Morgunblaðið - 16.03.2008, Qupperneq 33

draumur
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 16. MARS 2008 33
Mér samdi alltaf vel við svertingja,
þeir kölluðu mig Stóra-Stjóra og það
var allt í góðu milli okkar. Þeir eru
ágætisfólk en koma hráir úr sveit-
unum og kunna ekki neitt. En þetta
voru auðvitað tveir aðskildir heimar.
Þegar ég kom í land fór ég til Jó-
hannesarborgar og leitaði í blöð-
unum að fyrirtæki til sölu en sá var
nú gallinn að menn vildu fá peninga
fyrir fyrirtækin! Þá átti ég bara því
miður ekki til. En svo komst ég í
samband við konu sem rak hjúkr-
unarmiðlun sem var til í að taka við
víxlum frá mér. Og systir hennar,
Aletta Maria Henning, kom til starfa
hjá mér; hún varð seinna konan mín,
alltaf kölluð Letty [Hún lézt fyrir 6
árum – innskot].
Ég auglýsti eftir hjúkrunarfræð-
ingum í blöðum í Bretlandi, Ástralíu
og á Nýja-Sjálandi. Ég hafði ekki yfir
neinu húsnæði að ráða en komst í
samband við mann að nafni Finger
sem átti fimm sjúkrahús og vantaði
hjúkrunarfræðinga. Hann átti líka
tvær íbúðablokkir sem ég leigði af
honum og gat þar með boðið hjúkr-
unarfræðingunum upp á húsnæði
líka. Þessa atvinnumiðlun rákum við í
tíu ár en þá vildum við breyta til svo
við seldum.“
– Hvað voruð þið með marga
hjúkrunarfræðinga á ykkar snær-
um?
„Þeir voru þrjú, fjögur hundruð
þegar mest var. Þegar við seldum
urðum við að leggja fram alls kyns
gögn, þar á meðal launaseðla og þá
kom í ljós að um 7.000 hjúkr-
unarfræðingar höfðu komizt á launa-
skrá hjá okkur á tíu árum.“
– Af báðum kynþáttum?
„Þetta voru langflest konur. En já,
bæði hvítar og svartar, þó flestar
hvítar. Blökkukonurnar fóru til
starfa á blökkumannaspítölum og
þær hvítu á sjúkrahús fyrir hvíta.
Þetta var ekkert vandamál.“
– Sömu laun?
„Já, sömu laun fyrir sömu vinnu ef
menntunin var sú sama.
Þessi atvinnumiðlun er enn til og
sá sem keypti af okkur kom fyrir
nokkru í heimsókn til mín hingað til
Íslands.“
– Hvað tók við hjá ykkur?
„Við keyptum gluggaverksmiðju
og rákum hana í nokkur ár. Bara
bisniss,“ bætir hann við þegar hann
sér spurn í augum mér. Heldur svo
áfram: „Þetta var 3.000 fermetra
verksmiðja, reyndar sú minnsta í
landinu, en við framleiddum glugga í
um 3.000 hús á ári. Og við tókum upp
nýtt sölufyrirkomulag; í stað þess að
menn þyrftu að panta og bíða svo í
tvær, þrjár vikur framleiddum við
helztu stærðirnar á lager þar sem
menn gátu bara komið og tekið
gluggana með sér.
En svo seldum við verksmiðjuna
og fluttum hingað til Íslands.“
– Af hverju?
„Suður-Afríka var að verða allt
öðru vísi þjóðfélag. Aðskilnaðurinn
brotnaði niður smátt og smátt en það
verður að segjast eins og er að menn
réðu ekki við þá þróun.
Afbrotum og glæpum fjölgaði.“
– Sem þú fórst ekki varhluta af.
„Nei. Einu sinni þegar ég var að
koma frá því að sækja laun starfs-
fólksins í bankann sat hópur blökku-
manna fyrir mér með hnífa og
byssur. Fjórir réðust að mér og
stungu mig í handlegg og fótlegg en
byssumennirnir biðu álengdar.
Laununum rændu þeir.
Næsta föstudag þegar ég kom úr
bankanum sömu erinda sá ég allt í
einu ræningjana fyrir aftan mig í um-
ferðinni. Þeir ætluðu bara að vera
áskrifendur að laununum hjá mér og
minna 70 manna! Ég brá á það ráð að
aka að næstu lögreglustöð og þá létu
þeir sig hverfa. Þetta var náttúrlega
ekki notalegt og svo var brotizt inn
hjá annarri dóttur minni og hún og
börnin lentu í lífshættu. Þá þótti okk-
ur mælirinn fullur og við fluttum til
Íslands.“
Bílauppboðsmark-
aðurinn brást hér
– Flýgurðu enn?
„Nei. Ég hef ekkert flogið síðustu
árin. Ég var aðallega í sviffluginu hér
í gamla daga en náði mér í blindflugs-
réttindi og í S-Afríku átti ég hlut í
flugvél; Mooney super 21, og flaug
þar vítt og breitt. Það var mjög gam-
an. Ég var eini einkaflugmaðurinn á
þeim slóðum með blindflugsréttindi!“
– Ferðu út á flugvöll til að skoða
vélar sem þar hafa viðkomu?
„Já, já. Það er alltaf gaman að
skoða flugvél.“
– Af hverju þessi flugdella?
