Morgunblaðið - 03.12.2007, Qupperneq 18

fjármál fjölskyldunnar
18 MÁNUDAGUR 3. DESEMBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
hirsistöngla sem ætl-
aðir eru búrfuglum.
Víkverja hefur gefist
vel að hengja fóð-
urbolta upp á trén, set-
ur til að mynda stóran
og girnilegan fitubolta
um tvo metra frá stofu-
glugganum. Auðnutitt-
lingarnir kippa sér
ekkert upp við það þótt
Víkverji standi svo ná-
lægt þeim og fylgist
með þeim úr stofu-
glugganum.
Þrestir hafa góða
lyst á eplum og þau eru
líka tilvalin til að laða
að gráþresti, svart-
þresti eða jafnvel silkitoppur þegar
þær flækjast hingað til lands.
Fita er ein besta fæðan handa
fuglunum, enda þurfa þeir mikla
orku til að halda á sér hita í frost-
hörkum. Þess vegna er tilvalið að
gefa þeim tólg, kjötsag, flot, mör,
kjötafganga, osta, hangiflot og ann-
að feitt lostæti. Aðrir matarafgang-
ar, til að mynda brauð og kökur, eru
líka vinsælir, sérstaklega hjá stör-
um, sem eru alætur.
Þetta og margt fleira kemur fram
í fróðlegri grein um vetrarfóðrun
fugla eftir Jóhann Óla Hilmarsson á
vef Fuglaverndarfélags Íslands,
www.fuglavernd.is.
Víkverji hvetur fólktil að gleyma ekki
fuglunum nú þegar
veturinn er genginn í
garð. Víkverji hefur
mikla ánægju af því að
fylgjast með smáfugl-
unum sem sækja í tré í
garði beint fyrir fram-
an stofugluggann.
Fuglunum fjölgaði í
garðinum þegar Vík-
verji byrjaði að gefa
þeim reglulega í fyrra-
vetur og hann gat verið
viss um að sjá stóran
hóp fugla gæða sér á
fóðrinu með tilheyr-
andi tísti og söng í
hvert sinn sem hann horfði út í garð-
inn.
Núna eru fuglarnir byrjaðir aftur
að safnast saman í garði Víkverja,
aðallega auðnutittlingar, starar og
þrestir. Víkverji hefur miklar mætur
á auðnutittlingnum, sem er nettur
og fallegur fugl, en starinn er líka líf-
legur og skemmtilegur.
x x x
Víkverji vonast til þess að getalaðað fleiri tegundir að garð-
inum og reynir því að hafa matseð-
ilinn sem fjölbreyttastan.
Auðnutittlingarnir eru sólgnir í
finku- og gárafræ og sækja líka í
  

  
víkverji skrifar | vikverji@mbl.is
Lífeyrir er sem kunnugt erað fullu skattskyldur oghækkar hann því tekju-skattsstofn. Þetta hefur
skapað ákveðin vandamál hjá þeim
sem ekki eiga drjúgan séreign-
arssjóð þegar kemur að því að taka
út sjóðseignina í heild eða að hluta.
Þannig geta verið nokkrar auka-
verkanir af séreignarsparnaðinum,
svo sem hærri afborganir af náms-
lánum, lækkun vaxtabóta, húsa-
leigubóta eða barnabóta.
Þarna getur hallað nokkuð á hinn
venjulega launþega þar sem t.d.
sjálfstæðir atvinnurekendur geta
hafið töku lífeyris á meðan þeir eru
enn starfandi og þá lækkað launa-
greiðslur til sín á móti. Þar með sit-
ur meiri hagnaður eftir í fyrirtæk-
inu og eingöngu er greiddur
fjármagnstekjuskattur af arð-
greiðslum en hann er 10%.
