Morgunblaðið - 01.03.2008, Blaðsíða 36

36 LAUGARDAGUR 1. MARS 2008 MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
Ég man fyrst eftir
Ármanni frænda mín-
um er hann kom í
heimsóknir niður á
Snotrunes. Hann var
öðruvísi gestur. Ármann var alltaf
með bílstjóra og bíl. Hann tók aldrei
bílpróf og átti aldrei bíl, hafði líklega
ekki áhuga á því. Mér fannst hann
alltaf mjög vel klæddur, fínn í tauinu.
Flottar húfur og pípan á sínum stað. Í
þessum heimsóknum fór Ármann um
Neslandið, við krakkarnir með. Hann
þekkti hverja þúfu og hvern stein.
Mundi öll örnefni og fræddi okkur.
Sagði sögur og atvik úr sinni bernsku
þegar hann ólst upp á Snotrunesi. Ég
held að honum hafi þótt mjög vænt
um Snotrunes og Borgarfjörð.
Næst man ég eftir Ármanni á Eið-
um, fékk að heimsækja Eygló, Ingu
og Ármann í nokkra daga. Man eftir
öllum bókunum á Garði, snyrti-
mennskunni inni og fallega garðinum,
trjánum og víðáttunni. Hvernig var
hægt að búa á stað þar sem hvorki var
sjór eða fjöll? Fór með Ármanni að
veiða silung í Eiðavatninu. Löng
ganga fannst mér, allt gert á rólegan
og öruggan hátt. Veiðin góð og Inga
bjó til lostæti úr vatnafiskinum. En
Ármann var ekki veiðimaður, hann
hafði samt áhuga á veiðisögum, enda
alinn upp í veiðimannasamfélagi.
Hann stundaði sjálfbæra veiði í Eiða-
vatni.
Seinna dvaldi ég einn vetur hjá Ár-
manni og Ingu er ég var í Alþýðuskól-
Ármann Halldórsson
✝ Ármann Hall-dórsson fæddist
á Snotrunesi í Borg-
arfirði eystra 8. maí
1916. Hann lést á
Hjúkrunarheimilinu
Skjóli 15. febrúar
síðastliðinn og var
jarðsunginn frá Ás-
kirkju 22. febrúar.
anum á Eiðum. Fékk ég
herbergi Eyglóar sem
var þá í námi í Reykja-
vík. Ég var síðastur í
röðinni af fjórum systk-
inum sem dvöldu þar og
voru í námi á Eiðum. Ég
tel að það hafi verið okk-
ur mikið gæfuspor að fá
að vera hjá Ármanni og
Ingu, það verður aldrei
fullþakkað. Ármann
kenndi mér þennan vet-
ur íslensku. Hann náði
strax vel til bekkjarins,
ekki með látum eða há-
vaða. Nærvera hans hafði góð áhrif.
Áhugi hans og kunnátta skiluðu sér.
Einnig reynslan og lífsgleðin.
Eftir að Ármann og Inga fluttu inn
á Egilsstaði kom ég oft þar og gisti.
Gestrisni þeirra hjóna var ótrúleg. Þá
fræddi Ármann mig á lífinu sem
Borgfirðingar og Víknamenn lifðu
þegar hann var að alast upp. Hann
vissi allt og kunni að segja frá. Þvílíkt
minni.
Það sem eftir Ármann liggur skrif-
að les ég oft. Í gönguferðum suður á
Víkur er nauðsynlegt að hafa Búkollu
með. Við lestur hennar lifnar mann-
lífið við.
Það er gott að hafa þekkt Ármann.
Ármann var góður maður.
Njáll Eiðsson.
Ármann Halldórsson, kennari við
Alþýðuskólann á Eiðum, var sam-
kennari föður okkar Þórarins Sveins-
sonar um nokkurra áratuga skeið. Ár-
mann bjó með sinni fjölskyldu á Garði
sem stendur fjær skólanum og aðeins
fyrir ofan Þórarinshús þar sem við
bjuggum. Á hverjum degi á leið til
vinnu gekk hann fram hjá Þórarins-
húsi og sló úr pípunni sinni á stein-
stólpann við hornið á húsinu. Þegar
við heyrðum Ármann slá úr pípunni á
stólpann, þá var tími til að tygja sig í
skólann, klukkan að verða átta. Ár-
mann kenndi íslensku og dönsku.
