Morgunblaðið - 10.11.2007, Blaðsíða 41

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 10. NÓVEMBER 2007 41
ævistarfi. Hún átti heilbrigð börn og
fjölda afkomenda, bjó lengi mynd-
arbúi með manni sínum Hermanni
Guðmundssyni að Blesastöðum, hún
var ljósmóðir í umdæminu og tók að
sér börn og fullorðna sem áttu ekki í
önnur hús að vernda á þeim tíma.
Þegar Hermann afi dó hætti hún bú-
skap og byggði Dvalarheimilið sem
þykir þrekvirki eitt og sér. En henni
þótti þetta nú bara sjálfsagt. Þessi
frábæra kona sem hún amma var
kenndi öllum sem umgengust hana
að allt er hægt ef viljinn er fyrir
hendi. Hún skilur eftir sig fjársjóð
góðra minninga, þær fyrstu úr gamla
bænum frá því við vorum saman í
geymslunni að opna egg og athuga
með unga, allt þar til nú fyrir stuttu
að ég kvaddi hana sem venjulega á
leiðinni í bæinn.
Elsku amma, Guð geymi þig og
takk fyrir allt sem þú hefur gert.
Þá lést þú sól á lönd mín skína
og lyftir undir vængi mína.
Svo hvarfst þú bak við fjarlæg fjöll,
sem feykti blærinn hvítri mjöll.
Síðan reyni ég söngva þína
að fanga í hörpustrengi mína.
Í hljómum þeim á hjartað skjól
og heima bak við mána og sól.
(Davíð Stefánsson.)
Hermann Örn Kristjánsson.
Fyrrum tengdamóðir mín, Ingi-
björg Jóhannsdóttir, er látin hátt á
níræðisaldri. Hún var ekkja Her-
manns Guðmundssonar, bónda á
Blesastöðum á Skeiðum.
Ingibjörg kom inn í heim Skeiða-
manna fyrir 66 árum með nýjar
skoðanir um heilsuvernd og fé-
lagslega þjónustu. Hún var lærð ljós-
móðir og lagði sig fram í starfi sínu í
héraðinu um þriggja áratuga skeið.
Þegar um hægðist á því sviði með
uppbyggingu heilsugæslustöðva á
áttunda áratugnum fannst henni að
þörfin væri orðin brýn fyrir líkn og
hjúkrun hjá eldri borgurum. Þar
reyndist hún, eins og á mörgum öðr-
um sviðum, afar sannspá.
Hún byggði því upp af fádæma
dugnaði hjúkrunar- og dvalarheimili
á Blesastöðum á árunum 1981–1985
eftir lát eiginmanns síns 1980 og var
slíkt heimili eitt hið fyrsta sinnar
tegundar hér á landi. Rak hún heim-
ilið um árabil með dóttur sinni.
Ég kynntist Ingibjörgu og Her-
manni um 1970 og fannst mér þá
strax athyglisvert að sjá hvernig
Ingibjörg bar umhyggju fyrir þeim
sem bágt áttu innan sveitarinnar og
raunar langtum víðar. Heimili þeirra
Hermanns var skjól fyrir alla er áttu
um sárt að binda fyrir einhverra
hluta sakir. Í flestum þeim jólaboð-
um sem ég kom í var ávallt einhver
utanaðkomandi er átti engan að og
Imba hafði boðið til heimilisins um
hátíðirnar.
En það þurfti ekki jólahátíð til að
sýna manngæskuna. Fjölmennur
barnahópur frá bágstöddum heimil-
um dvaldist langdvölum á heimili
þeirra hjóna og jafnvel árum saman.
Óhætt er að fullyrða að þau hjónin
komu þeim öllum til aukins þroska
og í sumum tilvikum skipti dvöl
barnanna sköpum í lífi þeirra. Ingi-
björg hélt hópnum vissulega að
vinnu en þó án allrar hörku og óhætt
er að segja að hún hafi verið góður
verkstjóri á sínu heimili. Hún gat
verið föst fyrir og ströng því vita-
skuld þurfti oft að beita aga við
heimilisreksturinn, en undir niðri
blundaði hin mjúka og blíða sál
hennar er ekkert aumt mátti sjá. Á
kveðjustund hugsa vafalaust margir
með hlýhug til Ingibjargar sem eiga
henni mest að þakka fyrir ástríki og
gott uppeldi fyrr á árum.
