Morgunblaðið - 15.11.2007, Blaðsíða 28

28 FIMMTUDAGUR 15. NÓVEMBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
Einar Sigurðsson.
Styrmir Gunnarsson.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
SIGURVEGARI Í VEIKRI STÖÐU
Stjórn Anders Fogh Rasmussenhélt naumlega velli í þingkosn-ingunum í Danmörku á þriðju-
dag. Rasmussen er því sigurvegari
kosninganna, en flokkur hans,
Venstre, missti sex sæti og hefur nú
46 þingmenn. Íhaldsflokkurinn, sem
myndar stjórn með Venstre, hélt sín-
um 18 þingsætum. Danski þjóðar-
flokkurinn, sem hefur veitt stjórn
Rasmussens stuðning, bætti hins veg-
ar við sig einu sæti og hefur nú 25
sæti. Flokkurinn, sem byggir á harðri
stefnu gegn múslimum, hefur nú
styrkt stöðu sína sem þriðji stærsti
flokkur Danmerkur. 179 sæti eru á
danska þinginu. Þessir þrír flokkar
hafa 89 sæti og með stuðningi annars
þingmanns Færeyinga nær stjórnin
því meirihluta atkvæða á þingi. Það
mun hins vegar flækja málin að þing-
maður Færeyinga hyggst ekki greiða
atkvæði á þingi um frumvörp, sem
varða innanríkismál Dana. Það mun
þó væntanlega jafnast út vegna þess
að líklegt er að hinn þingmaður Fær-
eyinga og tveir þingmenn Grænlend-
inga sitji einnig hjá í innanríkismál-
um.
Ljóst er að stjórnin mun ekki njóta
stuðnings Danska þjóðarflokksins í
öllum málum og hóf Rasmussen í gær
viðræður við Naser Khader, leiðtoga
nýs flokks, Nýs bandalags, sem kom
fimm mönnum á þing. Er líklegt að
hann muni þurfa á stuðningi Nýs
bandalags að halda í innflytjendamál-
um þar sem hann á ekki samleið með
Þjóðarflokknum.
Rasmussen hefur sennilega notið
góðs af því að efnahagsástandið í Dan-
mörku er gott um þessar mundir. At-
vinnuleysi hefur ekki verið minna í
þrjá áratugi og hagvöxtur hefur verið
stöðugur. Ljóst þykir að Rasmussen
hafi notið góðs af því og megi þakka
það að hann hafi tryggt sér forsætis-
ráðherrastólinn þriðja kjörtímabilið.
Hann boðaði til kosninganna einu og
hálfu ári fyrr en nauðsyn bar til og er
ljóst að hann vonaðist m.a. til að verða
ekki jafn háður Þjóðarflokknum að
þeim afstöðnum. En það fór á annan
veg og stendur stjórnin veikari eftir
en áður. Án stuðnings Þjóðarflokks-
ins er stjórnin því fallin.
Rasmussen hefur í stjórnartíð sinni
tekið upp mun harðari stefnu gegn
innflytjendum en áður var. Nú er mun
erfiðara að fá hæli í Danmörku og hef-
ur hælisleitendum fækkað um 84% frá
2001. Hælisleitendum, sem hefur ver-
ið hafnað, en ekki hefur verið hægt að
senda til síns heima vegna yfirstand-
andi átaka, hefur verið komið fyrir í
flóttamannabúðum og ekki gefinn
kostur á að vinna eða ganga í skóla.
Þessu var harðlega mótmælt og
Rasmussen hefur slakað á reglunum
og leyft flóttamönnum með börn, sem
hafa verið lengi í Danmörku, að flytja
úr búðunum og senda börn sín í skóla,
en vandinn hefur ekki verið leystur.
Danskir jafnaðarmenn undir for-
ustu nýs leiðtoga, Helle Thorning-
Schmidt, guldu afhroð. Flokkurinn
hefur ekki fengið minna fylgi í rúma
öld. Tap flokksins í kosningunum 2005
þótti herfilegt. Nú er hann í tilvist-
arkreppu.
UNGT FÓLK Í HÚSNÆÐISKREPPU
Hvernig á ungt fólk á Íslandi í dagað finna sér húsaskjól? Eins og
húsnæðislánakerfið hefur þróazt er
orðið mjög erfitt fyrir ungt fólk, sem
er að ljúka námi, að eignast eigin
íbúð. Lánin er orðin svo dýr og af-
borgunarbyrðin svo há, að það geng-
ur ekki á venjulegum launum, jafnvel
þótt báðir einstaklingar vinni úti, ef
um sambúð er að ræða.
