Morgunblaðið - 15.11.2007, Blaðsíða 14

14 FIMMTUDAGUR 15. NÓVEMBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
FRÉTTASKÝRING
Eftir Egil Ólafsson
egol@mbl.is
SÁ sem tekur erlent lán til íbúða-
kaupa greiðir í dag 4–5,5% nafnvexti,
en sá sem tekur venjulegt íbúðalán
hjá bönkunum greiðir hins vegar um
12% vexti þegar tekið hefur verið til-
lit til vaxta og verðtryggingar. Tals-
verð gengisáhætta fylgir hins vegar
erlendum lánum. Gengi krónunnar
lækkaði t.d. um 28% á rúmum tveim-
ur mánuðum í byrjun síðasta árs.
Það er ekki langt síðan heimilin
fóru að taka lán í erlendum gjald-
miðlum. Í ársbyrjun 2004 höfðu
heimilin tekið 7,7 milljarða í erlend
lán, en í september sl. var þessi upp-
hæð komin í 108 milljarða. Aukning-
in á fyrstu níu mánuðum þessa árs er
57,6%. Af þessum 108 milljörðum
hafa 25,2 milljarðar farið til íbúða-
lána.
Mikill munur á vöxtum
Hvað veldur þessum áhuga heim-
ilanna á að taka erlend lán? Svarið er
einfalt. Þessi lán bera lægri vexti og
þegar vextir hækka hér á landi er
eðlilegt að fólk, sem þarf að taka lán,
velti fyrir sér öðrum möguleikum.
Allir íslensku bankarnir bjóða lán í
erlendri mynt, en nokkuð er mis-
munandi í hvaða myntum lánin eru
skráð. Lánin bera Libor vexti með
álagi sem getur verið mismundi.
SPRON býður t.d. vexti sem eru
með 1,50–3,05% álagi á Libor vexti.
Vextir á erlendum lánum eru því á
bilinu 3,66–5,58%. Erlend lán Kaup-
þings eru með 4,33% vexti. Erlend
lán Landsbankans eru með 5,639%
vexti og erlend lán Glitnis bera
5,67% vexti.
Erlendu lánin eru óverðtryggð, en
nær öll lán sem fólk tekur til fast-
eignakaupa hér á landinu eru verð-
tryggð. Athyglisvert er að skoða
samanburð á óverðtryggðum erlend-
um húsnæðislánum sem Glitnir er að
bjóða. Ef þetta lán er tekið í íslensk-
um krónum ber það 15,75%. Ef lánið
er hins vegar tekið í erlendri mynt er
það með 5,67% vöxtum.
Lán sem bankarnir eru að bjóða til
íbúðakaupa eru með 6,4–7,5% vexti.
Samkvæmt nýjustu mælingu er
verðbólgan komin í 5,2%, en það þýð-
ir að fjármagnskostnaður vegna
þessara lána er núna um 12%. Er-
lendu lánin eru hins vegar með u.þ.b.
4–5,5% nafnvexti.
Þegar fólk tekur erlend lán kemur
hins vegar nýr áhættuþáttur inn í
málið, þ.e. sveiflur í gengi krónunn-
ar. Sveiflurnar geta leitt til þess að
höfuðstóll lánsins lækki, en þær geta
einnig leitt til hækkunar á höfuðstól
og þar með þyngri greiðslubyrði.
Það er óhagstæðara að taka erlent
lán þegar krónan er sterk en þegar
hún er veik. Í lok árs 2005 var gengi
krónunnar t.d. mjög sterkt, en í lok
janúar í fyrra fór gengi krónunnar
að falla og féll á tveimur og hálfum
mánuði um 28%. Það þýðir að 20
milljón króna lán sem tekið var í jan-
úar í fyrra stóð í 25,6 milljónum um
miðjan mars. Miðað við stöðu geng-
isins í dag stæði þetta lán í 22 millj-
ónum.
20 milljón króna lán sem tekið var
í júní í fyrra stæði hins vegar núna í
17,6 milljónum miðað við þróun
gengis. Það skiptir því máli hvernig
staða krónunnar er þegar lánið er
tekið. Það skiptir sérstaklega máli
þegar lánið er til skamms tíma.
Það er hins vegar afar hæpið að
horfa mikið á skammtímasveiflur í
gengi þegar menn eru að taka erlent
lán til húsnæðiskaupa til 30 ára. Í
gær stóð gengisvísitala krónunnar í
116 stigum. Fyrir nákvæmlega 10
árum stóð vísitalan í 115,4 stigum.
Strangari veðkröfur
Sveiflur í gengi þýða að meiri
áhætta fylgir erlendum lánum bæði
fyrir lántakendur og bankana. Ef
maður tekur 20 milljón króna lán,
sem hækkar í 25 milljónir vegna
gengisfellingar krónunnar, lendir í
fjárhagsvanda og neyðist til að selja
húsnæði getur svo farið að söluverð-
ið dugi ekki fyrir láninu. Þess vegna
gera bankarnir strangari veðkröfur
en þegar um innlend lán er að ræða.
Þeir lána ekki nema 70% af kaup-
virði og sumir ekki nema 65% af
kaupvirði. Á móti kemur að bank-
arnir eru yfirleitt ekki með neitt há-
mark á láni í erlendri mynt. Fólk
sem er að kaupa sína fyrstu íbúð og
er með lítið eigið fé getur því ekki
fjármagnað íbúðakaupin algjörlega
með erlendu láni, nema þá að fá veð
hjá ættingjum.
Bankarnir hafa ekki haldið er-
lendu lánunum mikið að fólki. Þeir
hafa bent lántakendum á þá áhættu
sem fylgir gengissveiflum. Fast-
eignasalar sem Morgunblaðið ræddi
við segja að það kunni líka að vera að
lítill hagnaður bankanna af því að
lána fólki í erlendri mynt skýri af-
stöðu þeirra til erlendra lána.
Erlend lán bera 4–5,5% vexti en hér
heima eru vextir og verðbætur 12%
Morgunblaðið/Kristinn
Lántaka Því fylgir áhætta að taka erlent lán vegna sveiflu á gengi krónunnar. Íbúðalán eru hins vegar til langs
tíma og því er áhættan minni en þegar lánin eru til skamms tíma. Lánin eru óverðtryggð og bera lægri vexti.
Í HNOTSKURN
»Glitnir býður óverðtryggtlán til íbúðakaupa. Vextir
af láninu eru núna 15,75% ef
það er tekið í íslenskum krón-
um. Ef lánið er hins vegar tek-
ið í erlendri mynt er það með
5,67% vöxtum.
»Á síðustu 10 árum hefurgengisvísitala sveiflast
mikið. Í nóvember 2002 fór
gengisvísitalan í 150 stig, en í
janúar í fyrra fór hún niður í
100. Vísitalan er núna í 116
stigum sem er nánast sama
staða og hún var í fyrir ná-
kvæmlega 10 árum.
Erlend lántaka heim-
ilanna hefur aukist mikið
á síðustu tveimur árum.
Aukningin það sem af er
ári er 57%. Heimilin
skulda núna 108 milljarða
í erlendum lánum.
$ % 


