr verðbólguviðmiði því sem Seðla-
bankinn lítur til enda hafa vextir bankans
engin áhrif á fasteignaverð. Vextir Seðla-
bankans eru alltof háir og nauðsynlegt að
hefja lækkun þeirra strax.
Talsmenn atvinnulífsins hafa ítrekað kraf-
Biðlund útvegs-
manna er á þrotum
Óþolandi að stjórnvöld
skuli hundsa algerlega
sjónarmið
atvinnulífsins, segir
formaður LÍÚ
Morgunblaðið/Ómar
Afkoman Niðurskurður þorskkvótans og hátt gengi íslenzku krónunnar varpar skugga á
afkomu sjávarútvegsins. Björgólfur Jóhannsson er ósáttur við efnahagstjórnina.
BJÖRGÓLFUR Jóhannsson ræddi meðal annars
frelsi til athafna í ræðu sinni á aðalfundinum og
sagði svo:
„Svo virðist sem sumir séu frjálsari en aðrir
og að stundum sé í lagi að troða jafnréttið fótum.
Á íslenskan sjávarútveg er lagður sérstakur
skattur, svokallað auðlindagjald. Þessi „snilldar“-
uppfinning var af fræðimönnum rökstudd sem
gjald á umframhagnað í sjávarútvegi – þ.e. hagn-
að umfram það sem gerist í öðrum atvinnugrein-
um. En hvar er þessi umframhagnaður? – Við
sem störfum í greininni höfum að minnsta kosti
ekki orðið vör við hann.
Það sem við sjáum er sérstakur landsbyggð-
arskattur sem dregur máttinn úr sjávarútvegs-
fyrirtækjum og landsbyggðinni í samkeppni við
annan atvinnurekstur. Til hvers? Hvaða rök eru
fyrir því að skattleggja þann litla hagnað sem er
í greininni um tugi prósenta umfram skattlagn-
ingu hagnaðar í öðrum atvinnugreinum? Spyr sá
sem hvorki veit né skilur. Það er kaldhæðnislegt
að nú þegar minnkun aflamarks í þorski liggur
fyrir skuli veiðigjaldið á útgerðina hækka um
73% þrátt fyrir niðurfellingu veiðigjalds á þorsk.
805 kíló í tonninu!
Eitt mikilvægasta atriðið í rekstri sjáv-
arútvegsins er að afli sé rétt skráður og vigt-
aður. Hjá flestum eru þúsund kíló í tonninu – en
ekki öllum. Rangir slægingarstuðlar gera það að
verkum að hjá sumum vegur tonnið einungis 933
kg til kvóta. Ef línuívilnun er einnig notuð þá
vegur það einungis 805 kíló. Rangir slæging-
arstuðlar leiða ekki einungis til mismununar
milli aðila innan atvinnugreinarinnar heldur leiða
þeir einnig til umframveiði. Á síðustu 10 árum
hafa, vegna þeirra, verið veidd á línu og hand-
færi 22 þúsund tonn af þorski umfram leyfilegan
heildarafla. Svo tala menn um ábyrgar fisk-
veiðar.“
Sumir frjáls-
ari en aðrir
Morgunblaðið/Ómar
Fundarhöld Austfirðingar á aðalfundi. Haukur
Björnsson, framkvæmdastjóri Eskju á Eskifirði,
og Jóhannes Pálsson, framkvæmdastjóri fisk-
vinnslu Síldarvinnslunnar í Neskaupstað.