Morgunblaðið - 02.03.2008, Blaðsíða 1

Magnaðar stundir
í leikhúsinu
Kommúnan >> 68
Leikhúsin í landinu
STOFNAÐ 1913 61. TBL. 96. ÁRG. SUNNUDAGUR 2. MARS 2008 LANDSPRENT EHF. mbl.is
Eftir Freystein Jóhannsson
freysteinn@mbl.is
HRAFN Sveinbjarnarson, héraðs-
skjalavörður í Kópavogi, segir að
týnd skjöl séu tifandi tímasprengjur
á Íslandi. Af á annað þúsund skjala-
brettum í Þjóðskjalasafni segir hann
minnsta hlutann fullnægjandi skráð-
an, en óskráð skjöl eru týnd skjöl.
Hrafn segir Þjóðskjalasafn Ís-
lands enga burði hafa til þess að
sinna eftirlitshlutverki sínu með op-
þær reglur sem Þjóðskjalasafnið
hefur sett.
Hrafn bendir á að skjalasafn sé
ekki einasta til fyrir hagsmuni þess
opinbera heldur líka borgaranna.
Það sé ein af forsendum réttarrík-
isins að allir séu jafnir fyrir lögunum
um rétt til skjala og þar sem skjala-
vörzlu er áfátt þar er borgaralegum
réttindum og sjálfu réttarríkinu ógn-
að.
Tifandi tímasprengjur
Hrafn Sveinbjarnarson héraðsskjalavörður segir að ónóg
skjalaskráning bitni á réttindum ríkisins og borgaranna
inbera kerfinu og ekki geri mennta-
málaráðuneytið neitt til þess að bæta
þar úr. Því sé nauðsynlegt að koma
safninu úr ráðuneytinu og undir Al-
þingi sem eftirlitsstofnun á borð við
Ríkisendurskoðun. Eftir höfðinu
dansa limirnir og linka menntamála-
ráðuneytisins um málefni Þjóð-
skjalasafnsins hefur leitt af sér, að
fyrirmæli safnsins eru að litlu eða
engu höfð í opinbera geiranum og í
upplýsingafræði í Háskóla Íslands
eru kennd atriði sem ganga þvert á  Lausungin ógnar rétti | 10
Ef lögreglan í Austurríki hefði far-
ið eftir vísbendingum um Wolfgang
Priklopil, sem árið 1998 rændi
henni og hélt í átta ár, hefði mátt
bjarga henni nokkrum vikum eftir
að hún hvarf.
Enn uppnám
vegna Kampusch
Paul Gascoigne var snillingur í fót-
bolta, en reyndist erfitt að höndla
frægðina og álagið, sem fylgdi
íþróttinni. Og enn hefur sigið á
ógæfuhliðina eftir að ferlinum lauk.
Gæfan ekki á sveif
með Gascoigne
Eftir Valgerði Þ. Jónsdóttur
vjon@mbl.is
„Í KRINGUM 1968 var hugmyndafræðin komin í
þrot, það urðu pólitísk og menningarleg skil,
heimurinn var ekki bara svartur og hvítur,“ segir
Birna Þórðardóttir um árið sem kynslóð hennar
er kennd við. „Það var sprenging í allri list-
sköpun,“ segir Benóný Ægisson um þetta tiltekna
ár og Kristjáni Guðlaugssyni eru efst í huga þeir
stóratburðir sögunnar, sem mynduðu rammann
um þessa „kynslóð“ og á við Víetnamstríðið, inn-
rás sovéska hersins í Tékkóslóvakíu og fleiri at-
burði, sem kyntu undir vaxandi æskuhreyfingu
um alla veröld. Sjálfur man hann helst eftir að
hafa kastað tómat í Pípínellís, utanríkisráðherra
grísku herforingjaklíkunnar, og að árið 1968
endaði með að honum var vikið úr MH fyrir leið-
ara í skólablaðinu um hrottaskap lögreglunnar.
