Morgunblaðið - 02.03.2008, Blaðsíða 16

Eftir Orra Pál Ormarsson
orri@mbl.is
Paul Gascoigne stendur einsog myndastytta fyrir fram-an fjörutíu þúsund áhang-endur Arsenal á Wembley-
leikvanginum í Lundúnum. Hendur
ber við himin. Tottenham hefur lagt
erkiféndur sína að velli í undanúrslit-
um bikarkeppninnar og Gazza, eins
og hann er einatt kallaður, á inni fyrir
gleðinni. Lagði drög að sigrinum með
óstöðvandi skoti beint úr aukaspyrnu
sem söng í netinu fyrir aftan David
Seaman. Sumir hefðu látið sér nægja
að fagna með eigin stuðningsmönnum
en þar sem aursletturnar hafa gengið
yfir Gazza allan leikinn má hann til
með að heilsa upp á þá rauðklæddu
líka. „Feiti fjandi,“ gellur í froðufell-
andi kerlingu á áttræðisaldri. Eins
gott að vösk sveit öryggisvarða stend-
ur milli hennar og leikmannsins. Já,
þau geta verið súr berin. Að hugsa sér
að Gazza skuli hafa mætt til leiks svo
til beint af skurðarborðinu, þar sem
gert var að kviðsliti.
Þetta er leiftur frá liðinni tíð, nánar
tiltekið vorinu 1991, þegar Paul
Gascoigne, einn hæfileikaríkasti
sparkandi Englendinga frá upphafi
vega, var á hátindi ferils síns og mátt-
ar. Gazza var snillingur á velli. Jafn-
vægi, kraftur, leikskilningur. Hann
hafði það allt. Á þessum tíma var eng-
inn hans jafningi.
En eins og svo oft á ævi þessa lit-
ríka listamanns var ógæfan handan
við hornið. Í sjálfum úrslitaleiknum,
fáeinum vikum síðar, var hann ekki í
nokkru jafnvægi, flengdist um flötina
og lauk keppni eftir um tíu mínútur
með slitið krossband í hné. Meiðslin
hlaut Gazza við að brjóta gróflega á
Gary Charles, leikmanni Nottingham
Forest. Hann kom ekki nálægt knetti
í heilt ár.
Táraðist eftir tapleik
Eftir að Gazza komst aftur á ról átti
hann nokkur prýðileg ár í boltanum,
einkum hjá Rangers í Skotlandi, að
ekki sé talað um Evrópumót landsliða
í Englandi 1996, þar sem hann lék á
als oddi.
Flestir muna þó líklega best eftir
Gazza á heimsmeistaramótinu á Ítalíu
sumarið 1990. Hann var ein af stjörn-
um þess móts og þegar hann felldi tár
eftir tapið gegn Þjóðverjum í undan-
úrslitum bræddi hann hjarta ensku
þjóðarinnar. „Gazzaæðið“ brast á í
kjölfarið og stóð um árabil. Auk aug-
ljósrar snilligáfu var þessi tilfinninga-
næmi æringi svo sympatískur og
mannlegur að fólki gat ekki annað en
þótt vænt um hann.
Synd væri að segja að aumingja
Gazza hafi haft jafn góða stjórn á lífi
sínu og knettinum og enda þótt
mönnum hafi brugðið á dögunum
þegar hann var sviptur sjálfræði kom
sú aðgerð ef til vill ekki á óvart. Þetta
gerðist í kjölfar uppákomu á hóteli í
Newcastle þar sem Gazza þótti líkleg-
ur til að skaða annaðhvort sjálfan sig
eða aðra. Lögreglan var kvödd á vett-
vang og flutti Gazza á geðsjúkrahús
með hans samþykki. Þar verður hann
vistaður um sinn í skjóli geðheilbrigð-
islöggjafarinnar.
Þetta er síðasta áfallið af mörgum á
liðnum árum. Upplitið á Gazza hefur
nefnilega ekki verið djarft eftir að
knattspyrnuferlinum lauk.
