Morgunblaðið - 20.07.2008, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 20. JÚLÍ 2008 17
Í öðru lagi tók Moreno-Ocampo þá
óskiljanlegu ákvörðun að kæra aðeins
forseta Súdans en sleppa stjórnmála-
og herforingjunum, sem ásamt hon-
um hafa lagt á ráðin um, fyrirskipað
og skipulagt hina umfangsmiklu
glæpi í Darfúr. Hefði Hitler verið á
lífi í október 1945 hefði þeim 21 sak-
borningi, sem var leiddur fyrir rétt í
Nürnberg, ekki verið sleppt svo auð-
veldlega.
Að lokum er útilokað að skilja
hvers vegna Moreno-Campo miðaði
svona hátt og sakaði al-Bahsir um
„glæp glæpanna“, þjóðarmorð, í stað
þess að leggja fram ákærur, sem eru
meira viðeigandi og auðveldara er að
fylgja eftir, en þar má nefna stríðs-
glæpi (sprengjuherferð á hendur
óbreyttum borgurum) og glæpi gegn
mannkyni (útrýming, nauðungar-
flutningar, stórfelld morð og nauðg-
anir og fleira). Þjóðarmorð er vissu-
lega orðið eins konar lausnarorð og
fólk telur að með því einu að nefna
það sé hægt að framkalla vanþóknun
samfélags þjóðanna og sjálfkrafa
hrinda af stað íhlutun Sameinuðu
þjóðanna. En það er ekki svo.
Að auki þarf að uppfylla ströng
skilyrði til að sanna þjóðarmorð.
Fórnarlömbin þurfa að vera úr til-
teknum þjóðflokki, trúarhópi, kyn-
þætti eða samfélagi og gerandinn
þarf að vera með „ásetning um þjóð-
armorð“, það er að vilja útrýma hópn-
um sem slíkum í heild eða að hluta,
t.d. ef einstaklingur myrðir tíu
Kúrda, ekki vegna þess að hann hafi
andúð á þeim eða sterkar tilfinningar
gegn hverjum og einum þeirra, held-
ur eingöngu vegna þess að þeir eru
Kúrdar; með því að myrða þessa tíu
einstaklinga hyggst hann stuðla að
útrýmingu hópsins sem slíks.
Svo aftur sé vikið að Darfúr þá er
hver hópanna þriggja samkvæmt
Moreno-Ocampo þjóðflokkur; þótt
þeir tali sama mál (arabísku) og að-
hyllist sömu trú (íslam) og litaraft
þeirra sé hið sama eru þeir aðskildir
þjóðflokkar vegna þess að hver hópur
talar einnig mállýsku og býr á af-
mörkuðu svæði. Samkvæmt þessari
skilgreiningu má líta á ýmsa hópa í
Evrópu sem þjóðflokka, til dæmis
Sikileyinga, sem auk þess að tala hið
opinbera mál tala mállýsku og búa á
afmörkuðu svæði.
Að auki hefur Moreno-Ocampo
dregið ályktanir um ásetning al-
Bashirs um þjóðarmorð af stað-
reyndum og framferði sem að hans
mati eru skýr vitnisburður um slíkan
ásetning. Samkvæmt alþjóðarétti er
það hins vegar svo að aðeins er hægt
að draga ályktanir um hugarástand
stefnda ef það er eina ályktunin, sem
hægt er að draga með skynsamlegum
hætti á grundvelli sönnunar-
gagnanna. Í tilfelli Darfúr myndi
virðast skynsamlegra að lesa úr sönn-
unargögnunum ásetning um að
fremja glæpi gegn mannkyni (útrým-
ingu), fremur en ásetning um að
þurrka út þjóðflokka í heild eða að
hluta.
Ef við gerum ráð fyrir því að Al-
þjóða-glæpadómstóllinn gefi út hand-
tökuskipunina virðist ólíklegt að það
hafi önnur áhrif en réttarfarsleg og
er þar átt við að stefndi missi pólitísk-
an og siðferðislegan trúverðugleika í
kjölfarið. Það gerðist í máli Radovans
Karadzic, fyrrverandi leiðtoga Bosn-
íu-Serba, sem hefur aldrei verið
handtekinn þótt hann hafi verið fjar-
lægður bæði frá völdum og af al-
þjóðasviði vegna stefnunnar gegn
honum árið 1995.
Beiðni Moreno-Ocampos gæti
þvert á móti haft neikvæð pólitísk
áhrif með því að skapa glundroða í al-
þjóðlegum samskiptum. Hún gæti
hert súdönsk stjórnvöld í afstöðu
sinni, grafið undan öryggi friðar-
gæsluliða í Darfúr og jafnvel orðið al-
Bashir tilefni til að svara í sömu mynt
með því að stöðva eða torvelda aðstoð
til þeirra tveggja milljóna manna,
sem eru á vergangi í Darfúr. Að auki
gæti beiðni Moreno-Ocampos aukið
enn á tortryggni stórveldanna (Kína,
Rússlands og Bandaríkjanna), sem
um þessar mundir eru Alþjóða-
glæpadómstólnum óvinveittar.
Reuters
Handtakið hann! Omar Hassan al-Bashir, forseti Súdans hefur kosn-
ingalög á loft. Hljóp saksóknari Alþjóða-glæpadómstólsins á sig þegar han
lagði fram beiðni um handtökuskipun á hendur honum?
