Morgunblaðið - 28.03.2008, Qupperneq 19

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 28. MARS 2008 19
MENNING
ÞAÐ er mikið framboð og vaxandi af
tónleikum í landinu svo stundum
jaðrar við að það sé um of.
Einstökum tónleikum verður þó
aldrei ofaukið. Tónleikar sem hafa
þannig áhrif á mann að veröldin verði
bjartari að þeim loknum og vellíðan
manns aukist.
Í annarri heimsókn Tretjakov-
kórsins til Íslands lá leiðin til Ak-
ureyrar og var sú heimsókn söng-
elskum áheyrendum þar ekki síðri
himnasending en vænar snjókveðjur
himnaföður skíðafólki í Hlíðarfjalli.
Kórinn ræður yfir nánast öllu sem
góðan kór má prýða, að minnsta kosti
í þessari tegund tónlistar.
Mann undrar síst þegar fylgst er
með látlausri, en markvissri hand-
leiðslu Aleksey stjórnanda, að hann
hafið hlotið eina æðstu viðurkenningu
þjóðar sinnar.
Kórinn er greinilega leiðitamur í
besta skilningi þess orðs og örugg-
lega nánast sem hugur stjórnandans.
Raddblær, raddgæði, jafnvægi
milli radda og gríðarlegt raddsvið er
eins og best verður á kosið. Að heyra
þarna nánast djúpjarðartóna og ljós-
sækna silfurtóna gerði mann oft agn-
dofa.
Einsöngvararnir skreyttu svo
herrlegheitin með heillandi og ein-
lægum flutningi.
Öll næðu tæknitök kórs og stjórn-
anda skammt ef hjartans einlægni
skorti, en ég fullyrði að af henni var
barmafylli.
Það leyndi sér ekki að þéttsetinn
salurinn svaraði þessari himnatóna-
sendingu einkar hjartanlega með
langvarandi lófaklappi.
Svörin í aukalögum voru ríkuleg.
Himnasending á páskum
TÓNLIST
Kórtónleikar
Rússnesk trúarlög og veraldarsöngvar
fyrir blandaðan kór og einsöngvara eftir:
Znamennij, Svíridov, Tsjenokov, Bort-
nyansky, Lvov, Davidov, Alyabyev og So-
dorovich, ásamt rússneskum þjóðlögum.
Kór Tretjakov-listasafnsins í Moskvu.
Stjórnandi Aleksey Púzakov, þjóð-
listamaður Rússlands. Einsöngvarar:
Olga Nikiforova–sópran, Olga Úshakova–
sópran, Tatiana Zheranzhe–alt, Andrey
Nemzer–tenór og Tímúr Bondarchúk–
baritón. Mánudaginn 24. mars, annan í
páskum, kl. 15.
Akureyrarkirkjabbbbb
Jón Hlöðver Áskelsson
ÉG var ekki alveg viss um hvort ég
væri á tónleikum í Langholtskirkju
að kvöldi föstudagsins langa.
Jú, vissulega var Kór Langholts-
kirkju að syngja kunnuglega tónlist
og vissulega var Jón Stefánsson að
stjórna. En allt yfirbragð tónleikanna
minnti meira á helgiathöfn; kór-
félagar hreyfðu sig um kirkjuna á
óvanalega markvissan hátt og meira
að segja mynduðu kross í lok tón-
leikanna. Sjálf tónlistin hafði líka á
sér hugleiðslukenndan blæ og upp-
lestur þeirra Gunnars Stefánssonar
og Hjartar Pálssonar á ljóðum á borð
við Á föstudaginn langa eftir Davíð
Stefánsson og Í styrjöldinni eftir
Hannes Pétursson undirstrikaði
þetta andrúmsloft íhugunar. Og dauf
lýsingin í kirkjunni, auk myndverka
sem tengjast föstunni, jók enn á
stemninguna.