„Ég veit það ekki satt að segja. Ég
vann hjá Flugfélagi Íslands á sumrin
þegar ég var í Verzló og kannski það
hafi kveikt eitthvað í mér.“
– Þú varst ræðismaður Íslands í S-
Afríku. Í hverju var það starf fólgið?
„Það bárust endalausar fyr-
irspurnir, bæði frá Íslendingum og
mönnum suður frá, flestar við-
skiptalegs eðlis eða persónulegar.
Ég reyndi að svara þeim sem bezt
ég gat. Annað var það nú ekki.“
– Og þú varst talsvert í fréttum
hér heima.
„Já, menn, þar á meðal Mogga-
menn, voru duglegir að hringja í mig
þegar þeir vildu taka púlsinn á stöð-
unni þarna suður frá.“
– Aldrei dottið í þig að gefa út
bækur?
„Nei, en í Suður-Afríku gaf ég út
dagbækur í gríðarlegu magni og
seldi bönkum og öðrum fyrirtækjum
sem merktu þær og gáfu við-
skiptavinum. Þessar dagbækur bjó
ég til og prentaði líka. Þetta var það
eina sem ég kom nálægt prenti þar.
Þau Hilmar og Aletta Maria eign-
uðust tvær dætur og sonur Hilmars
og nafni kom frá Íslandi og ólst upp
hjá föður sínum í S-Afríku. Hilmar
segir að þeim hafi liðið vel meðan allt
lék í lyndi. Þau bjuggu í þúsund fer-
metra húsi og höfðu þjónustufólk.
Hilmar varð verkfræðingur, Erlend-
ína lögfræðingur en fær ekki prófið
viðurkennt hér og kennir ensku, við-
skiptaensku og lagaensku við Há-
skólann í Reykjavík. Kristín er
menntuð sem innanhússarkitekt en
fær prófið ekki viðurkennt hér.
Þegar Hilmar var kominn aftur til
Reykjavíkur stofnaði hann uppboðs-
markað með bíla, en í Jóhann-
esarborg fer drjúgur hluti bíla-
viðskipta fram á slíkum mörkuðum.
En á Íslandi gekk hugmyndin ekki
upp. „Ég skil það nú eiginlega ekki.
Þetta hefur skotgengið erlendis. Það
vantaði ekki að fólk kæmi á mark-
aðinn en það var ekkert selt.“
Hilmar yngri var frumkvöðull í
kvótamarkaði á Íslandi og faðir hans
gekk til liðs við hann á því sviði. En
svo sinnaðist þeim feðgum: „Hann
ætlaði að selja fyrirtækið og mig
með. Við höfum ekki talazt við síðan.“
– Hvað lengi?
„Það eru komin ein tíu ár.“
– Hefurðu lent svona upp á kant
við marga menn?
„Nei, það er nú svo skrýtið að ég er
dagfarsprúður maður og hef ekki
lent upp á kant við aðra en þessa tvo
menn sem standa mér næst; föður
minn og son. Þegar ég hafði búið tíu
ár erlendis kom faðir minn í heim-
sókn og það fór sæmilega á með okk-
ur. En við minntumst aldrei á Vik-
una, Hilmi eða neitt frá þeim tíma.
Nú eru liðin tíu ár síðan okkur Hilm-
ari varð sundurorða. Kannski sé
kominn tími til þess að við tölumst
við.“
Kvótakerfið
skynsamlegt
En þótt Hilmar A. Kristjánsson
hafi ekki fundið sér starfsvettvang í
sjávarútveginum eftir námið hjá Ein-
ari ríka er annað uppi á teningnum
nú; hann rekur KM-kvótamarkað.
„Já, ég dútla svona við þetta í ró-
legheitum.“
– Og ert sáttur við kvótakerfið?
„Vandamálið var að þorskstofninn
er takmarkaður og því þurfti að
stemma stigu við því að honum yrði
útrýmt. Ég held að kvótakerfið sé
skynsamleg leið til þess að koma í
veg fyrir að fiskurinn verði þurrk-
aður upp. Það hefur að mínu viti
reynzt mjög vel. Menn fengu kvóta
út á veiðireynslu og svo gátu menn
keypt og selt.“
– Og kvótakóngarnir?
„Þetta kerfi hefur gert marga
menn auðuga, það er rétt. En skiptir
það mestu máli? Er ekki aðalatriðið
að fiskur sé áfram í sjónum?
Ég er ekkert öfundsjúkur yfir því
þótt einhverjir menn græði peninga á
kvótakerfinu. Það er bara ein hlið
þess. Og hún heldur ekki fyrir mér
vöku.“
»En þegar þeim skól-
anum lauk og kom til
minna kasta að hasla
mér völl fann ég enga
glóru í sjávarútveginum
og á endanum ákvað ég
að fara úr landi.
freysteinn@mbl.is
Síðumúla 3 · 108 Reykjavík · 553 7355
Opið 11-18 virka daga, 11-15 laugard.
Hæðasmára 4 · 201 Kópavogur · 555 7355
Opið 11-18 virka daga, 11-16 laugard.
Tvær verslanir
fullar af nýjum vörum
m
bl
9
82
84
6
Lepel undirföt - sundföt - náttföt
Lejaby, Charnos, Elixir undirföt
N&N, Miraclesuit aðhaldsundirföt
Panache undirföt - sundföt
Peter Murray kvenfatnaður