Ekki tekur hins vegar betra við ef
þetta sama fólk fer út á leigumark-
aðinn. Samkvæmt þeim upplýsingum,
sem Morgunblaðið hefur aflað, má
gera ráð fyrir að fermetraverð á
leiguhúsnæði sé um 1.500-2.000 krón-
ur á mánuði. Hvaða fólk á venjulegum
launum hefur efni á að borga 120 þús-
und krónur í leigu á mánuði fyrir 60
fermetra íbúð?
Það sér það hver maður, að hús-
næðismálin á Íslandi eru í uppnámi
og þær vonir, sem menn gerðu sér
haustið 2004, um nýja tíma á þessu
sviði hafa orðið að engu.
Hvernig leysir ungt fólk þennan
vanda, sem upp er kominn? Sumir
gera það með því að taka erlend lán
til húsnæðiskaupa. Þau kunna að líta
vel út í dag, en hvernig líta þau út ef
og þegar gengi íslenzku krónunnar
fellur?
Aðrir leysa vandann með því að
flytja austur fyrir fjall, suður með sjó
eða upp í Borgarfjörð og aka til og frá
vinnu á höfuðborgarsvæðinu á degi
hverjum. Það getur að vísu verið dýrt
spaug nema á sparneytnustu bílum á
tímum þegar benzínverð er að vísu
ekki í sögulegu hámarki að raunvirði
en fer að nálgast það.
Það er enn hægt að finna ódýrara
húsnæði, hvort sem er til kaups eða
leigu, í þessum nágrannabyggðum
höfuðborgarsvæðisins en á því svæði
sjálfu, en það getur heldur ekki talizt
viðunandi lausn að flæma fólk í burtu
frá höfuðborgarsvæðinu, sem þar
hefur átt heima allt sitt líf.
Húsnæðismálin eru eitt erfiðasta
þjóðfélagslega vandamál, sem við
stöndum nú frammi fyrir og það dug-
ar því miður ekki til fyrir þetta unga
fólk að fara að ráðum forsætisráð-
herra í viðtali við útvarpið fyrr í vik-
unni að bíða. Hvar á það að bíða?
Heima hjá pabba og mömmu? Stund-
um er það möguleiki en ekki í öllum
tilvikum og það er engin lausn að bíða
í leiguhúsnæði á þeim prísum, sem
þar eru á ferð.
Til er sú lausn að flytja suður á
Miðnesheiði þar sem ódýrar íbúðir
hafa verið til leigu. En það er bara
lausn fyrir suma en ekki alla.
Ríkisstjórnin verður að einbeita
sér að því að finna viðunandi lausn á
þessum vanda. Lausnin er augljós-
lega ekki fólgin í því að leggja Íbúða-
lánasjóð niður. Það er alla vega kom-
ið í ljós, að bankarnir þurfa á
mótvægi að halda.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
Eftir Einar Fal Ingólfsson
efi@mbl.is
Þetta er nokkuð sérstaktleikrit. Það er eiginlegagamanleikrit að upplagien verður æ óþægilegra
eftir því sem á líður. Það fjallar með-
al annars um hjónabandið og fjöl-
skylduna; um ástina, lygina, endur-
tekninguna og tímann.“ Hafliði
Arngrímsson hefur þýtt leikritið
Konan áður eftir þýska leikskáldið
Roland Schimmelpfenning og leik-
stýrir einnig uppfærslunni sem verð-
ur frumsýnd á Smíðaverkstæðinu
annað kvöld, föstudagskvöld. Hann
endurtekur tvö síðustu orðin, segir
þau leiðarstef í verkum leikskálds-
ins. „Endurtekningin og tíminn. Við
erum alltaf að reyna að upplifa aftur
gæfustundir lífsins. Förum aftur og
aftur á sömu staðina og leitum jafn-
vel uppi sömu tilfinningarnar. Í leik-
ritinu bankar æskuástin á dyrnar og
krefst réttar síns. Þá kemur í ljós
hvort hjónabandið er reiðubúið til að
taka á móti svona innrás. Hvað
myndum við gera?“ spyr Hafliði
brosandi.
Konuna áður skrifaði Schimmel-
pfennig fyrir Þjóðleikhúsið í Vínar-
borg og var það frumsýnt árið 2004.
Leikskáldið er fertugt að aldri,
fyrstu verk hans voru sett á svið fyr-
ir fimmtán árum og síðan hafa um 20
verk hans verið sýnd á sviði.
„Þetta var pantað stykki en það
tíðkast talsvert úti í hinum stóra
heimi að leikhús ráði leikskáld,“ seg-
ir Hafliði og fer ekki á milli mála að
honum finnst of lítið gert af því hér á
landi og að vinna með leikskáldum sé
tilviljanakennd og stefnumiðin óljós.
