Morgunblaðið - 02.03.2008, Blaðsíða 54

54 SUNNUDAGUR 2. MARS 2008 MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
✝ Margrét Guð-mundsdóttir
fæddist í Reykjavík
27. desember 1915.
Hún lést á Hjúkr-
unarheimilinu Ási í
Hveragerði 22. febr-
úar síðastliðinn. For-
eldrar hennar voru
hjónin Ingibjörg
Gísladóttir húsfreyja
á Syðri-Brúnavöllum
í Skeiðahreppi í Ár-
nessýslu, f. 4. nóv-
ember 1882, d. 25.
júní 1965, og Guð-
mundur Magnússon sjómaður og
síðar fiskmatsmaður í Ánanaust-
um í Reykjavík, f. 15. nóvember
1883, d. 29. janúar 1932. Fóstur-
foreldrar Margrétar voru hjónin
Kristján Hannesson, f. 22. nóv-
ember 1892, d. 27. nóvember 1973,
og María Guðmundsdóttir, f. 5. júlí
1893, d. 13. apríl 1986. Systkini
Margrétar eru Magnús, f. 17. júlí
1910, d. 8. október 1991, Óskar, f.
9. október 1911, d. 9. september
1977, Vilhjálmur, f. 13. maí 1913,
d. 27. janúar 1998, Björn, f. 17. júní
1914, d. 24. júlí 1972, Gísli, f. 12.
júlí 1917, d. 8. ágúst 1998, Guð-
björg, f. 18. mars 1919, d. 20. ágúst
1945, Haukur, f. 4. júlí 1920, d. 12.
júlí 2007, Guðmundur, f. 10. maí
1922, og Baldur, f. 9. júlí 1924.
Margrét giftist 7. október 1944
Sigmundi Bergi Magnússyni bónda
og ullarmatsmanni, f. 5. febrúar
1923. Foreldrar hans voru Sig-
urlaug Katrín Pálsdóttir, f. 6. sept-
ember 1890, d. 9. október 1982, og
Magnús Jón Sigurðsson bóndi á
Orustustöðum á Síðu í V-
Skaftafellssýslu, f. 11. júní 1866, d.
og c) Eva María sálfræðingur, f.
24. júlí 1975, maki Bjarni Guð-
jónsson hugbúnaðarsérfræðingur,
f. 19. febrúar 1974, þau eiga tvö
börn. Dóttir Þorláks er Auður Ýrr
líffræðingur, f. 12. apríl 1973, maki
Andri V. Sigurðsson lögfræðingur,
f. 10. desember 1972, þau eiga þrjú
börn. 3) Sigurveig snyrtifræð-
ingur, f. 10. maí 1952, maki Sveinn
Guðmundsson fisktæknir, f. 14.
mars 1951, synir þeirra eru a)
Sindri viðskiptafræðingur, f. 11.
ágúst 1978, sambýliskona Kristín
Vala Matthíasdóttir verkfræð-
ingur, f. 18. mars 1981, þau eiga
eitt barn, og b) Örvar verk-
fræðinemi, f. 6. júní 1984, sam-
býliskona Daggrós Stefánsdóttir
kennaranemi, f. 17. janúar 1984. 4)
Guðmundur Ingi rafvirki, f. 10.
maí 1952, maki Sigríður Á. Pálma-
dóttir hjúkrunarfræðingur, f. 7.
febrúar 1960, synir þeirra eru
Björn Orri, f. 18. febrúar 1986, og
Bergur Már, f. 6. maí 2000.
Margrét vann ýmis störf á Hótel
Skjaldbreið og seinna á sauma-
stofu Ullarþvottastöðvarinnar í
Hveragerði. Hún stofnaði heimili
með manni sínum í Hveragerði
1944. Þau störfuðu við búskap í
Reykjakoti í Ölfusi frá 1955 til
1967. Á þeim árum starfaði Mar-
grét nokkur sumur við Sum-
arbúðir Þjóðkirkjunnar í Selinu.