Ennþá eins og lítill drengur
„Gazza er ennþá eins og lítill
drengur,“ sagði Paul Parker, fyrrver-
andi félagi hans í enska landsliðinu,
við fréttavef BBC. „Hann þráir um-
fram allt að leika knattspyrnu en lík-
aminn gerir honum það ekki kleift
lengur. Hann langar að mæta á æf-
ingu að morgni og etja kappi við þá
bestu á laugardegi. Gazza hefur feng-
ið tækifæri til að starfa áfram við
knattspyrnu og í fjölmiðlum en það
hefur ekki gengið af þeirri einföldu
ástæðu að þetta er ekki það sem hann
vill.“
Hér virðist Parker hitta naglann á
höfuðið. Gazza á sér þá ósk heitasta
að tíminn standi í stað. Hin fallna
stjarna höndlar ekki lífið utan vallar.
Athyglin og ófarirnar virðast hafa
borið hann ofurliði.
Snar þáttur í vandanum er sú stað-
reynd að Gazza hefur þjónað Bakkusi
röggsamlega gegnum tíðina, bæði
fyrir og eftir að sparkferli hans lauk.
Hann komst fyrir vikið á galeiðuna.
Minnstu munaði að hann yrði sett-
ur út úr enska landsliðinu fyrir EM
1996 vegna drykkjuláta á knæpu í
Hong Kong í undirbúningsferð liðs-
ins. Sú uppákoma er iðulega kennd
við „tannlæknastól“.
Tveimur árum síðar var Gazza ekki
valinn í enska landsliðshópinn fyrir
heimsmeistaramótið í Frakklandi,
þar sem hann þótti ekki í nægilega
góðu formi. Skömmu áður höfðu
náðst myndir af honum á öldurhúsum
í vafasömum félagsskap.
Skilnaður í skyndi
Tveimur mánuðum síðar sótti eig-
inkona Gazza, Sheryl, í skyndi um
skilnað eftir að hann hafði gengið
hraustlega í skrokk á henni í ölæði í
Skotlandi. „Ég tel að hegðun Pauls
hafi haft áhrif á heilsu mína,“ sagði
Sheryl í eiðsvarinni yfirlýsingu sinni.
Hjónabandið stóð aðeins í rúm tvö
ár og saman eignuðust Sheryl og
Gazza einn son, auk þess sem hann
ættleiddi tvö börn hennar.
Annað þeirra, Bianca, vakti athygli
í Bretlandi fyrir fáeinum misserum
þegar hún tók þátt í veruleikaþætti í
sjónvarpi, Ástareyjunni. Eitt bresku
dagblaðanna var svo ósmekklegt að
birta mynd af henni liggjandi á gólf-
inu eftir að hafa verið synjað inn-
göngu í samkvæmi á vegum söngkon-
unnar Kylie Minoque í sama tölublaði
og greint var frá frelsissviptingu föð-
ur hennar. Sjaldan fellur eplið langt
frá eikinni, hefur blaðið líklega hugs-
að.
Skilnaðurinn gekk nærri Gazza
sem ritaðist inn á sjúkrahús í október
1998 vegna streitu og óhóflegrar
drykkju.
Eftir þetta var kappinn aðeins
skugginn af sjálfum sér á vellinum en
reyndi af veikum mætti að halda lífi í
glæðunum. Hann var áfram undir
járnhæl Bakkusar og sumarið 2001
krafðist lið hans, Everton, þess að
hann færi í áfengismeðferð.
Tók upp nafnið G8
Eftir að hafa leikið um tíma í Kína
gekk Gazza sumarið 2004 til liðs við
neðstudeildarliðið Boston United í
Englandi sem leikmaður og þjálfari.
Þar entist hann í þrjá mánuði.