   %#$
%.#
%.$
%/#
%/$
%!#
%!$
%%#
%%$
%$#
%$$
&  '  " # !&(((&(() 


$

%


&


.
/   %%(
$   
* 
  
 + %+ 
%%$
%$$
0$
1$
"$
,$
#$
.$
/$
!$
%$
$
&  '  " # !&(((&(() 


$

%


&


 

&


.
/ $')
%%(
$ $')

FULLTRÚAR Samiðnar, Sam-
bands iðnfélaga, gengu á fund Sam-
taka atvinnulífsins í gærmorgun og
afhentu kröfugerð Samiðnar fyrir
hönd aðildarfélaga vegna endurnýj-
unar á kjarasamningnum sem renn-
ur út um áramót. Þá hafa í vikunni
þrjú félög lagt fram kröfugerðir;
Samiðn, Rafiðnaðarsamband Ís-
lands og SART, Samtök atvinnurek-
enda í raf- og tölvuiðnaði.
Í kröfugerð Samiðnar er m.a. lögð
áhersla á almennar launahækkanir
sem auki kaupmátt, hækkun taxta
umfram almennar launahækkanir
og nýtt kauptaxtakerfi með þremur
þrepum. „Við erum með mjög eins-
leita menntun hérna, bara með iðn-
aðarmenn og ekkert meira. Svo eru
að koma inn fleiri stéttir, sem eru
með öðruvísi menntun og starfs-
reynslu sem okkur ber að virða. Við
viljum reyna að teikna þá inn í
svona kaupkerfi, þannig að þeir fái
greitt samkvæmt menntun og starfi
sem þeir eru að sinna. Í dag teljum
við að þessir menn fái vangreidd
laun vegna þess að þeir lenda á
verkamannatöxtum,“ segir Finn-
björn A. Hermannsson, formaður
Samiðnar.
Einnig vill félagið endurskoða
kafla um vaktavinnu og fá skýrari
reglur um tilkynningu veikinda.
Á þriðjudag lagði Rafiðnaðarsam-
bandið inn kröfugerð sína. Meðal
þess sem sambandið leggur áherslu
á er að taka upp lægri skattþrep á
neðstu stigum, launahækkun sem
tryggir vaxandi kaupmátt og hækk-
un lágmarkslauna.
Guðmundur Gunnarsson, formað-
ur RSÍ, segist ekki mjög ánægður
með gang mála á fyrsta fundinum.
„Það sem þeir sögðu, ég efast um að
nokkur muni sætta sig við það. Þeir
voru að tala um að gera samning
núna með nánast engri upphafs-
hækkun eða hækka lágmarkstaxt-
ann eittvað lítið. Svo vilja þeir binda
samninginn í tvö ár,“ segir Guð-
mundur sem telur að ekki verði við
slíkt unað, sér í lagi þar sem horft sé
fram á afar ótryggt ástand. „Ég trúi
því alla vega ekki að nokkur semji
til tveggja ára án þess að hafa skýr
opnunarákvæði eftir eitt ár.“
Vilja kauptaxtakerfi
með þremur þrepum
Kröfugerðir eru farnar að berast Samtökum atvinnulífsins
Finnbjörn A.
Hermannsson
Guðmundur
Gunnarsson
GEIR H. Haarde forsætisráðherra
tók í gær við sérstökum heiðurs-
verðlaunum Alþjóðavetnissam-
starfsins (IPHE) fyrir framlag Ís-
lands til framþróunar og kynningar
á alþjóðavetnissamfélaginu en at-
höfnin fór fram á Alþjóðaorku-
þinginu sem nú stendur yfir í Róm.
IPHE er sautján landa verkefni
sem Íslendingar hafa tekið þátt í
frá árinu 2003. Geir sagði ánægju-
legt að framlag Íslands væri verð-
launað með þessum hætti en á fund-
unum í Róm hefði gefist gott
tækifæri til að ræða þessi mál við
ýmsa aðila. „Ég lít nú svo á að þetta
sé viðurkenning til allra þeirra sem
eru að vinna að þessum málum
heima á Íslandi, bæði vetnisverk-
efninu og endurnýjanlegum orku-
gjöfum,“ sagði Geir í samtali við
Morgunblaðið í gær.
Vetnisverkefni verðlaunað