1967 fluttu þau hjónin í Hvera-
gerði, þar ræktuðu þau skrúðgarð
sem oftar en einu sinni hlaut við-
urkenningu. Í Hveragerði starfaði
Margrét á Ullarþvottastöð Sam-
bandsins.
Margrét var jarðsungin frá
Hveragerðiskirkju 1. mars, í kyrr-
þey.
27. febrúar 1938.
Fósturforeldrar
hans voru Sigurveig
Magnúsdóttir, f. 27.
júní 1891, d. 20. maí
1960, og Guð-
mundur Ólafsson, f.
15. desember 1882,
d. 8. apríl 1941.
Börn Margrétar og
Sigmundar Bergs
eru: 1) Guðbjörg
Dagmar hjúkr-
unarfræðingur, f.
17. júlí 1945, maki
Heimir Pálsson lekt-
or, f. 28. apríl 1944, þau skildu,
börn þeirra eru a) Bergur verkefn-
isstjóri, f. 30. janúar 1967, maki
Adeline Tracz verkfræðingur, f.
18. apríl 1972, þau eiga tvö börn, b)
Hildur kennari, f. 19. febrúar 1971,
maki Guðrún Jarþrúður Baldvins-
dóttir hjúkrunarfræðingur, f. 25.
nóvember 1960, og c) Snorri fa-
gottleikari, f. 5. september 1972,
maki Telma Rós Sigfúsdóttir bóka-
safns- og upplýsingafræðingur, f.
11. ágúst 1974, þau eiga tvö börn.
2) Kristjana María félagsráðgjafi,
f. 27. nóvember 1948, maki Ingþór
Jóhann Guðlaugsson lög-
regluþjónn, f. 9. október 1945, d.
23. júlí 1981, seinni maki Þorlákur
H. Helgason framkvæmdastjóri, f.
24. september 1948. Dætur Krist-
jönu og Ingþórs eru a) Margrét
framkvæmdastjóri, f. 18. febrúar
1967, maki Guðmundur Geir-
mundsson kjötiðnaðarmaður, f. 8.
október 1965, þau eiga tvo syni og
eitt barnabarn, b) Íris leikskóla-
kennari, f. 1. apríl 1972, maki Ólaf-
ur Hallgrímsson lögfræðingur, f.
19. mars 1975, þau eiga þrjú börn,
Öllu er afmörkuð stund, og sérhver hlutur
undir himninum hefir sinn tíma.
(Prédikarinn 3:1)
Við getum ferðast með tímanum,
jafnvel inn í tímann. Það getur hins
vegar reynst erfiðara að skilja tím-
ann. Meta tímann, finna hjartslátt lið-
inna kynslóða. Hver kynslóð lifir
nefnilega sinn tíma og sumt geymir
hún með sér.
Margrét Guðmundsdóttir hefur
lokið löngu dagsverki. Minningarnar
eru fagrar, fullar af væntumþykju og
hreinskilni.
Ég hafði fengið að kynnast hluta af
hennar lífshlaupi. Fagurkeranum,
forvitnu náttúrubarni. Hún gat verið
stutt til svars. Sumt geymdi hún
örugglega með sér.
Sterkastar eru minningarnar af
samveru Margrétar og Bergs, sem
varð hennar trausti lífsförunautur í
meira en hálfa öld og allt til hinstu
stundar. Bergur var alltaf nálægur.
Það reyndi mikið á samskiptin hin
allra síðustu ár, en það var eins og
Margrét skynjaði óskipta nærveru
hans og það var henni mikils virði. Ég
er sannfærður um að hún kvaddi
þennan heim sátt.
Á kveðjustundu eru tengdamóður
minni þakkaðar góðar minningar.
Það er huggun í sorg. Mestur er
söknuður Bergs sem sér á eftir ást-
vini sem var honum allt.
Þorlákur Helgason.