Í sjálfu sér var þessi uppákoma
prýðilega heppnuð. Kórinn söng sér-
lega fallega og þeir örfáu tæknilegu
vankantar sem voru greinanlegir
gerðu lítið til því túlkunin var svo há-
stemmd og innileg. Orgelleikur Láru
Bryndísar Eggertsdóttur var líka
framúrskarandi, hreyfingar kórsins
voru fumlausar og fullar af merkingu
og lýsingin var notaleg. Þarna var
frábært tækifæri til að sita í kyrrð og
ró og hugleiða krossfestinguna.
Eða hvað? Þátttakendur stilltu sér
upp í lokin til að taka á móti lófataki,
sem kom verulega á óvart. Það var
nánast eins og að fara í jarðarför þar
sem klappað væri fyrir prestinum á
eftir.
Nú veit ég vel að þessir tónleikar
voru hugsaðir sem eins konar lista-
flétta, þ.e. ekki aðeins tónleikar held-
ur listupplifun þar sem nokkur list-
form voru fléttuð saman. Og auðvitað
er sjálfsagt að hylla listafólkið á eftir
slíkum gjörningi.
Málið var hins vegar að listafléttan
hafði á sér svo sterkan blæ helgiat-
hafnar að erfitt var að líta á hana ein-
göngu sem listviðburð. Ég er því á
þeirri skoðun að betur hefði farið á
því að biðja tónleikagesti um að
klappa ekki í lokin, líkt og gert er í
Skálholtskirkju. Það hefði gert upp-
lifunina fullkomna. Tónlistin hefði
bara endað í þögn og fólk hefði getað
haft kyrrðarstund í nokkur augnablik
á eftir. Þögnin hefði orðið hluti af
listafléttunni.
Lófatakið þarna um kvöldið var
líka furðulega dræmt, nánast vand-
ræðalegt. Sennilega vildu fleiri sitja í
kyrrð og ró en bara ég.
Voru þetta tónleikar?
TÓNLIST
Langholtskirkja
Kór Langholtskirkju flutti verk eftir Edw-
ard Elgar, Trond Kverno, June Nixon, W.
A. Mozart og J. S. Bach auk verka eftir ís-
lenska höfunda. Rými kirkjunnar var
skreytt myndverkum sem tengjast föst-
unni. Kóreógrafía: Aðalheiður Halldórs-
dóttir. Upplesarar: Hjörtur Pálsson og
Gunnar Stefánsson. Orgelleikur: Lára
Bryndís Eggertsdóttir. Lýsing: Jóhann
Bjarni Pálmason. Stjórnandi: Jón Stef-
ánsson. Föstudagurinn langi.
Listafléttabbbnn
Jónas Sen
EYRÚN Sigurðardóttir á sér sjálf-
stæðan sýningarferil sem myndlist-
armaður um leið og hún er kannski
enn þekktari sem einn af þremur
meðlimum Gjörningaklúbbsins. Í
Suðsuðvestur sýnir hún nú gjörning
sem lifandi skúlptúr ásamt bókverki
undir titlinum Höll blekkinganna.
Andrúmsloftið í sýningarsalnum
minnir á goðsögulegan helgisið þar
sem hvítklædd vera situr og heklar
stöðugt eigin klæði, höfuðfat með
ótal öngum, innan um hauga af hvít-
um lopadokkum. Upphafin þögn og
hvítar blæjur fyrir gluggum og and-
dyri ýta enn undir einhvern forsögu-
legan hátíðleika sem vísar jafnt til
grískra goðsagna sem íslenskra
þjóðsagnaminna.
Í tveimur ólíkum textum í bók-
verkinu eftir Sigríði Þorgeirsdóttur
heimspeking og Sigrúnu Davíðs-
dóttur sálfræðing má finna mismun-
andi túlkanir á verkinu sem aftur
ríma ágætlega við teikningarnar
sem þar er að finna. Þar er vísuninni
í helli Platóns gerð skil og hvernig
skynfærin þótt ótrygg séu spinni
fram þann skilning á veruleikanum
sem við höfum.