24 þúsund krónur urðu að
fjögur þúsund krónum
Eitt helsta vandamálið virðist
liggja í tekjutengingum í kerfi
Tryggingastofnunar sem eru mjög
miklar. Þar sem allir fá lífeyri frá
Tryggingastofnun hefst skerðingin
frá fyrstu krónu og getur hún verið
veruleg, t.d. ef greiðslur úr lífeyris-
sjóði eru nægjanlega háar. Þannig
eru til dæmi þess að greiðsla úr líf-
eyrissjóði hafi nánast gufað upp eft-
ir tekjuskerðingu greiðslna frá
Tryggingastofnun.
Þá þarf einnig að hafa í huga að
hægt er að fresta töku lífeyris og
getur ávinningur af því verið tals-
verður þar sem höfuðstóll hækkar
hratt síðustu árin með hjálp vaxta
og lífeyrisgreiðslna. Ef hinsvegar
lífeyrisþegi verður fyrir alvarlegum
heilsubresti getur stór hluti ávinn-
ings af frestun lífeyristöku runnið
til hins opinbera þar sem allar
skattskyldar tekjur og helmingur
fjármagnstekna umfram ákveðna
krónutölu rennur til vistheimilis
þess sem lífeyrisþegi dvelur á, þó
aldrei meira en sem nemur upphæð
dvalarkostnaðar.
Dæmi um að
menn lendi í mínus
Guðni Sörensen er einn þeirra
sem telja sig hafa farið illa út úr því
að taka út eign í séreignarlífeyr-
issjóði.
„Í dag fær maður kannski 20%
eftir að skerðingarhlutfallið var
lækkað. Ég byrjaði að leggja fyrir
um ári eftir að þessi séreign-
arsparnaður var settur á laggirnar
og þetta var nú ekki orðin stór upp-
hæð enda skiptir það í raun og veru
ekki máli. Ég ætlaði að taka út 24
þúsund krónur á mánuði en þegar
upp var staðið hefði ég ekki haft eft-
ir nema fjögur þúsund krónur,
vegna skattsins og tekjutenging-
arinnar frá Tryggingastofnun,“ seg-
ir Guðni.
„Það eru til dæmi um að menn
hafi lent í mínus. Það hefur hrein-
lega verið tekið meira af þeim en
þeir hafa fengið,“ segir Guðni en
hann átti eftir tæp þrjú ár í að taka
út ellilífeyri þegar hann varð
óvinnufær og hafði það mikil áhrif á
lífeyrinn þar sem hann átti ekki
kost á því að forðast tekjuteng-
inguna. „Ég hafði grun um þessa
tekjutengingu og spurðist því fyrir
um þetta. Ég hefði þurft að taka
þetta út á skattaárinu áður en ég
fór á eftirlaun því þá hefði ég slopp-
ið við tekjutenginguna. Ef þú ætlar
að byrja að taka lífeyri Trygg-
ingastofnunar 67 ára þarftu eig-
inlega að taka allan sjóðinn út í einu
þegar þú ert 65 ára en með því móti
kemst lífeyrisþeginn hjá skerðingu
Tryggingastofnunar þar sem lífeyr-
isgreiðslur þaðan hefjast ekki fyrr
skattaárið eftir,“ segir Guðni. „Í
raun og veru finnst mér þetta vera
mismunun og mannréttindabrot því
t.d. alþingismenn og ráðherrar hafa
skapað sér réttindi í gegnum eft-
irlaun sem ekki skerðast – þetta er
mannréttindabrot samkvæmt
stjórnarskrá.“
Það má því segja að heilsuhraust
fólk geti notið góðs af því að fresta
töku lífeyris en þeir sem ekki eru
svo heppnir að njóta góðrar heilsu
geta borið mjög skarðan hlut frá
borði ef töku lífeyris er frestað.
Hvað framtíðin ber í skauti sér, sér-
staklega varðandi heilsu lífeyris-
þega, getur því haft mikil áhrif á
endanlegar lífeyrisgreiðslur þegar á
að fara að njóta þeirra að lokinni
langri starfsævi.
ingvarorn@mbl.is
Mikilvægt að huga að því hvenær
viðbótarlífeyrissparnaður er tekinn út
Morgunblaðið/Ómar
Rýrnun Ég ætlaði að taka út 24 þúsund krónur á mánuði en þegar upp var
staðið hefði ég ekki haft eftir nema fjögur þúsund krónur, vegna skattsins
og tekjutengingarinnar frá Tryggingastofnun,“ segir Guðni Sörensen.