Um líkt leyti og hann yfirgaf Bost-
on lýsti Gazza því yfir að hann hefði
breytt nafni sínu í G8. „Það hljómar
eins og „Great“ (hinn mikli), alltént
með mínum Geordie-hreim,“ sagði
hann hæstánægður en þess má geta
að hann bar númerið 8 löngum á bak-
inu á velli. Í ljósi þessara upplýsinga
má velta því fyrir sér hvort við Íslend-
ingar ættum ekki að kalla hann
Magnús? Nafnið G8 hefur alltént ekki
fest sig í sessi.
Ekki lagaðist heilsan og síðla árs
2004 var Gazza lagður inn á sjúkrahús
með lungnabólgu. Sumarið eftir
komst svo í hámæli að hann glímdi við
þunglyndi. Þakkaði Gazza m.a. Alan
Shearer, fyrrverandi landsliðsfyrir-
liða Englands, opinberlega fyrir að
leggja sér lið í þeirri baráttu.
Í október 2005 reyndi Gazza enn á
ný að rétta úr kútnum þegar hann tók
við starfi knattspyrnustjóra utan-
deildarliðsins Kettering. Honum var
sagt upp störfum eftir 39 daga.
Ástæðan? Drykkjuskapur.
Að kvöldi dagsins sem hann missti
starfið var Gazza handtekinn fyrir að
ráðast á blaðaljósmyndara fyrir utan
hótel í Liverpool. Hann var leystur úr
haldi daginn eftir gegn tryggingu og
ljósmyndarinn dró kæru sína síðar til
baka.
Enn var Gazza í fréttunum í maí í
fyrra þegar hann var fluttur í ofboði á
sjúkrahús vegna blæðandi magasárs.
Hann var þá að halda upp á fertugs-
afmæli sitt.
Ekki hafa þó allar fréttir af kapp-
anum verið slæmar. Þannig venti
Gazza kvæði sínu í kross í fyrra og tók
að sér hlutverk í kvikmynd. Hefur
hún hlotið nafnið Final Run og mun
vera í vísindaskáldsögulegum stíl.
Myndin verður frumsýnd síðar á
þessu ári. Þá hefur hann löngum verið
óþreytandi að leggja góðu málefni lið.
Það besta sem gat komið fyrir
Þrátt fyrir allar sínar misgjörðir,
agaleysi og vandamál nýtur Paul
Gascoigne enn víðtæks stuðnings og
velvildar í Englandi, ekki síst meðal
áhugamanna um knattspyrnu og
sparkenda sjálfra. Kevin Keegan,
knattspyrnustjóri Newcastle, sem
þekkt hefur Gazza frá því hann var
unglingur, lítur þennan síðasta gjörn-
ing hans uppbyggilegum augum.
„Eftir að hafa rætt við föður hans og
systur er ég sannfærður um að þetta
var það besta sem gat komið fyrir
hann,“ sagði Keegan við fréttavef
BBC. „Nú gefst fólki sem þykir vænt
um hann og getur hjálpað honum
tækifæri til að gera það.“
Graham Taylor, fyrrverandi lands-
liðsþjálfari Englands, telur að Gazza
hafi ekki verið í nægilega góðum fé-
lagsskap hin síðari misseri. „Paul er
týpan sem hikar ekki við að gefa fólki
síðasta hundraðkallinn sinn. Það hafa
alltof margir fært sér það í nyt gegn-
um árin.“
David Moyes, knattspyrnustjóri
Everton, vonar að Gazza takist nú
loksins að snúa við blaðinu: „Gazza er
drengur góður og einatt boðinn og
búinn að hjálpa öðrum. Nú þarf hann
sjálfur á hjálp að halda og vonandi
snýst gæfan nú á sveif með honum.“
Ég geri þau orð að mínum.
Galeiðuróður galgopans
 Sparkundrið Paul Gascoigne vistað á geðsjúkrahúsi eftir langvarandi glímu við gjálífi og þung-
lyndi  Gazza er sagður hafa átt erfitt með að höndla frægðina og álagið sem fylgdi snilligáfunni
Reuters
Útbrunninn Paul Gascoigne var ekki svipur hjá sjón þegar hann reyndi að
endurvekja knattspyrnuferilinn hjá kínverska liðinu Gansu Tianma 2002.