Á síðustu áratugum urðu sam-
skipti okkar minni. Við hittumst þó
öðru hverju í fjölskylduboðum og
alltaf var sama hlýjan í fasi hennar
og framkomu í minn garð. Að leið-
arlokum þakka ég fyrir allan þann
hlýhug er hún sýndi mér og mínum.
Ég votta aðstandendum samúð
mína og bið guð að blessa minningu
þessarar mætu konu.
Helgi Bjarnason.
Elsku langamma.
Nú ertu farin til Guðs og langafa
og þú þarft ekki lengur að finna til.
Við söknum þín og eigum alltaf eftir
að muna þegar þú hrósaðir rauða
hárinu okkar og sagðir að við hefðum
fengið fallega háralitinn frá mömmu
þinni.
Nú legg ég augun aftur,
ó, Guð, þinn náðarkraftur
mín veri vörn í nótt.
Æ, virst mig að þér taka,
mér yfir láttu vaka
þinn engil, svo ég sofi rótt.
(Sveinbjörn Egilsson.)
Hafdís Rún, Daníel Már og
Kjartan Helgi.
Í návist sumra fer sólskin
og sumar í hjartað inn,
líkt og ilmblærinn andi
ástúð í huga minn.
(Signý Hjálmarsdóttir.)
Ingibjörg á Blesastöðum hefur
alla tíð skipað sérstakan sess í hjarta
mínu. Árið 1945 ræðst hún sem ljós-
móðir á Skeiðin. Það hefur verið
mikil lífsreynsla fyrir nýútskrifaða
ljósmóður að fyrstu tvö börnin sem
hún tók á móti voru ekki heilbrigð og
náðu ekki að lifa, en síðan kom ég,
var víst ekki mikill bógur, en með
réttum ákvörðunum Ingibjargar og
góðri hjálp Garðars bróður og Knúts
læknis í Laugarási tókst að bjarga
veikburða barni. Síðan þá hefur ver-
ið sterkur strengur milli okkar Ingi-
bjargar.
Langar mig að minnast eins atviks
sem gerðist á 50 ára afmælinu mínu
sem mér er mjög dýrmætt. Ég var
„að heiman“ og hafði ákveðið að
verja hluta dagsins hjá mömmu sem
þá lá á sjúkrahúsinu á Selfossi. Þeg-
ar ég kem inn í sjúkrahúsið mæti ég
Ingibjörgu en hún var þar vegna
þess að hún hafði þurft á einhverri
læknishjálp að halda. Viðbrögð
hennar þegar hún sá mig voru að
segja „kemur hér fyrsta stúlkan
mín“ og ég gat bætt við „og veistu,
það eru nákvæmlega 50 ár í dag síð-
an við hittumst fyrst“. Við áttum
góða stund saman sem ég met mikils
og hefði ekki getað hugsað mér betri
afmælisgjöf. Mér er efst í huga þakk-
læti til Ingibjargar fyrir allt það sem
hún gaf mér og bið henni og fjöl-
skyldu hennar Guðs blessunar.
Stefanía Vigfúsdóttir.
„Það eru ekki margir sem komast
með tærnar þar sem þú hafðir hæl-
ana“ og þú getur svo sannarlega
kvatt þína lífsgöngu, Imba mín, með
reisn. Ævistarf þitt var þér til sóma
alla þína löngu ævi, þú varst í orðsins
fyllstu merkingu íslenskur kven-
skörungur og þú laukst þínu ævi-
starfi sem slík. Eiginkona, móðir,
bóndi, ljósmóðir og síðast en ekki
síst þegar þú varst orðin ekkja og
sjálf að komast á efri ár réðst þú í
það þrekvirki að reisa Dvalarheimili
aldraðra á Blesastöðum til að hugsa
um og hlúa að öldruðum. Það kom
aldrei neinn að tómum kofunum hjá
þér og það var alveg sama hver leit-
aði til þín, þú komst málunum alltaf í
einhvern ákveðinn farveg og síðan á
réttan kjöl og endalaust gastu bætt á
þig fyrir aðra.