Amma fæddist í kjallara á Stýri-
mannastíg um jólin 1915, hún yfirgaf
heiminn 93 árum seinna á Hjúkrunar-
heimilinu Ási. Hún hafði lifað gríðar-
legar breytingar, tvær heimsstyrjald-
ir og leiðina frá því að vera barn sem
býr við kröpp kjör í Reykjavík til þess
að vera myndarleg húsmóðir, móðir
fjögurra barna sem öll komust á legg,
amma miklu fleiri barna, langamma
og langalangamma.
Við systkinin munum eftir sunnu-
dagsbíltúrum í Hveragerði, þar biðu
afi og amma, dekkað veisluborð og
skrúðgarður sem átti engan sinn líka.
Heimsóknin hófst yfirleitt í garðin-
um, þá var genginn hringur og skoðað
hvaða blóm væru farin að blómstra og
hvernig nýjustu græðlingunum
reiddi af, síðan kom gróðurhúsið og
rósirnar, síðast athugað hvaða græn-
meti væri orðið þroskað. Amma
þekkti hverja einustu plöntu í garð-
inum og gætti svo vel að þeim allra
viðkvæmustu að hún setti yfir þær
jógúrtdósir þegar mikið rigndi til
þess að þær létu ekki undan þunga
regndropanna.
Amma var kvik og rösk, allt lék í
höndunum á henni hvort sem voru
hannyrðir, garðyrkja eða matargerð.
Hún hljóp upp á Hamarinn fyrir ofan
Hveragerði allt fram á níræðisaldur.
Þangað var alltaf gaman að koma
með og svo niður hjá Grýlu þar sem
amma setti jafnvel sápu í hverinn til
þess að gleðja barnabörnin.
Sem barn var hún send í fóstur
austur í Mýrarkot í Grímsnesi. Þar
var hún fósturforeldrum sínum stoð
og stytta strax og hún hafði aldur til
og alla þeirra tíð. Hún tók að sér allt
sem tengdist heimilisrekstri og þótti
svo rösk og dugleg að hún var lánuð
milli bæja til þess að aðstoða við slát-
urgerð. Seinna saumaði hún og prjón-
aði á krakkana sína fatnað eins og úr
fínustu tískubúðum.
Amma tók öllu með jafnaðargeði
og hafði svör á reiðum höndum við
hverju sem var. Hún var hnyttin í til-
svörum og hafði húmor fyrir sjálfri
sér og lífinu. Til Reykjavíkur flutti
hún aldrei meir nema stutt í einu til
þess að vinna. Hún starfaði sem
stofustúlka og á Hótel Skjaldbreið
þar sem hún var að störfum þegar
landið var hernumið. Amma leit á sig
sem Reykjavíkurmey, hún var alltaf
glæsilega til fara og síung í anda. Hún
fór austur í Hveragerði 1943 til þess
að vinna á saumastofu. Þar kynntist
hún afa, þau felldu hugi saman og
bjuggu allan sinn búskap í Hvera-
gerði og þar um kring. Þau voru ákaf-
lega samheldin hjón. Síðustu árin,
þegar amma þurfti á meiri hjúkrun að
halda en afi, birti ævinlega í herberg-
inu hennar þegar hann kom inn. Þrátt
fyrir að flestir kraftar lífsins hefðu yf-
irgefið ömmu hvarf aldrei ástin til afa.
Þegar við ókum burt frá afa og
ömmu á sunnudögum stóðu þau á
tröppunum saman og veifuðu þar til
bíllinn var kominn í hvarf. Nú fylgjum
við ömmu úr hlaði og þökkum við-
kynningu við kraftmikla hversdags-
hetju sem vissi ekki hvað þreyta var.
,,Hvað er fólk að kvarta um þreytu,
maður sest bara á þúfu augnablik.“
Það var hennar viðkvæði.
Hildur Heimisdóttir.
Elsku amma okkar.