Ekki er laust við að sögurnar um
ambáttir Fróða konungs, Menju og
Fenju komi upp í hugann að mala
malt og salt eða gull úr engu. Allir
muna líka eftir Gilitrutt sem var
snillingur í að vinna ull, ullina sem er
ígildi gulls en gullið er ekki síður
tákn fyrir andlega þekkingu en ver-
aldleg verðmæti.
Sýningin er metnaðarfull og gefur
færi á sérstakri upplifun þar sem
ritúalið sjálft opinberar sig sem
bæði fornt og nýtt í eilífum rytma og
endurtekningu.
Ullarhúsið
MYNDLIST
Suðsuðvestur, Hafnargötu 22,
Keflavík
Sýningin stendur til 30. mars. Opið laug-
ardaga og sunnudaga frá kl. 12–17.30.
Aðgangur ókeypis
Eyrún Sigurðardóttir – Lifandi skúlptúr og
bókverk
bbbmn
Ljósmynd/Katrín Elvarsdóttir
Höll blekkinganna „Andrúmsloftið í sýningarsalnum minnir á goðsögu-
legan helgisið þar sem hvítklædd vera situr og heklar stöðugt eigin klæði,“
Þóra Þórisdóttir
FIMMTU blúshátíðinni í Reykjavík
lauk með sálmatónleikum í Fríkirkj-
unni í Reykjavík einsog undanfarin
ár. Fimm einsöngvarar komu fram,
Sigríður, Elísabet og Elín Eyþórs-
dætur sungu bakraddir og Eyþór
Gunnarsson lék á píanó, Björn Thor-
oddsen á gítar, Jón Rafnsson á bassa
og Ásgeir Óskarsson, nýkjörinn heið-
ursfélagi Blúshátíðarinnar á tromm-
ur. Þegar svo margir söngvarar koma
fram fær hver sitt afmarkaða pláss
og er oft varla orðinn heitur þegar
hætta skal. Íslendingarnir sungu með
miklum ágætum og Björn Thorodd-
sen lék einn „Over The Rainbow“
beint frá hjartanu.
Svo kom Tena Palmer. Það var ein-
staklega gaman að heyra hana aftur,
en hér bjó hún um árabil og söng
bæði og kenndi. Oft var hún þá í slag-
togi með framúrstefnudjassmönnum,
en undanfarin ár hefur hún haft lifi-
brauð af blúgrasstónlist, bæði vestan
hafs sem austan. Í Fríkirkjunni söng
hún tvo sálma er Mahalia Jackson
hljóðritaði ótal sinnum: „His Eyes Is
On The Sparrow“ og „Walk Over
God́s Heaven“. Þetta eru ólíkir sálm-
ar; sá fyrrnefndi hægur og tilfinn-
ingaþrunginn, en hinn seinni kraft-
birting rýþmans og fór Eyþór á
kostum með sprellandi búggasveiflu
Gospellofgjörð á Blúshátíð
TÓNLIST
Blúshátíð í Reykjavík
Fríkirkjunni
Tena Palmer, Deitra Farr, Andrea Gylfa-
dóttir, Ellen Kristjánsdóttir og KK ásamt
hljómsveit.
Föstudagskvöldið 21.3.2008.
Sálmatónleikar bbbmn
Vernharður Linnet
ásamt hrynsveitinni. Tena var ekkert
að rembast við að syngja í stíl Mahal-
iu og hið kanadíska hjarta hennar réð
för í heitri túlkuninni. Deitra Farr
kom síðan og söng „I Believe“ í ekta
Mahaliu stíl. Deita er blússöngkona
fyrst og fremst en söng með „sól-
sveit“ áðuren hún hellti sér útí blús-
inn þarsem hún er í fremstu röð. Hún
er alinn upp í heitri trú og fór létt
með sálminn. Hún bætti svo nokkrum
við og fékk alla söngvarana og
blúshátíðarstjórann Dóra Barga til
að syngja með og kirkjugesti líka og
því líktust tónleikarnir helst messu-
gjörð í lokin.