Frá því ég sem lítill stelpuhnokki
man fyrst eftir þér leit ég upp til þín,
þú varst ímynd sem ég bar strax
virðingu fyrir, það var ekki hægt
annað. Þú varst skapstór og ákveðin
en um leið ljúf með skemmtilegan
stríðnisglampa í augum. Sem krakka
auðnaðist mér ekki að vera sumar-
langt í sveit hjá þér, þar sem ég fór
öll sumur norður í Fljót til móður-
fólksins míns en í staðinn sóttist ég
eftir ásamt svo mörgum öðrum
frændsystkinum þínum að koma
austur að Blesastöðum í fríum. Gest-
risni, hlýja og gjafmildi voru þín að-
alsmerki, þú komst okkur endalaust
á óvart eins og um páska, öll fengum
við páskaegg þrátt fyrir fjöldann
sem sótti þig heim og öll vorum við
velkomin, og mikið var gaman að
vera hjá þér um Skeiðaréttir enda
fjölmenntum við táningarnir til að
taka þátt í fjörinu sem þeim fylgdi og
hafðir þú oft gaman af vitleysunni í
okkur eins og þegar ég reyndi allt til
að slétta á mér krullurnar fyrir rétt-
arballið. Þessi tími er nú löngu liðinn
og fennt hefur í mörg spor síðan þá,
en aldrei hefur borið skugga á okkar
vinarþel þau ár sem við vorum sam-
ferða og alltaf hefur verið jafn kært
að sækja þig heim. Það hefur verið
sagt við mig að ég setji stundum upp
svip sem minnir á þig, þó höfum við
aldrei verið taldar sterklíkar. Ég
sagði þér einhvern tíma frá þessu og
þú svaraðir því til að þér þætti það
nú ekki leiðinlegt en málið er að ég
var upp með mér af þessu því engum
vildi ég líkjast meir.
Þið systkinin, þú og pabbi, náðuð
alltaf vel saman, bæði sterkir kar-
akterar og með sama húmorinn
ásamt því að vera lík í útliti, ykkur
varð alla tíð vel til vina og mun hann
nú sakna vinar í stað.
Ég þakka þau ár sem ég átti
þá auðn að hafa þig hér.
Og það er svo margs að minnast,
svo margt sem um hug minn fer.
Þó þú sért horfin úr heimi,
ég hitti þig ekki um hríð.
Þín minning er ljós sem lifir
og lýsir um ókomna tíð.
(Þórunn Sigurðardóttir.)
Elsku Imba mín, ég efast ekki um
að vel hafi verið tekið á móti þér er
þú yfirgafst þessa jarðvist og fórst
yfir landamærin. Hver veit nema þú
standir í hlaðvarpanum og fagnir
okkur þegar þar að kemur.
Góða ferð heim, elskan, og hafðu
þökk fyrir allt.
Þín frænka,
Sigríður J. Guðmundsdóttir
(Sirrý.)
Starfsheitið ljósmóðir er eitt elsta
starfsheiti í íslenskri tungu og ef-
laust það fegursta. Enn hefur ekki
tekist að karlkenna störf ljósmæðra
þrátt fyrir viðleitni til þess að karl-
kenna öll störf hin síðari ár og von-
andi verður svo aldrei. Ingibjörg var
ljósmóðir að mennt og á mínum
yngri árum var Ingibjörg ljósmóð-
irin. Sannast sagna má segja að hún
hafi verið lífsmóðir því hún lét sér
annt um allt sem lifði og hrærðist og
reyndist mörgum sannkallaður líkn-
argjafi. Það var Ingibjörgu ekki nóg
að stýra stóru heimili og sinna ljós-
móður- og líknarstörfum almennt,
ekki aðeins á Skeiðunum heldur og í
næstu sveitum, hún tók einnig í fóst-
ur börn og unglinga sem mörg hver
höfðu villst af leið og kom þeim flest-
um til þroska og mörgum til manns.