„Þeir sem guðirnir elska deyja
ungir.“ Þessi orð hafa lifað með okkur
og hjálpuðu okkur mikið þegar hann
pabbi dó fyrir 26 árum. Við sjáum það
núna að guðirnir elska ekki síður þá
sem deyja gamlir. 92 ár eru hár aldur
og við höfum verið svo heppnar að
eiga þig að frá því við fæddumst til
síðasta dags. Þegar við systurnar
horfum til baka og rifjum upp allar
góðu minningarnar sem við eigum þá
er af mörgu að taka. Það er samt svo
einkennilegt að hugurinn leitar alltaf
til allra sunnudaganna sem við fórum
til ömmu og afa í Hveró. Við munum
allar hvað okkur þótti gaman að
klæða okkur upp í gömlu kjólana þína
og okkur fannst við alltaf vera svo fín-
ar í dragsíðum kjólum með perlufest-
ar um hálsinn og lafandi eyrnalokk-
ana með smellunum. Alltaf var
rjúkandi nýtt bakkelsi á borðum, og
þú, elsku amma, passaðir alltaf að
gikkirnir fengju allar sínar sérþarfir
uppfylltar. Alltaf voru pönnukökur
með engri sultu, margar tegundir af
sultu, bollur með búðingi og dásam-
lega bananarúllutertan sérstaklega
miðað við matvendni hvers og eins.
Fastur liður var að horfa á Húsið á
sléttunni klukkan fjögur í sjónvarp-
inu og drífa sig svo heim á milli fimm
og sex til að horfa á Stundina okkar
heima á Selfossi. Okkur verður hugs-
að til jólaboðanna á annan í jólum og
laxaveislunnar þegar fyrstu kartöflur
ársins voru bornar á borð með nýjum
laxi, löngu áður en allir aðrir gátu far-
ið að taka upp kartöflur. Þú bjóst til
bestu súpur sem til voru og við hlökk-
uðum alltaf svo til að vita hvaða teg-
und yrði næst á borðum.
Það er svo margt sem maður tekur
sem sjálfsögðum hlut þegar maður er
yngri en áttar sig svo á síðar að er
ekki endilega sjálfsagt. Við ólumst
upp við að eiga dásamlega ömmu og
afa sem alltaf voru hress og skemmti-
leg. Þú varst alltaf í svo flottu formi,
hlaupandi með okkur systrunum og
frændsystkinunum upp á Hamar eða
niður í bæ án þess að blása úr nös. Við
sjáum það núna þegar ein okkar er
sjálf orðin amma að það er ekkert
sjálfsagt að eiga góða ömmu sem get-
ur allt. Þú varst alltaf svo hreinskilin
og auðvelt fyrir unglinga eins og okk-
ur að misskilja það. Við gátum til
dæmis verið sármóðgaðar yfir að líkj-
ast einhverju fólki sem við þekktum
ekki neitt og vorum þess fullvissar að
væru hin mestu ólán í alla staði. Það
var því dálítið skondið að komast iðu-
lega að því að það var alls ekki leiðum
að líkjast og meiningin hin besta í alla
staði. Það er ekki hægt að minnast
þín, elsku amma, án þess að nefna
blómin þín og garðinn. Annar eins
garður og þinn var ekki til á Íslandi.
Það var alveg sama hvernig veðrið
var, við fórum aldrei úr Hveragerði
án þess að fara einn eða tvo hringi í
garðinum og enn í dag er það okkur
hulin ráðgáta hvernig þú gast munað
öll þessi nöfn á þeim hundruðum teg-
unda sem í garðinum voru.
Við eigum eftir að sakna þín alveg
ósegjanlega mikið elsku amma, en við
erum vissar um að nú líður þér vel á
nýjum stað.
Elsku afi, við syrgjum saman hana
ömmu sem átti fáa sína líka.
Margrét, Íris og Eva María
Ingþórsdætur.
„… og ég skal segja þér, þeir sögðu
það karlarnir í Vesturbænum að hún
hefði verið eins og drottning þegar
hún kom upp úr kjallaranum.“ Þessi
orð hafði þáverandi tengdamóðir mín,
Margrét Guðmundsdóttir, oftar en
einu sinni við mig í frásögnum af móð-
ur sinni. Hún var stolt af henni, þess-
ari makalausu konu sem svaraði svo
vel kröfum aldamótakynslóðarinnar
um að láta ekki baslið smækka sig.
