Morgunblaðið - 26.10.2007, Page 47

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 26. OKTÓBER 2007 47
CRONENBERG heldur áfram á
svipuðum nótum í Eastern Prom-
ises og í þeirri þrælmögnuðu A Hi-
story of Violance. Hún var besta
mynd þessa jafnan athyglisverða
leikstjóra um langt skeið, nú bætir
hann um betur með grimmum, of-
beldisfullum og jafnvel enn mis-
kunnarlausari glæpatrylli. Cronen-
berg hefur flutt sig yfir hafið ásamt
eftirlætisleikaranum sínum, Mor-
tensen, baksvið Eastern Promises
er grá og kuldaleg veröld rúss-
nesku mafíunnar í Lundúnaborg.
Lítt þekkt utan innvígðra og af af-
spurn, en uppgangur hennar hefur
verið með ólíkindum og blossað
upp líkt og djöflaveira um hinn
vestræna heim eftir að Sovétið
hrundi.
Cronenberg hefur undirbúið sig
af kostgæfni, útlit Eastern Prom-
ises minnir áhorfendur lítið á
heillandi heimsborgina við Tempsá,
við gætum eins vel verið stödd ein-
hvers staðar austan járntjaldsins
fyrir aldarfjórðungi eða svo. Myrk
og regnvot stræti, persónurnar tala
meira og minna rússnesku, að-
fluttar austan úr gamla heimsveld-
inu og flestar í tengslum við fyrr-
greinda glæpastarfsemi. Eina
saklausa sál er að finna í mann-
soranum, Önnu (Watts), ljósmóður
af annarri kynslóð innfluttra
Rússa. Hún kemst fyrir tilviljun að
hræðilegum sannleika sem sviptir
örþunnri dulunni af viðbjóðslegum
verknaði sem er aðeins toppurinn á
ísjaka stórvirkrar glæpastarfsemi
rússnesku mafíunnar þar sem man-
sal á saklausum stúlkum frá Aust-
ur-Evrópu kemur mikið við sögu.
Kvikmyndagerðarmennirnir eru
ólíkir á flesta lund en það er freist-
andi að bera Eastern Promises
saman við The Godfather, annað
stórvirki um skipulagða glæpi,
ólýsanleg voðaverk jafnt sem heið-
arleika á meðal þeirra sem láta til
sín taka í undirheimunum. Myndin
hans Coppola er allt að því fáguð
og falleg í samanburði við nakinn
ljótleikann hjá Cronenberg. Heim-
urinn hefur versnað í millitíðinni,
ítalskættaða mafían er kunn fyrir
hörku, hin rússneska Vory Zakone
er í annarri vídd dýrslegri grimmd-
ar, djöfullegri pyntinga, fullkom-
innar lítilsvirðingar fyrir öðrum.
Um málsvara hennar næða hroll-
kaldir steppuvindar sem eiga upp-
runa sinn í undirheimum gamla
sovétsins og fangaklefum gúlags-
ins.
Mortensen undirbjó sig nost-
ursamlega fyrir hlutverk Nikolais
og það sýnir sig í hamförum leik-
arans sem stendur upp úr mann-
valinu sem prýðir Eastern Prom-
ises. Vinnan skilar sér ekki aðeins í
málfarinu heldur jökulkaldri yf-
irveguninni sem einkennir hörkutól
sem allt hefur séð og reynt í haug-
húsum mannlífsins. Myndin er auð-
ug af framúrskarandi leik, m.a.
sýnir Watts enn og aftur hvernig
hún tekur gjörsamlega yfir hlut-
verk og er ósvikinn senuþjófur líkt
og hinn fáséði Cassel, sem stendur
sig ekki aðeins eftirminnilega sem
hinn vansæli og skaddaði Kyrill
heldur hefur hann útlitið full-
komlega með sér. Sama verður
ekki sagt um Mueller-Stahl, hann
ber sig óaðfinnanlega, jafnt sem
sadistinn, glæpaforinginn og hinn
dúnmjúki stórvert, en Þjóðverjinn
er full ofarlega og útlitið vantar
slavneska blæinn.
Peter Suschitzky er snjall kvik-
myndatökustjóri og veigamikill
samstarfsmaður Cronenbergs,
hann dregur upp óaðlaðandi mynd
af drungalegri London, oftar en
ekki studdur af þungbúnum tón-
smíðum Howards Shore. Handrit
Stevens Knight er hlaðið sterkum
og skrautlegum persónum, syndum
og sakleysi, Eastern Promises er
vissulega hrollvekjandi glæpamynd
í aðra röndina, en í hina er hún
flugbeitt ádeila á þjóðfélag þar sem
siðblind afstyrmi vaða uppi undir
gegnsæju yfirvarpi.
Eastern Promises á í vændum
gott gengi þegar myndir ársins
verða gerðar upp. Enginn gleymir
nokkru sinni hnífaslagnum en öll
gerð hans er með þeim ágætum að
áhrifin eru miklum mun flóknari en
vægðarlaust yfirbragðið. Það kæmi
ekki á óvart þó Mortensen og tveir,
þrír aðrir leikarar yrðu tilnefndir
oft og títt, ásamt Knight, Susc-
hitzky og Cronenberg, sem er að
verða einn mikilvægasti leikstjóri
samtíðarinnar.
Moskva við Tempsá
Góð „Eastern Promises á í vændum gott gengi þegar myndir ársins verða gerðar upp,“ spáir gagnrýnandi.
KVIKMYNDIR
Háskólabíó, Laugarásbíó,
Borgarbíó Akureyri
Leikstjóri: David Cronenberg. Aðalleik-
arar: Viggo Mortensen, Armin Mueller-
Stahl, Vincent Cassel, Naomi Watts, Si-
nead Cusack, Jerzy Skolimowski.. 100
mín. Bandaríkin 2007.
Eastern Promises  Sæbjörn Valdimarsson