Í HNOTSKURN
»Paul Gascoigne er fertugurað aldri. Hann lék 57 lands-
leiki fyrir England og skoraði í
þeim tíu mörk.
»Kennari kom einu sinni aðGazza þar sem hann var að
æfa eiginhandaráritunina í
landafræðitíma. Hann gaf þá
skýringu að hann ætlaði sér að
verða frægur knattspyrnumað-
ur.
»Á unglingsárum hjá New-castle var hann um tíma skó-
sveinn Kevins Keegans og fékk
það óþvegið þegar hann týndi
öðrum skó markaskorarans
mikla.
ÞEYSIREIл
Tár Gazza vann hug og hjarta Eng-
lendinga á HM á Ítalíu árið 1990.
Æringi Gazza bregður á leik með
dómaranum George Courtney.
16 SUNNUDAGUR 2. MARS 2008 MORGUNBLAÐIÐ
„Gazza er gull af manni sem vill allt fyrir alla gera.
Hann var lífsgleðin uppmáluð á þessum tíma og það var
alltaf skemmtilegt að vera í kringum hann. Það er
mjög auðvelt að láta sér þykja vænt um Gazza,“ segir
Guðni Bergsson, fyrrverandi landsliðsfyrirliði, sem lék
með Paul Gascoigne hjá Tottenham á árunum 1988-92
og varð þeim vel til vina.
„Gazza elskaði að spila fótbolta og þessi barnslega
einlægni og leikgleði smitaði út frá sér. Svo var hann
auðvitað alveg ótrúlega uppátækjasamur og hrekkj-
óttur. Það var aldrei lognmolla á æfingum hjá Totten-
ham,“ segir Guðni. Hann bætir þó við að stundum hafi
Gazza farið yfir strikið í þeim efnum. „Hann kunni sér
ekki hóf í stríðninni frekar en öðru.“
Að sögn Guðna fór snemma að bera á óhófi og aga-
leysi hjá Gazza. Það mun svo hafa aukist eftir að halla
tók undan fæti á ferlinum og sérstaklega eftir að hann
lagði skóna á hilluna. „Gazza er ákaflega einlægur kar-
akter og það hefur reynst honum erfitt að höndla álag-
ið og frægðina, sérstaklega á hann erfitt uppdráttar í
mótlæti. Þess vegna hefur sigið jafnt og þétt á ógæfu-
hliðina hjá honum. Honum til vorkunnar má þó segja
að það er ekki heiglum hent að þola umfjöllun bresku
pressunnar sem ber mann á höndum sér einn daginn en
Gazza er gull af manni
rífur mann niður þann næsta.“
Guðni lýsir Gazza sem einstökum
hæfileikamanni á velli en því miður
hafi hann ekki haft jafnvægi og aga í
sínu einkalífi til að uppfylla allar
þær væntingar sem við hann voru
bundnar. Því fór sem fór. „Það má þó
ekki gleyma því að hann náði um
tíma hæstu hæðum, nægir þar að
nefna heimsmeistarakeppnina á Ítal-
íu árið 1990.“
Guðni hefur lítið haft af Gazza að segja í seinni tíð og
kveðst hafa hitt hann síðast þegar Bolton og Everton
öttu kappi í úrvalsdeildinni árið 2001. „Eftir þann leik
skiptumst við á treyjum og óskuðum hvor öðrum góðs
gengis. Hann virkaði í ágætu jafnvægi þá.“
Guðni hefur fylgst með fréttum af óförum síns gamla
félaga undanfarin ár og viðurkennir að í ljósi þess sem
á undan er gengið komi síðustu upplýsingar honum
ekki í opna skjöldu. „Gazza á greinilega við mikla erf-
iðleika að stríða. Nú er hann hins vegar kominn undir
læknishendur og vonandi verður það til þess að hann
nái sér aftur á strik í þessari erfiðu baráttu. Hann á það
svo sannarlega skilið.“
Guðni Bergsson