Hann hafði gaman af kennslu og átti
auðvelt með miðla og ná til nemenda
sinna. Hann hafði yndi af því að rök-
ræða um bókmenntaleg efni og þótti
ekki verra ef hægt var að draga póli-
tík inn í umræðuna.
Eiðar voru menntasetur og höfðu
menningarlegt yfirbragð sem stafaði
ekki síst af nærveru Ármanns. Hann
var fræðimaður og rithöfundur og á
því sviði lagði hann sig eftir austfirsk-
um menningararfi. Á Garði var bóka-
herbergi sem var þakið bókum frá
gólfi upp í loft. Skrifborð stóð á miðju
gólfi frá glugga og var ávallt þakið
bókum og blöðum. Þetta var griða-
staður Ármanns, þarna sat hann
löngum stundum og grúskaði og
skrifaði í takt við tifið í veggklukk-
unni. Pípulyktina lagði út úr herberg-
inu.
Samstarf föður okkar og Ármanns
við uppfræðslu nemenda og uppbygg-
ingu skólastarfs var alla tíð mjög gott
og vinsamlegt. Ármann hafði þann
eiginleika að gæða skólastarfið á Eið-
um bæði mjúkri og mildri hlýju.
Á uppeldisárum okkar systkininna
á Eiðum var Ármann alltaf til staðar
og var alla tíð hluti af okkar tilveru.
Samgangur á milli heimilanna var
mikill og hans rólegu, kómísku og
hnyttnu tilsvör settu lit sinn á til-
veruna. Ármann gaf okkur veganesti
menntunar og menningar sem hefur
fylgt okkur alla tíð. Við systkinin vilj-
um þakka Ármanni samfylgdina á
Eiðum og þær hlýju minningar sem
við tengjum við hann.
Við sendum Ingibjörgu, Eygló,
Knúti og börnum þeirra okkar inni-
legustu samúðakveðjur.
Börn Stefaníu og Þórarins Sveins-
sonar frá Eiðum.
Fáir Austfirðingar hafa gefið sam-
tíð sinni jafn mikið og Ármann Hall-
dórsson frá Snotrunesi. Hann gat sér
fágætan orðstír sem kennari við Al-
þýðuskólann á Eiðum í röska þrjá
áratugi, vinsæll jafnt af samstarfs-
fólki sem nemendum. Aðalkennslu-
greinar hans voru íslenska og danska
en í báðum þeim greinum aflaði hann
sér framhaldsmenntunar. Kennaran-
um Ármanni kynntist ég ekki af eigin
raun en rithöfundinum og félagsmála-
frömuðinum þeim mun betur. Greinar
eftir hann tóku að birtast í austfirsk-
um blöðum og tímaritum fljótlega eft-
ir að hann hóf kennslu á Eiðum. Hann
hafði snilldartök á íslensku máli, text-
inn spratt fram eins og lindarvatn,
áreynslulaust að því virtist, léttur og
blæbrigðaríkur en mergjaður ef svo
bar undir. Barn að aldri las ég greinar
eftir hann í tímaritinu Snæfelli, sem
ÚÍA hóf að gefa út 1946 og var Ár-
mann ritstjóri þess. Auk frásagna af
vettvangi ungmennafélaganna birtust
þar ádrepur eftir ritstjórann sem eftir
var tekið, t.d. greinin „Fulltrúar rík-
isins“ um drykkjuskap á útihátíðum
og önnur um óviðunandi samkomuhús
og bágan aðbúnað þess tíma að hvers
kyns félagsstarfsemi.