Þeirri hetjusögu hefur Einar Már
Guðmundsson gert eftirminnileg skil
í skáldsögunum um ömmu sína og
börn hennar.
Sjálf lét Margrét aldrei deigan síga
og stóð mér löngum fyrir sjónum sem
eftirmynd þeirrar drottningar sem
kom upp úr kjallaranum á Stýri-
mannastígnum. Hún tók því sem að
höndum bar án sjálfsvorkunnar alla
ævi. Þess vegna mislíkaði henni þeg-
ar skáldi þótti henta að láta stúlku-
kornið fella tár, þegar hún var send
að heiman sex ára gömul til fósturfor-
eldra sem hún þekkti ekki, flutt eins
og hver annar varningur austur yfir
Fjall og upp í Grímsnes. Því grátur-
inn var ekki sannleikanum sam-
kvæmur! Jafnvel á þeim aldri mætti
hún örlögunum án þess að láta erf-
iðleikana smækka sig. Það orðaði hún
svo í samtali við mig: „Það er bara alls
ekki satt! Ég grenjaði ekki!“ Eins og
drottning hélt hún heimili sitt við mis-
jafnar aðstæður. Eins og drottning
bauð hún í fermingarveislur og af-
mæli, en aldrei vissi ég drottninguna
glaðari en þegar hún leiddi mann um
verðlaunaðan blómagarðinn, þar sem
hún lagði metnað sinn í að vera per-
sónulega kunnug hverri jurt og
þekkja nafn hennar ekki einasta á ís-
lensku heldur líka latínu. Oft brosti
hún þá góðlátlega að fákunnáttu há-
skólagengins tengdasonar sem ekki
kunni flokkunar- og nafngiftakerfi
Linnés eins og litlu töfluna. Þótti
kannski stundum umhugsunarefni
hvað það væri eiginlega sem menn
lærðu á allri þessari skólagöngu.
Það fór vel á því að Margrét Guð-
mundsdóttir hefði síðustu vistaskipt-
in þegar vordagar fara í hönd. Því þá
er ég illa svikinn ef hún hefur ekki
þegar tekið til við vorverkin í blóma-
garðinum handan vatnanna miklu. Og
ekki að vita nema þar verði nýr verð-
launagarður þetta árið.
Að leiðarlokum þakka ég Margréti
ástúð og vináttu fyrr og síðar. Sig-
mundi Bergi, afkomendum og ástvin-
um öllum sendi ég alúðarkveðju.
Blessuð sé minning góðrar konu.
Heimir Pálsson.
Margrét Guðmundsdóttir
Í grenndinni veit ég um vin, sem ég á,
í víðáttu stórborgarinnar.
En dagarnir æða mér óðfluga frá
og árin án vitundar minnar.
Sjálfur, ef vin þú átt góðan í grennd
gleymdu’ ekki, hvað sem á dynur,
að albesta sending af himnunum send
er sannur og einlægur vinur.
(Höf. ók. Þýð. Sig. Jónsson)
Herdís Jónsdóttir, sem nú er látin á
áttugasta og sjöunda aldursári, var
Herdís Jónsdóttir
✝ Herdís Jóns-dóttir fæddist á
Seyðisfirði 2. mars
1921. Hún lést
föstudaginn 18. jan-
úar síðastliðinn.
Hún var dóttir
hjónanna Jóns
Gunnlaugs Jón-
assonar kaupmanns
og málarameistara,
f. á Eiríksstöðum á
Jökuldal 5. febrúar
1883, d. 7. janúar
1964, og Önnu Sig-
mundsdóttur, f. í Gunnhild-
argerði 24. janúar 1888, d. 2. sept-
ember 1965. Systkini Herdísar
voru: a) Guðlaug Margrét, f. 25.
júlí 1909, d. 25. apríl 1915, b) Sig-
rún, f. 10. júní 1911, d. 13. apríl
1972, c) Jónas, f. 30. ágúst 1912, d.