Að Hermanni eiginmanni sínum
látnum tók Ingibjörg fljótlega
ákvörðun um að ráðast í það stór-
virki sem eflaust mun halda minn-
ingu hennar lengst á lofti en það var
að reisa dvalarheimili fyrir aldraða á
Blesastöðum nánast ein og óstudd en
henni rann til rifja hvernig ástandið
var í málefnum aldraðra. Var ekki að
sökum að spyrja að allt var lagt í söl-
urnar. Við þetta tækifæri endurnýj-
uðust kynni okkar Ingibjargar þar
sem hún leitaði til mín með ráð varð-
andi málið en kynni okkar hófust
löngu fyrr þegar ég var ungur
drengur í sveit á Votumýri á Skeið-
um en tengdafaðir Ingibjargar, Guð-
mundur Magnússon bóndi á Blesa-
stöðum, var ættaður þaðan og var
mikill samgangur á milli bæja.
Það var einkar gefandi að eiga
Ingibjörgu að vini. Hún var framúr-
skarandi kona með sterkan vilja og
sterkar skoðanir sem hún bjó þó í
þann búning að enginn varð sár en
ekki fór þó á milli mála hvernig skilja
bæri hlutina enda Ingibjörg með ein-
dæmum hreinskiptin. Mér þykir
miður að geta ekki fylgt henni síð-
ustu sporin nú þegar hún verður lögð
til hinstu hvílu en mun við fyrsta
tækifæri vitja leiðis hennar. Við Sig-
rún óskum Ingibjörgu góðrar heim-
komu og megi guð blessa minningu
hennar. Megi almættið gefa okkur
fleiri hennar líka til að bæta veröld-
ina. Við vottum fjölskyldu hennar,
öðrum ættingjum og vinum okkar
dýpstu samúð.
Ingimar Sigurðsson.
Bræðurnir á Blesastöðum á Skeið-
um, þeir Magnús og Hermann Guð-
mundssynir, fóru í Bændaskólann á
Hólum og luku þaðan prófi vorið
1940. En það var fleira en búfræði-
menntun sem þeir sóttu norður yfir
heiðar. Þeir fluttu með sér suður
konuefni, glæsilegar stúlkur sem
þeir höfðu kynnst á Hólum og þótti
mörgum sveitungum þeirra að vel
hefði tekist til um dvöl þeirra á Hól-
um og sannaðist það enn betur eftir
því sem árin liðu.
Konurnar sem hér um ræðir voru
Anna Bergsveinsdóttir, kona Magn-
úsar, og kona Hermanns, Ingibjörg
Jóhannsdóttir, sem hér er minnst.
Ingibjörg var Skagfirðingur að ætt
og uppruna, fædd 1. júní 1918, dóttir
hjónanna Sigríðar Jónsdóttur og Jó-
hanns Benediktssonar. Hún var 5. í
röð 12 systkina sem náðu fullorðins-
aldri. Æskustöðvarnar í Fljótunum
voru henni alltaf kærar og henni
fannst að fjöllin þar væru ólíkt ris-
meiri en láglendið á Suðurlandi! Að
vera Skagfirðingur var sérstakt í
hennar huga og alltaf hélt hún góðu
sambandi við systkini sín og frænd-
fólk. Vorið 1941 gengu þau Ingibjörg
og Hermann í hjónaband og stofn-
uðu nýbýlið Blesastaði 2 á Skeiðum.
Á næstu árum voru öll hús byggð
upp frá grunni, bæði gripahús og
íbúðarhús. Þá var einnig hafin stór-
felld túnrækt enda gengin í garð
vélaöld í íslenskum landbúnaði, en
um ræktun og heyöflun höfðu þeir
bræður Magnús og Hermann góða
samvinnu eins og um margt fleira á
fyrstu búskaparárunum. Það er
undravert hvað miklu var komið í
verk á Blesastöðum á þessum árum.