Tímaritið Snæfell varð ekki langlíft
en hálfum öðrum áratug síðar lyfti
Ármann merki á ný með Múlaþingi,
ársriti sem brátt vann sér traustan
sess. Með honum stóð þar í stafni ann-
ar Borgfirðingur, Sigurður Óskar
Pálsson, og var samstarf þeirra
einkar endingargott. Stakkur Múla-
þings reyndist hins vegar til muna of
þröngur fyrir Ármann og undir hans
ritstjórn kom út hátt í tugur bóka með
margvíslegum sagnafróðleik.
Upp úr 1970 urðu þáttaskil í lífi Ár-
manns og konu hans Ingibjargar
Kristmundsdóttur. Þau fluttu sig um
set frá Eiðum í Egilsstaði og upp frá
því urðu ritstörf og fræðimennska að-
alviðfangsefni bóndans sem lyfti
hverju grettistakinu á fætur öðru á
meðan kraftar entust. Ritsafnið um
Sveitir og jarðir í Múlaþingi sem út
kom í fjórum bindum 1975–1978 hefði
líklega aldrei orðið barn í brók án Ár-
manns sem ritstjóra og aðalhöfundar,
í öllu falli ekki sú vinsæla „Búkolla“
sem enn mun vera mest notaða upp-
sláttarrit austanlands. Jafnhliða lagði
þessi ódrepandi penni grunn að Hér-
aðsskjalasafni Austfirðinga sem fyrsti
vörslumaður þess frá stofnun 1975 til
árins 1984.
Samstarf okkar Ármanns var af
margvíslegum toga og allnáið um
skeið. Við vorum á svipaðri bylgju-
lengd hvað lífsviðhorf snerti og einnig
í stjórnmálstarfi var gott að leita í
viskubrunn hans. Hugmyndin að
Safnastofnun Austurlands óx upp úr
samtölum okkar á milli og Ármann
var ritari nefndarinnar sem skilaði
áliti til SSA 1972 en með því var lagð-
ur grunnur að þessari nýbreytni. Ég
leit oft við í Útgarði hjá þeim hjónum
og enn leggur ylinn af þeim samveru-
stundum. Úr stundaglasinu var síð-
asta ritið frá hendi Ármanns, minn-
ingarþættir, myndskreyttir af Elíasi
bróður hans og þá runnin upp ný öld.
Um ókomin ár munu margir leita í
þann gilda og óbrotgjarna sjóð sem
Ármann ánafnaði þjóðinni til varð-
veislu.
Hjörleifur Guttormsson.
Mótun manna á æskuárum hefur
oft áhrif í lífinu öllu, góðir kennarar
gegna þar oft mikilvægu hlutverki. Ég
átti því láni að fagna varðandi íslenskt
mál og meðferð þess í ræðu og riti að
hafa átt lærifeður sem af lífi og sál
leiðbeindu og vöktu áhuga fyrir vönd-
uðum bókmenntum.
Þar átti Ármann Halldórsson sinn
ríka og gjöfula þátt þann vetur sem ég
naut leiðsagnar hans sem kennara.
Hann hafði í kennslu sinni yfirvegað-
an en um leið býsna ágengan stíl sem
vakti bæði til frekari umhugsunar og
hvatti til vandvirkni, jafnvel nostur-
semi í málfari öllu. Hann var einn af
þessum mönnum, alltof sjaldgæfu,
sem sameina þann aga er kemur eins
og af sjálfu sér og þessa hlýju elsku-
semi svo að enginn vildi á hlut hans
ganga.