AP
Efri ár Hægt er að fresta töku lífeyris og getur ávinningur af því verið tals-
verður þar sem höfuðstóll hækkar hratt síðustu árin.
Fram hefur komið
hversu mikið hags-
munamál val á lífeyr-
issjóði getur verið. Þessi
mál geta hinsvegar tek-
ið óvænta stefnu þegar
lífeyrir frá Trygg-
ingastofnun er þeginn
og hefur Guðni Sören-
sen reynslu af því. Ingv-
ar Örn Ingvarsson
ræddi við Guðna.
Hundar geta ímyndað sér af-stæða hluti líkt og viðmanneskjurnar. Þeir eru
heldur ekki svo galnir þegar kemur
að tölvum. Þetta kemur fram á
norsku vefsíðunni forskning.no.
Austurrískir vísindamenn hafa
rannsakað hugsanagetu hunda með
aðstoð tölvubúnaðar með snertiskjá.
Meðal þess sem kom í ljós við rann-
sóknir þeirra var að hundarnir sem
þeir rannsökuðu gátu skilið sam-
settar litmyndir og flokkað þær í
mismunandi flokka.
Vísindamennirnir vildu kanna
hvort hundar gætu þekkt og flokkað
myndir og hvort þeir gætu yfirfært
þann lærdóm sem þeir drægju af því
á aðrar aðstæður. Fjórum hundum
voru sýndar myndir af hundum og
landslagi og gátu eftir það valið með
aðstoð snertiskjásins.
Fyrsti hluti tilraunarinnar var
þjálfun þar sem hundunum voru
sýndar landslagsmyndir og hunda-
myndir á sama tíma. Þegar þeir
völdu hundamyndirnar fengu þeir
verðlaun, svokallaða jákvæða örvun.
Að þjálfun lokinni fóru hundarnir í
tvennskonar próf. Fyrst fengu þeir
að sjá nýjar myndir af hundum og
landslagi og héldu þá áfram að velja
hundamyndirnar. Niðurstöður vís-
indamannanna eru þær að hundarn-
ir hafi haft getu til að yfirfæra lær-
dóminn frá þjálfunartímanum á
nýjar myndir, jafnvel þótt þeir hefðu
aldrei séð þær áður.
Límt yfir landslag
Í hinu prófinu voru hundunum
sýndar hundamyndir sem höfðu ver-
ið límdar yfir landslagsmyndirnar
sem notaðar voru á þjálfunartím-
anum. Þar með stóðu þeir frammi
fyrir mótsagnarkenndum upplýs-
ingum. Annars vegar tóku þeir eftir
nýju, jákvæðu áreiti í hundamynd-
unum og hins vegar þekktu nei-
kvæðu áreiti í landslagsmyndunum.
Í þeim tilfellum þar sem sepparnir
gátu valið milli nýju hundamynd-
arinnar sem lá yfir gömlu landslags-
myndinni og alveg nýrrar landslags-
myndar, sem ekki var tengd við
hundamynd, völdu þeir nýju hunda-
myndina. Niðurstöðurnar sýna að
hundarnir gátu búið til hugtak í
huga sér, þ.e. „hund“. Hins vegar er
ekki hægt að ráða af tilrauninni
hvort hvuttarnir þekktu félaga sína
á myndunum í raun og veru sem
hunda.
Vísindamennirnir segja tölvur
með snertiskjá opna fyrir nýja
möguleika við að prófa hugsanagetu
hunda. Kosturinn er nefnilega sá að
með tölvubúnaðinum er komið í veg
fyrir möguleg áhrif hinna mennsku
rannsakenda á dýrin.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Hvutti Gáfaðari en margur hyggur.
Klókasti
vinurinn