Hvað um það. Þetta var hin besta
skemmtun og Mahaliusálmarnir þrír
hjá Tenu og Deitru listilega fluttir.
Það er eitt það skemmtilegastaog jafnframt það magnað-asta í tilverunni að spá í það
sem heitir listræn upplifun. Hvaða
„kemistría“ er að verki þegar mað-
ur dettur niður á bók sem er þannig
aflestrar að hún breytir lífi manns,
og hvað er í gangi þegar maður
finnur að upplifun á tónleikum bók-
staflega potar í persónu manns og
hefur djúp áhrif. Maður upplifir alls
konar hluti – sumir þeirra gera
mann alveg mát af hrifningu, með-
an annað er hrútleiðinlegt – flest
allt hangir í einhverri miðju þar á
milli og það er ómögulegt að segja
til um það fyrirfram hvað það verð-
ur sem mun sitja eftir í endurminn-
ingunni.
  
Þá velti ég því fyrir mér hvortþað sé ekki tómur gleðispillir
að ganga full væntinga á vit lífsins.
Ætti maður ef til vill að vera sem
munkur sem væntir einskis og upp-
lifir að launum himnaríki?
Þeirri spurningu er ekki gott að
svara, í veröld þar sem vonir fólks
og væntingar eru stór „bissness“.
  
Það var þannig þegar ég álpaðistá tónleika í Austurbæjarbíói
haustið 1979, þar sem kvartett
George Adams og Dons Pullens spil-
aði. Ég get ómögulega munað hvers
vegna ég keypti miðann en minnir
að ég hafi farið ein, þar sem vinirnir
hafi ekki haft áhuga. Þetta var ólíkt
mér, því ég þekkti kvartettinn ekki
neitt. Ég get ekki líkt þessum tón-
leikum við neitt annað en algleymi,
því þar gerðist eitthvað sem breytti
sjálfri mér og lífi mínu.
Svipað upplifði ég einhvern tím-
ann á unglingsárum, ég var ein
heima og leiddist. Ég rambaði á bók
í bókahillunni og byrjaði að lesa –
og upplifunin var svo megn að bók-
ina spændi ég upp á örfáum klukku-
tímum og hef ekki verið söm. Hún
hét Bréf úr myllunni minni þessi
litla bók og er eftir franska skáldið
Alphonse Daudet.
  
Ég get varla sagt að ég muni eft-ir bókinni í smáatriðum en upp
úr stendur einhver yndisleg lýrik
sem settist að í mér. Þessi bók lét
ekkert yfir sér, ég vissi ekki og veit
ekki enn neitt um höfundinn, hún
var ekki um neitt sérstakt en hún
var þarna, rataði í hendur mínar og
varð ein af vörðum hugans um það
besta sem ég hafði upplifað. Víst hef
ég lesið margar betri bækur en um
það snýst málið ekki.
  
Galdurinn sem ég er að lýsa eróræð gáta sem snýst um
augnablikið þar sem allt fellur að
einu í því að skapa eitthvað al-
gjörlega einstakt. Þetta er aðdrátt-
arafl listanna.
Jú, það má kalla þetta rómantíska
sýn, og ef til vill einhvers konar
upphafningu, en í rauninni er það
hvorugt, þar sem dæmið er al-
gjörlega óútreiknanlegt og breyt-
urnar ófyrirsjáanlegar frá einni
manneskju til þeirrar næstu. Maður
veit aldrei – og vill sennilega ekki
vita fyrirfram hvar maður finnur
stóra kikkið en leitin er góð.
Hver er uppskriftin að galdri?
» Þessi bók lét ekkertyfir sér, ég vissi ekki
og veit ekki enn neitt
um höfundinn, hún var
ekki um neitt sérstakt.
Galdrakarl Dannie Richmond var trommuleikari George Adams og Don
Pullen kvartettsins. Hann var feiknagóður trymbill.
begga@mbl.is
AF LISTUM
Bergþóra Jónsdóttir