Ármann var ekki aðeins sá sem leið-
beindi og gjörði kröfur til annarra,
hann gjörði ekki síður kröfur til sjálfs
sín, það sönnuðu ritverk hans öll, mál-
farið tært í oft krefjandi einfaldleik
sínum en jafnframt með ákveðinni ög-
un, hann bjó gömlum sögnum hinn
vandaða búning en jafnframt var frá-
sögnin ljós og lifandi. Svo ótalmörgu
var bjargað frá glötun, svo margt
dregið í dagsljós fram sem okkur nú-
tímafólki er hollt að hugleiða, heim-
ildaöflun öll til fyrirmyndar og list-
fengið í meðferð málsins nýtur sín vel,
jafnvel í upptalningu staðreynda. Það
ritverk hans sem ég lít oftast í allra
bóka sem sífellda uppsprettu fróðleiks
um menn og málefni eystra, stórvirki
Ármanns: Sveitir og jarðir í Múlaþingi
myndi nægja eitt sér til að varðveita
minningu hans sem fræðimanns og
rithöfundar, en í hillunum mínum finn
ég svo ótalmörg önnur verk hans og
alltaf dáist ég jafnmikið að hinum
ótrúlegu afköstum hans og enn frekar
þeirri alúð sem hann hefur lagt að
hverju og einu. Fyrir okkur gömlu
Eiðamennina er bókin hans um Al-
þýðuskólann á Eiðum hreint ómetan-
leg svo aðeins sé dæmi nefnt um rit-
verk hans. Austfirðingar munu um
langan aldur verða Ármanni afar
þakklátir fyrir ævistarfið: kennslu,
safnvörzlu og bækur hans allar, ekki
síður hversu mikill Austfirðingur og
ekki minnst Borgfirðingur hann var,
en allra helzt er þó þakkað fyrir mann-
kostadreng mikilla hæfileika.
Ármann átti heiða samfélagssýn
réttlætis, friðar og jafnaðar, hann var
einlægur sósíalisti og dýrmæt þótti
mér hans trúa og trausta fylgd við
sameiginlegan málstað, þjóðrækni
hans og heimssýn öll fóru einkar vel
saman.
Hann var sá mikli gæfumaður að
eignast einstaklega góðan og traustan
lífsförunaut ágætra eiginleika í henni
Ingibjörgu og eins var honum dýrmæt
fósturdóttirin Eygló og hennar fólk.
Við Hanna sendum þeim okkar ein-
lægustu samúðarkveðjur.
Ég kveð Ármann þakklátum huga
með hlýrri þökk fyrir leiðsögnina á
Eiðavetrinum og alla hina mætu
kynningu áranna. Þar fór gegnheill og
góður drengur.
Helgi Seljan.
Þegar þetta er ritað, föstudaginn
22. febrúar 2008, er til moldar borinn
einn víðsýnasti Austfirðingur af lið-
inni öld, Ármann Halldórsson, kenn-
ari frá Eiðum.
Það var gæfa undirritaðs að kynn-
ast þessum hægláta og prúða öðlingi
sem alltaf var reiðubúinn til aðstoðar
þegar rell mitt náði eyrum hans.
Skipti þá ekki máli hvort vettvangur-
inn var æskulýðsmál, uppflettingar í
✝ Hannes Ingvars-son fæddist á
Skipum í Stokkseyr-
arhreppi 31. mars
1922. Hann lést á
sjúkrahúsi Suður-
lands á Selfossi 22.
febrúar síðastliðinn.
Foreldrar hans voru
Ingvar Hannesson
bóndi á Skipum, f.
10. febrúar 1878, d.
16. maí 1962, og
kona hans Guðfinna
Guðmundsdóttir, f.
22. ágúst 1887, d. 9.
ágúst 1974. Alsystkini Hannesar
eru: Vilborg, f. 1918, Guðmundur,
f. 1920, d. 1925, Sigtryggur, f.
1923, Guðmunda, f. 1925, d. 2004,
Sigríður, f. 1928, Pétur, f. 1930, d.
2007, og Ásdís, f. 1933. Með fyrri
konu sinni, Vilborgu Jónsdóttur,
sem lést 1916, átti Ingvar þau Sig-
urbjörgu, f. 1910, Margréti, f. 1911,
d. 2003, Jón, f. 1912,
Gísla, f. 1913, d. 1941,
og Bjarna, f. 1915, d.
1999, sem var ætt-
leiddur af Konráði
Konráðssyni lækni og
Sigríði Jónsdóttur.
Hannes bjó á Skip-
um til ársins 1967 en
upp frá því á Selfossi.