»Beiðni Moreno-Ocampos gæti þvert á
móti haft neikvæð póli-
tísk áhrif með því að
skapa glundroða í alþjóð-
legum samskiptum.
Gallað réttlæti
og stórfelldir
glæpir í Súdan
Beiðni um handtökuskipun á hendur
al-Bashir, forseta Súdans, vekur furðu
Antonio Cassese var fyrsti forseti al-
þjóðlega stríðsglæpadómstólsins í mál-
um gömlu Júgóslavíu (ICTY) og síðar
formaður rannsóknarnefndar Samein-
uðu þjóðanna í málefnum Darfúr.
Hann kennir við lagadeild Háskólans í
Flórens. © Project Syndicate
Réttarfar
Antonio Cassese
Þ
eim sem fylgjast með at-
burðum í Darfúr vita full-
vel að Omar Hassan al-
Bashir, forseti Súdans,
fer fyrir hópi forystu-
manna í stjórnmálum og her, sem
bera ábyrgð á alvarlegum og stór-
felldum glæpum, sem her landsins
fremur daglega með aðstoð þjóð-
varðliða og vígamanna gegn súdönsk-
um borgurum í þeim landshluta.
Þessir borgarar eru sekir um það eitt
að vera úr þjóðflokkunum þremur
(Fur, Masalit og Zaghawa), sem gátu
af sér uppreisnarmennina, sem hófu
vopnaða baráttu gegn stjórninni fyrir
nokkrum árum.
Því eru allar aðgerðir til þess ætl-
aðar að draga leiðtoga Súdans til
ábyrgðar fyrir glæpi þeirra fagnaðar-
efni. Engu að síður vekur ákvörðun
Luis Moreno-Ocampo, saksóknara
Alþjóða-glæpadómstólsins, um að
fara fram á handtökuskipun á hendur
al-Bashir furðu af þremur ástæðum.
Í fyrst lagi, hafi Moreno-Ocampo
ætlað sér að koma því til leiðar að al-
Bashir yrði handtekinn hefði hann
getað gefið út innsiglaða beiðni og
farið fram á að dómarar réttarins
gæfu út innsiglaða handtökuskipun,
sem yrði aðeins gerð opinber þá og
þegar al-Bashir færi úr landi. Lög-
saga dómsins yfir glæpunum í Darfúr
var staðfest með bindandi ákvörðun
Öryggisráðs Sameinuðu þjóðanna,
sem þýðir að jafnvel ríki, sem ekki
eru aðilar að Alþjóða glæpadóm-
stólnum, verða að framfylgja skip-
unum réttarins. Með því hins vegar
að gera óskina um handtökuskipun
opinbera getur al-Bashir – að því
gefnu að orðið verði við beiðninni –
einfaldlega sleppt því að ferðast til út-
landa og þannig komist hjá handtöku.
Gæludýraeigendur mega ekki
gleyma að hugsa vel um dýrin á
sumrin. Hundar og kettir geta ver-
ið viðkvæmir fyrir sólinni og því
þarf að fylgjast með þeim og gera
tilheyrandi ráðstafanir, svo þeim
líði vel og verði ekki veik. Stutt-
hærðir hundar og hárlausir eiga á
hættu að brenna í sumarsólinni og
það sama á við um hvíthærða ketti.
Þess vegna skal gæta þess að bera
reglulega á þá sólaráburð, sem
gerður er sérstaklega fyrir dýr.
Húð á hundum sem eru mestmegnis
hárlausir á það einnig til að
skorpna og því ættu eigendur að
vera duglegir að bera á þá.
Á heitustu sumardögum skal
ekki fara með hunda út að hlaupa.
Betra er að fara snemma morguns
eða síðla kvölds. Gæludýr sem eru
með flöt trýni, til dæmis bolabítar
og persneskir kettir, eiga sér-
staklega á hættu að fá sólsting.
Feldurinn einangrar
Hundategundir sem eiga upp-
runa sinn að rekja á norðlægar
slóðir eru flestar með mikinn og
þykkan feld. Á sumrin mætti halda
að feldurinn væri til óþæginda og
virkaði sem heitur pels, en svo er
ekki. Feldurinn er einangrandi og
heldur hitanum frá þeim. Því er alls
ekki góð hugmynd að raka hárið af
slíkum hundum, því þá eiga þeir
ekki jafnauðvelt með að verjast hit-
anum.
Mikilvægt er að hafa vatnsskálar
út um allt. Ekki er nóg að hafa eina
skál fyrir hvert dýr, því það þarf að
hvetja þau til að drekka sem mest.
Á heimasíðunni www.petco.com er
til dæmis hægt að fá lítinn gos-
brunn handa kisum og smæstu
hundunum, með sírennandi vatni
sem hvetur þau til að drekka meira.
Dýrin eiga ekki aðeins á hættu að
sólbrenna, heldur geta þau einnig
fengið sólsting. Helstu einkennin er
að þau verða móð, slefa óvenju mik-
ið, skjögra, eru veikluleg í útliti og
rugluð. Ef að þessi einkenni koma
fram skal fara beint til dýralæknis,
eins fljótt og auðið er.
gudnyh@mbl.is
Morgunblaðið/RAX
Funheitir ferfætlingar
Jakkaföt frá kr. 18.900
Stakir jakkar frá kr. 10.900
Stakar buxur frá kr. 5.900
Kakí- og Flauelsbuxur frá kr. 5.900
Hálfermaskyrtur frá kr. 1.990
Pólóbolir frá kr. 2.700
Sumarblússur frá kr. 6.200