En Ingibjörg var aldrei smá í sniðum
og þrátt fyrir annríki frumbýlings-
áranna dreif hún sig í Ljósmæðra-
skóla Íslands og lauk þaðan prófi ár-
ið 1945 og sama ár var hún skipuð
ljósmóðir í Skeiðahreppsumdæmi og
einnig sinnti hún ljósmæðrastörfum í
nágrannasveitum í forföllum ann-
arra ljósmæðra. Hún var farsæl ljós-
móðir og unni starfinu, ákveðin og
úrræðagóð og frá henni stafaði ör-
yggi en það eru kostir sem prýtt hafa
margar góðar ljósmæður. Hjálpsemi
þeirra hjóna var viðbrugðið, oft voru
þau fyrst á vettvang til hjálpar ef
veikindi eða óhöpp bar að höndum í
sveitinni. Og það eru ófá börnin og
unglingarnir sem þau tóku inn á
heimilið til lengri eða skemmri dval-
ar og ég veit það mörg þeirra minn-
ast Ingibjargar með hlýhug núna að
leiðarlokum.
Hermann lést árið 1980 en Ingi-
björg hélt búskapnum áfram til árs-
ins 1984, þá seldi hún jörðina ásamt
bústofni og mannvirkjum en tók
undan landspildu þar sem hún hófst
handa við að reisa mannvirki og
stofnaði Dvalarheimili fyrir aldraða.
Og á fáum árum reis þar heimili fyrir
15 vistmenn, hús fyrir starfsfólk og
íbúðarhús. Mörgum fannst mikið í
ráðist af ekkju kominni hátt á sjö-
tugsaldur að ráðast í þessar fram-
kvæmdir en hún lét enga erfiðleika
stöðva sig og sagði gjarnan ,,Mér
leggst eitthvað til“ og margir dáðust
að kjarki hennar og áræði og vildu
leggja henni lið. Og hún sá drauminn
rætast. Dvalarheimilið rak hún til
ársins 1995 en þá tók Hildur dóttir
hennar við rekstrinum, þó að Ingi-
björg héldi áfram að sinna heimilinu
meðan heilsan leyfði. Nú er löngu og
merku æviskeiði hennar lokið. Síð-
ustu árin var hún þrotin að kröftum
en dvaldi á Dvalarheimilinu sem hún
hafði stofnað. Þar var hún í skjóli
Hildar dóttur sinnar og naut góðrar
umönnunar starfsfólksins þar til
hinstu stundar. Ég kveð Ingibjörgu,
tengdamóður mína, með virðingu og
þökk fyrir langa samleið. Blessuð sé
minning hennar.
Vilmundur Jónsson.
Ingibjörg á Blesastöðum fæddist í
Háakoti í Fljótum í Skagafirði 1. júní
1918. Hún var fimmta í röð tólf barna
hjónanna Sigríðar Jónsdóttur og Jó-
hanns Benediktssonar. Ingibjörg
giftist Hermanni Guðmundssyni,
bónda á Blesastöðum, árið 1941 og
stofnuðu þau nýbýlið Blesastaði 2.
Þau eignuðust fimm börn.
Minningar okkar um Ingibjörgu
eru sérstaklega kærar og hlýjar.
Sem starfsmenn hjá Hafnarfjarð-
arbæ á sviði félagsmála þurftum við
oft að leita aðstoðar góðs fólks sem
skildi erfiðleika þeirra sem í raunir
höfðu ratað í lífinu og þurftu á góðu
uppeldi og atlæti að halda umfram
allt annað.
Ingibjörg hafði lokið prófi frá
Ljósmæðraskóla Íslands árið 1945
og var skipuð ljósmóðir í Skeiða-
hreppsumdæmi sama ár. Hún sinnti
einnig ljósmóðurstörfum í nágranna-
sveitum.
Þessi menntun hennar sýndi vel
hvert hugurinn stefndi, að sinna líf-
inu með því að hjálpa við komu þess í
heiminn og að líkna, laða og leiða um
óravíddir þess. Hjónin Ingibjörg og
Hermann tóku börn og unglinga í
fóstur til lengri og skemmri tíma.
Áttum við því láni að fagna að mega
leita til hennar í tíma og ótíma, ef svo
bar undir að erfiðleikar steðjuðu að
hjá fólki sem þurfti á aðstoð að halda
við uppeldi barnanna sinna. Tvær
systur tók Ingibjörg að sér á tán-
ingsaldri og ól þær upp til fullorðins-
ára. Minntust þær hennar ávallt með
mikilli hlýju og þakklæti síðar þegar
þær voru orðnar fullorðnar konur og
komnar með eiginmenn og börn.