8. febrúar 2001, og d) Guðlaugur
f. 2. júní 1915, d. 19. mars 2005.
Útför Herdísar hefur farið
fram.
frændkona góð og var
okkur sannur og
traustur vinur. Við
systkinin höfum þekkt
Herdísi frá því við
munum eftir okkur og
höfum alla tíð átt mikið
og gott samband við
hana og fjölskyldu
hennar.
Herdís var yngst
fimm barna föðursyst-
ur okkar, Önnu Sig-
mundsdóttur, og
manns hennar, Jóns G.
Jónassonar. Einnig ólst systurdóttir
Önnu, Guðrún Sigfúsdóttir, upp að
hluta hjá þeim. Faðir Herdísar var
fyrsti lærði húsamálari landsins, en
stundaði lengst af verslunarrekstur á
neðri hæð hússins á Norðurgötu 2 á
Seyðisfirði, þar sem fjölskyldan bjó á
efri hæð.
Að koma á heimili þeirra var eins
og maður las um í herragarðssögum
19. aldar, yfirbragð allt var glæsilegt
og bar smekkvísi og listrænum hæfi-
leikum Önnu og dætra hennar, Her-
dísar og Sigrúnar, fagurt vitni. Hús-
móðirin og dæturnar sem lifðu, sú
elsta, Guðlaug, lést í barnæsku, voru
vel verki farnar, listrænar handa-
vinnukonur og lá margt fagurra muna
eftir þær. Börnin gengu öll til mennta
og var Herdís verslunarskólagengin.
Anna og fjölskylda gerðu vel við
ættingja sína og nutum við góðs af. Er
faðir okkar fór í verslunarferðir til
Seyðisfjarðar sneri hann oftar en ekki
aftur með gjafir sem Anna og dæt-
urnar höfðu sniðið og lagfært, hvort
heldur var utanyfir- og spariflíkur,
kjóla, skyrtur og buxur.
Okkur er minnisstætt er Herdís
var að alast upp og faðir okkar fór í
þessar ferðir, hafði hann jafnan á orði
að ekki þyrfti að hafa áhyggjur af
skepnunum, þar sem Herdís tæki á
móti, en hún var mjög elsk að dýrum.
Var þessi unga systurdóttir pabba í
miklu uppáhaldi hjá honum.
Eftir skólagöngu fluttu Herdís og
Guðrún til Reykjavíkur. Síðar bættist
Sigrún í hópinn og keyptu þær systur
sér hús við Tjarnargötu þar sem Sig-
rún og Herdís héldu saman heimili,
en hvorug giftist. Eftir að Sigrún lést,
1972, bjó Herdís í húsinu við Tjarn-
argötu þar til skömmu fyrir andlát
sitt. Hún vann lengst af á Hagstofu
Íslands og á skrifstofu Sjóvártrygg-
ingafélags Íslands í Reykjavík.
Herdís var glæsileg, greind og
mörgum góðum gáfum gædd. Systk-
inin voru afar samrýnd en Herdís var
einnig ákaflega frændrækin og naut
frændfólk hennar í Reykjavík þess
ævinlega. Hún var góðlynd og vildi
öllum vel, listræn mjög og sýndi okk-
ur oft nýjustu afrekin, hvort sem var
útsaumur eða hlutir sem hún hafði
gert upp. Herdís fylgdist vel með og
gætti þess að halda góðu sambandi
við frændfólk sitt. Reynist hún okkur
traustur klettur, ekki síst þegar við
fluttum til höfuðborgarinnar eitt af
öðru. Það var gott til hennar að leita
og ævinlega ánægjulegt að hitta og
ræða málefni dagsins eða liðna tíma
við Herdísi.
Blessuð sé minning hennar.
Systkinin frá Gunnhildargerði.