Hann lauk barna-
skólaprófi á Stokks-
eyri. Öll sín upp-
vaxtar- og unglingsár
vann hann við bú for-
eldra sinna og stund-
aði sjómennsku samhliða frá 16 ára
aldri. Meirapróf tók hann á Selfossi
og frá 22 ára aldri til sjötugs, eða í
tæplega hálfa öld, starfaði hann
sem bílstjóri hjá Kf. Árnesinga,
lengstum við mjólkurflutninga.
Útför Hannesar verður gerð frá
Selfosskirkju í dag og hefst athöfn-
in klukkan 15.
Hannes var mjög barngóður og
hafði gaman af að spjalla við mig og
sagði gjarnan við ættingjana: „Veistu
bara hvað hún sagði?....!“ og svo
skellihló hann. Hannes og Sigtryggur
kenndu okkur Gísla bróður svolítið að
tefla, því taflmennskan var eitt helsta
áhugamál þeirra og fylgdust þeir með
skákþáttum í útvarpinu og voru virkir
þátttakendur í taflfélögum. Eitt sinn
buðu þeir Gísla með sér til Reykjavík-
ur á alþjóðlegt skákmót sem haldið
var í Lídó, í kring um 1960, og þótti
honum mikið varið í að sjá þessa stór-
meistara etja kappi. Mér er líka mjög
minnisstætt þegar ég fór „austrí“
með Ragnheiði systur í fyrsta skipti,
Hannes tók við henni og setti hana á
rúmið sitt og lék við hana. Við vorum
innilega sammála um hvað ég væri
heppin að eiga svona fallega litla syst-
ur.
Minnisstætt er að ekki var flasað að
neinu þegar trillan var sjósett. Þarna
mun hafa verið lagður grunnurinn að
farsælu ævistarfi Gísla er hann fékk
að fara með þeim sinn fyrsta róður.
Gaman þótti okkur líka að fylgjast
með þegar þeir smíðuðu frystikistuna
og buðu svo til ísveislu í kjallaranum.
Ég var mikið með þeim, aldrei var tal-
að um að ég væri kannski að þvælast
Hannes Ingvarsson
✝
Innilegar þakkir fyrir vináttu og sýnda samúð við
andlát og útför elskulegrar eiginkonu minnar,
móður, tengdamóður, ömmu og langömmu,
INDIÖNU INGÓLFSDÓTTUR,
Starrahólum 7,
Sérstakar þakkir viljum við færa starfsfólki á
Hjúkrunarheimilinu Eir fyrir einstaka umönnun og
hlýju í hennar garð.
Stefán Gunnar Vilhjálmsson,
Sigríður Jóna Ásmundsdóttir, Jóhann Gunnar Óskarsson,
barnabörn og barnabarnabörn.
✝
Hjartans þakkir til allra sem sýndu okkur samúð og
hlýhug vegna andláts og útfarar,
JÓHANNS T. EGILSSONAR
frá Akureyri,
fyrrum útibússtjóra,
Lækjarsmára 6,
Kópavogi,
sem lést 9. febrúar.
Sérstakar þakkir til starfsfólks á deild 13-D á
Landspítala og á Hjúkrunarheimilinu EIR.
Björg Jónsdóttir,
Sigríður Dóra Jóhannsdóttir, Ólafur H. Torfason,
Egill Jóhannsson, Kristín Gunnarsdóttir,
Örn Jóhannsson, Ane Mette Sørensen,
barnabörn og barnabarnabörn.
✝
Innilegar þakkir til allra þeirra sem sýndu okkur
samúð og hlýhug við andlát og útför,
GÍSLA BRYNJÓLFSSONAR
frá Þykkvabæjarklaustri,
til heimilis að Árskógum 6,
Reykjavík.
Sérstakar þakkir fyrir hlýhug og góða umönnun
starfsfólks á Dagvist Vitatorgi, öldrunardeild
Landakots og í Skógarbæ.
Þóranna Brynjólfsdóttir,
börn, tengdabörn og barnabörn.
Minningarkort
535 1825
www.hjarta.is 5351800