Hermann dó árið 1980. Ingibjörg
hélt áfram búskap til ársins 1984, en
þá seldi hún jörðina að undanskilinni
landspildu þar sem hún reisti Dval-
arheimili aldraðra með vistrými fyrir
fimmtán einstaklinga.
Já, það var ekki einungis unga
kynslóðin sem hún bar fyrir brjósti,
heldur lét hún kærleikssól sína skína
meðal þeirra öldnu sem börðust við
síðustu stundir lífsins. Á Dvalar-
heimilinu á Blesastöðum dvaldi Ingi-
björg síðustu ár ævinnar sem dval-
armaður í skjóli ástvina sinna sem nú
veita heimilinu forsjá.
Það duldist engum, sem Ingi-
björgu þekkti, hvílík mannkosta-
manneskja hún var. Árið 1984 var
hún sæmd riddarakrossi hinnar ís-
lensku fálkaorðu. Búnaðarsamband
Suðurlands gerði hana að heiðurs-
félaga árið 1985. Einnig var hún til-
nefnd af Bændasamtökum Íslands
árið 1997 til verðlauna, sem Alþjóða-
samtök bænda veita konum í dreif-
býli fyrir framúrskarandi starf að
málefnum samfélagsins.
Þegar ævisólin er hnigin og litið er
yfir farinn veg vakna góðar minning-
ar í brjósti allra þeirra sem Ingi-
björgu á Blesastöðum kynntust. Hún
skildi eftir á þessari jörð sólargeisla
sem líf hennar mátti fegursta færa
samtíð og samferðamönnum.
Öllum ástvinum hennar og skyldu-
liði færum við samúðarkveðjur og
biðjum góðan Guð að varðveita
minninguna björtu og fögru um lífið
hennar sem stafaði ávallt geislum til
samfélagsins.
Bragi Benediktsson.
Valur Ásmundsson.
Ég kom með pabba og mömmu í
heimsókn til Blesastaða, til Imbu og
Hermanns, sumarið sem ég var níu
ára og neitaði að fara heim með þeim
aftur.
Þetta var byrjunin á sjö sumrum í
sveitinni hjá Imbu frænku. Hún var
systir pabba og taldi ekki eftir sér að
fá enn eitt sumardvalarbarnið í við-
bót á stórt heimili. Sumrin á Blesa-
stöðum og heimsóknirnar þangað,
eftir að formlegri vinnumennsku
lauk, voru stór þáttur í uppvextinum
og skiptu miklu, ekki síst eftir að
pabbi veiktist. Imba varð tengiliður-
inn við föðurfólkið mitt og hjálpaði til
þess að þau tengsl haldast enn. Sum-
arið ’82 er líka eftirminnilegt. Imba
hringdi í mig einu sinni sem oftar til
að fá mig í heyskap og tók ég vin-
konu mína með til að kynna hana fyr-
ir sveitinni og frænku minni. Þegar
við vorum að fara heim kallaði Imba
mig á eintal og sagði: „ef þú skilar
þessari stúlku þá tala ég aldrei við
þig framar“. Ég tók þetta svo bók-
staflega að í dag er vinkonan konan
mín og hefur verið það í bráðum ald-
arfjórðung. Það gustaði af frænku
minni og hún hafði sannarlega skoð-
anir og lá ekki á þeim.
Það var stórvirki hjá fullorðinni
konu að leggja niður búskap og
byggja elliheimili á þeim hluta
Blesastaða sem hún hélt eftir þegar
hún seldi jörðina. Þar stóð Imba
vaktina meðan heilsa entist og dvaldi
að lokum sjálf í hlýlegu og notalegu
andrúmsloftinu á elliheimilinu sínu.
Þar var gott að koma.
Að leiðarlokum þakka ég Imbu
vinskapinn og hlýjuna við mig og
mína sem hélst alla tíð.
Við vottum frændfólki mínu og
Blesastaðafjölskyldunni allri, okkar
innilegustu samúð.
Jökull og fjölskylda.