Hjá Birnu endaði árið með því að hún var barin
í hausinn á miðjum Austurvelli og þar með úr við-
urkenndu borgaralegu samfélagi að eigin sögn. Í
ár er afmæli 68-kynslóðarinnar, hún er fertug og
þeir sem henni tilheyra því á sextugs- og sjötugs-
aldri. Af því tilefni fékk Morgunblaðið sextán
manns til að svara nokkrum spurningum, sem
varpa ljósi á hugsjónir þeirra þá og nú, tíðarand-
ann árið 1968 og arfleifð þessa róstusama tíma-
bils þegar unga kynslóðin lét að sér kveða sem
aldrei fyrr.
Og hafi einhver vaðið í þeirri villu og svíma að
68-kynslóðin hafi upp til hópa verið hippar kemur
annað á daginn, a.m.k. samkvæmt hinni þröngu
skilgreiningu um kommúnu, dóp og frjálsar ástir.
Margir mótmæltu þó ýmsum borgaralegum gild-
um, auðvaldshyggju, stríðsrekstri, úreltu skóla-
kerfi og þar fram eftir götunum og héldu á lofti
baráttumálum svo sem jafnrétti kynja, kynþátta
og samkynhneigðra.
Kjartan Gunnarsson segir að þótt ekki hafi ver-
ið ætlun hippanna að styrkja hið borgaralega
þjóðskipulag, hafi þeir gert það með óbeinum
hætti, þeir hafi opnað huga hinna borgaralega
sinnuðu jafnaldra sinna fyrir þeim möguleika að
skoða heiminn nýjum augum og gefa sér ekki að
óbreyttu hugsunarhátt stöðnunar.
Tónlistin sameinaði
Eitt sameinaði þó 68-kynslóðina umfram ann-
að, en það var tónlistin. „Tónlistin var notuð sem
skilaboðakerfi og varð mjög leitandi og til-
raunakennd,“ segir Magnús Kjartansson. Þótt Jó-
hann Páll Valdimarsson dýrki enn tónlist frá
þessum tíma, finnst honum óþægilegt að heyra
hvað fíkniefni voru samofin henni í mörgum til-
fellum. Raunar nefndu flestir fíkniefnaneyslu
sem helsta ljóð á ráði allt of margra af 68-
kynslóðinni.
68-kynslóðin  Tíðarandinn  Viðhorfin  Hugsjónirnar  Arfleifðin
Benóný
Ægisson
Anna Sigríður
Pálsdóttir
Guðrún
Ögmundsdóttir
Birna
Þórðardóttir
Kjartan
Gunnarsson
Þuríður
Sigurðardóttir
Jafet S.
Ólafsson
Álfheiður
Steinþórsdóttir
Kristján
Guðlaugsson
Ásta Ragnheiður
Jóhannesdóttir
Magnea J.
Matthíasdóttir
Kristín
Jóhannesdóttir
Úr fjötrum fortíðar
Jóhann Páll
Valdimarsson
Jón Ársæll
Þórðarson
Magnús
Kjartansson
Lóló
Guðmundsdóttir
Kynslóðin sem var um tvítugt kringum 1968 og oftast er kennd við það ár eða
hippa þótti uppreisnargjarnari og fara aðrar leiðir en ungu kynslóðirnar á undan
 Blómatími 68-kynslóðarinnar | 22
VIKUSPEGILL
Þegar Kosovo lýsti yfir sjálfstæði
brutust út mótmæli og óeirðir í
Belgrad, höfuðborg Serbíu, þar
sem þjóðernissinnar fóru með rull-
ur upp úr gömlum handritum.
Berserksgangur
í Belgrad
SUNNUDAGUR
DANS-
VEISLA
ÍSLANDSMEISTARA-
MÓT TÍU DANSA
UPPSKERUHÁTÍÐ >> 59
SPÁ-
MAÐUR
LAZARUS LIFNAR
VIÐ Á TIMES-TORGI
NÝ PLATA HJÁ NICK CAVE >> 70