„Hér þurfa leikskáld yfirleitt að
koma að eigin frumkvæði með hug-
myndir og leikrit og fólk er oft hrætt
við að sýna ný samtímaleikrit.
Flest leikhús í hinum þýskumæl-
andi heimi eru með einhverskonar
leikritunarprógramm, bæði með
eldri höfundum og yngri og leggja
mikinn metnað í að sýna ný sam-
tímaleikrit. Síðustu áratugi hefur
mikil áhersla verið lögð á þesskonar
vinnu og útkoman er frábær.“
Góð verk fái ekki að vera í friði
Hafliði hefur sjálfur gert mikið af
því að þýða ný verk – þau eru orðin
hátt í 30 talsins – og ekki síst ný leik-
rit skrifuð á þýsku.
„Ég hef reynt að koma þeim á
framfæri í leikhúsunum. Góð leikrit
eiga aldrei að fá að vera í friði. Þau
bíða eftir því að vera sett á svið og
þau lifna ekki fyrr en á sviðinu.“
Þetta verk, Konan áður, las Haf-
liði áður en það var fyrst sett á fjal-
irnar; hann segir þetta nútímalega
Ástin, lygin, en
tekningin og tí
Endurfundir Edda Björg Eyjólfsdóttir og Baldur Trausti Hreinss
hlutverkum sínum, sem húsbóndinn og æskuástin sem vill að hann
gamalt loforð, í Konan áður eftir Roland Schimmelpfennig.
„ÁST og heilbrigð skyns
alltaf fólginn harmleikur
brigða, firringar.“ Þanni
melpfennig spurningu um
leikriti hans, Konan áðu
Þjóðleikhússins annað kv
Konan áður var fyrst s
um. Í upphafi verksins m
gættinni, þegar dyra kný
hann standi við 24 ára g
eilífu. Krafan er sett fra
ingar fyrir fjölskylduna,
hefja nýtt líf.
Hafliði Arngrímsson þ
ararnir eru þau Baldur T
Edda Björg Eyjólfsdóttir
Erna Clausen. Stígur Ste
Hörður Ágústsson annas
Æskuást
Eftir Ingveldi Geirsdóttur
ingveldur@mbl.is
Jónasarvefur var afhentur íslenskaskólakerfinu við hátíðlega athöfn íIðnó í gær. Það var mennta-málaráðherra, Þorgerður Katrín
Gunnarsdóttir, sem veitti vefnum form-
lega viðtöku frá Mjólkursamsölunni sem
stendur að vefnum í samstafi við Hvíta
húsið.
Á vefnum mynda 816 náttúrumyndir
hina þekktu vangamynd af Jónasi Hall-
grímssyni, en myndirnar eru einnig tengl-
ar inn á ljóð sem fjalla um viðkomandi
stað eða fyrirbæri. Um er að ræða lang-
stærsta safn íslenskra náttúruljóða sem
tekið hefur verið saman, enda var mark-
miðið að búa til ljóða- og kennsluvef þar
sem margmiðlunartækni er notuð til þess
að flétta fræðigreinar Jónasar saman við
íslensk náttúruljóð.
Besta afmælisgjöfin
„Jónas vann sjálfur alla sína ævi við að
skrifa mikla Íslandslýsingu, í þeim tilgangi
þvældist hann um allt land í rannsókn-
arskyni. Þetta átti að vera bók sem hefði
að geyma sögu, náttúrufræði, örnefni,
landafræði og bókmenntir, ein allsherjar
Íslandslýsing. Nú með þessum vef lít ég
svo á að okkur hafi tekist að einhverju
leyti að uppfylla gamlan draum Jónasar
með því að þarna tengist saman, þökk sé
tækninni, íslensk náttúra og íslensk tunga,
þetta tvennt sem Jónas mat mest við Ís-
land. Þarna kemur það tvennt saman í
einni heild, einhverskonar Íslandslýsing,“
segir Páll Valsson, einn helsti Jónasar sér-
fræðingur þjóðarinnar, um vefinn sem
hann vann meðal annars að.
„Þetta er mjög yfirgripsmikill vefur,
þarna má finna viðamesta safn íslenskra
náttúruljóða sem nokkru sinni hefur verið
tekið saman. Ljóð Jónasar eru auðvitað
hryggjarstykkið en síðan eru náttúruljóð
frá 19. og 20. öld eftir um 120 höfunda.
Það er t.d. hægt að sjá hvað hefur verið
ort um Heklu eða Herðubreið og notendur
geta lært á landið um leið og þeir læra á
tunguna og njóta ljóðanna.“
Páll
húsið e
komið
inn ann
fyrir o
sjálf og
þegar
svona
Íslandslýsing Jón
Náttúra í ljóðum Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir veit